Czy prywatna działka z warzywami i owocami kwalifikuje się jako rodzinny ogródek działkowy?

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem, czy prywatna działka z warzywami i owocami, która jest za domem kwalifikuje się jako rodzinny ogródek działkowy? Dodatkowo chciałaby uzyskać odpowiedź na pytanie, czy sąsiad ma prawo używać oprysków na działce, na której są hodowane warzywa do własnej konsumpcji.

Kwestie dotyczące rodzinnych ogródków działkowych reguluje ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (dalej jako: „ustawa”).

Zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy, przez rodzinny ogród działkowy należy rozumieć wydzielony obszar lub obszary przeznaczone na cele rodzinnych ogrodów działkowych, składające się z działek i terenu ogólnego, służące do wspólnego korzystania przez działkowców, wyposażone w infrastrukturę ogrodową.

Powyższą definicję w doktrynie ocenia się niejasną i budzącą wiele wątpliwości. Co więcej, definicja ta tłumaczy idem per idem i posługuje się pojęciami nieprawnymi, takimi jak np. „obszar”. Rodzinny ogród działkowy (dalej: ROD) jest definiowany we wskazanym przepisie w sposób przedmiotowy - poprzez wymienienie poszczególnych składników majątkowych (rzeczy) i praw. Zalicza się do nich: działki, teren ogólny oraz infrastrukturę ogrodową. Dodatkowo, odesłanie do obszaru wydaje się wskazywać na powiązanie ROD z nieruchomością gruntową, na której się on znajduje. Tym samym ROD stanowić musi również prawo do gruntu, na którym zlokalizowany jest ROD. Omawiana definicja ustawowa niewątpliwe odsyła również do pewnych celów nadrzędnych rodzinnych ogrodów działkowych, którym te rzeczy i prawa mają służyć. W końcu należy dodać, że prowadzenie ROD - w tym podział na działki i tereny ogólne oraz ich zagospodarowanie - należy do stowarzyszenia ogrodowego (zgodnie z art. 11 ust. 1, art. 46 ust. 3 oraz art. 2 pkt 6 ustawy), zaś infrastruktura ogrodowa stanowi jego własność.

Wszystkie te elementy definiujące ROD prowadzą do konkluzji, że zamiarem ustawodawcy było uregulowanie jego statusu prawnego analogicznie do przedsiębiorstwa z art. 55¹ k.c. Tym samym rodzinny ogród działkowy powinien być rozumiany jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do zaspokajania wypoczynkowych, rekreacyjnych i innych potrzeb społecznych poprzez prowadzenie upraw ogrodniczych. Tak więc ROD, podobnie jak przedsiębiorstwo, jest szczególnym rodzajem mienia w rozumieniu art. 44 k.c., odmiennym od rzeczy. Podstawowym zamysłem było więc pewne wyodrębnienie ROD i poddanie go specjalnemu reżimowi prawnemu, który kreuje komentowana ustawa. Traktowanie ROD jako całości możliwe jest właśnie dzięki elementom organizacyjnym i funkcjonalnym.

Ponieważ rodzinny ogród działkowy jest po prostu zbiorem praw i rzeczy poddanym szczegółowym regulacjom ustawowym jako całość sui generis, nie może być on traktowany jako podmiot praw, gdyż podmiotowość taka nie została mu nadana. Za podmiot prawa w stosunku do ROD uznać należy jedynie stowarzyszenie ogrodowe. Mając na uwadze powyższe należy uznać, że prywatna działka z warzywami i owocami znajdująca się za domem nie może być kwalifikowana jako rodzinny ogródek działkowy. Przede wszystkim prywatna działka nie należy do stowarzyszenia ogrodowego, zaś infrastruktura ogrodowa stanowi własność właściciela domu, a nie stowarzyszenia.

Przechodząc do drugiej części pytania należy wskazać, że kwestia stosowania chemicznej ochrony roślin uregulowana została w prawie krajowym w dwóch ustawach: z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin oraz z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.

Zgodnie z art. 35 ustawy o środkach ochrony roślin "środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym przeciwdziałać zniesieniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu z zastosowaniem tych środków oraz planować stosowanie środków ochrony roślin z uwzględnieniem okresu, w którym ludzie będą przebywać na obszarze objętym zabiegiem".

Należy podkreślić, że do opryskiwania mogą być stosowane środki, które zostały dopuszczone do obrotu na terytorium Polski. Również sprzęt, którym dokonuje się opryskiwania powinien być regularnie poddawany badaniu sprawności technicznej. Posiadacze gruntów lub obiektów magazynowych, gdzie prowadzone są zabiegi ochrony roślin, prowadzą ewidencję tych zabiegów.

Zgodnie z art. 64 ustawy o środkach ochrony roślin, zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin w produkcji rolnej i leśnictwie mogą być wykonywane przez osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin i posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia. Ponadto, środki ochrony roślin zaliczane do bardzo toksycznych lub toksycznych dla człowieka mogą nabywać wyłącznie osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania tych środków i posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia.

Można stosować wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu oraz zgodnie z instrukcją stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska. Zabiegi środkami ochrony roślin wykonuje się z uwzględnieniem stosowania w pierwszej kolejności metod biologicznych, agrotechnicznych, hodowlanych lub integrowanej ochrony roślin. 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zabrania się stosowania środków ochrony roślin zaliczonych do bardzo toksycznych i toksycznych dla człowieka oraz środków chwastobójczych i desykantów przy użyciu sprzętu agrolotniczego i środków ochrony roślin bez zachowania okresu prewencji. Okres prewencji to czas, po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, także w obiektach, w których zastosowano środek ochrony roślin. Na roślinach uprawianych w strefach ochronnych ujęć wody oraz na terenie uzdrowisk, otulin parków narodowych oraz rezerwatów przyrody można stosować wyłącznie środki ochrony roślin, których stosowanie w tych strefach i na tych terenach nie jest zabronione.

Zgodnie z ustawą, kto wykonuje zabiegi środkami ochrony roślin, nie mając wymaganego aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin, stosuje środki ochrony roślin sprzętem niesprawnym technicznie lub uchyla się od obowiązku przeprowadzania technicznego badania opryskiwaczy, czy też stosuje środki ochrony roślin niezgodnie z obowiązującymi zasadami ich stosowania - podlega karze grzywny. Ponadto, opryskiwanie roślin może stanowić, w świetle prawa cywilnego, immisje bezpośrednie.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że odpowiedź na pytanie dotyczące prawa stosowania oprysków na działce, na które są hodowane warzywa do własnej konsumpcji jest uzależniona od kilku czynników. Przede wszystkim należy odpowiednio zakwalifikować stosowane środki chemiczne (toksyczne, bardzo toksyczne dla człowieka, środki chwastobójcze itp.) a także zweryfikować, czy sąsiad posiada odpowiednie szkolenia i przestrzega okresu prewencji.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 8 lipca 2022 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1073).
2. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2097).
3. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o ochronie roślin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1616).