Pytanie z dnia 20 stycznia 2017
Przedstawiony problem prawny: Jednoosobowy zarząd spółki z o.o, a zatrudnienie
Odpowiedź na problem prawny:
W przypadku spółki z o.o, członek jednoosobowego zarządu spółki może mieć funkcję Prezesa Zarządu jeżeli umowa spółki tak stanowi.
Członek Zarządu/Prezes Zarządu spółki z o.o, który jest jej „właścicielem”, jedynym wspólnikiem nie powinien być jednocześnie zatrudniony w spółce na podstawie umowy o prace, która charakteryzuje się stosunkiem stron pracodawca- pracownik. Jedna osoba nie może mieć jednocześnie spełniać tych dwóch ról.
Powołanie osoby fizycznej w skład zarządu spółki z o.o powoduje powstanie stosunku członkostwa w Zarządzie oraz nadanie tej osobie uprawnień w zakresie zarządzania spółką. Członek zarządu może wykonywać swoją funkcję m.in. na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenia) lub umowy o pracę, jeżeli tego rodzaju umowa została zawarta.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 lipca 1999r., sygn.. akt I PKN 171/99 wskazał, że powołanie członka zarządu spółki przez właściwy organ nie zawsze oznacza nawiązanie stosunku pracy w drodze powołania w rozumieniu art. 68 Kodeksu pracy, lecz może być tylko powierzeniem funkcji w organie spółki.”
Obowiązkiem każdego członka zarządu spółki z o.o. w związku z art. 208 §2 k.s.h jest wykonywania czynności związanych z prowadzeniem spraw spółki. Nawiązanie stosunku pracy najczęściej odnosi się do osób nie posiadających udziałów w spółkach z o.o
Bardziej nietypowa sytuacja występuje gdy Członek Zarządu/Prezes Zarządu jest jedynym udziałowcem w spółce.
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna – jeżeli zatrudniają one pracowników ( art. 3 k.p.) Pracodawcą może być też zgodnie z art. 31 k.p. jednostka organizacyjna, która wykonuje czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona ku temu osoba. Spółka z o.o. jest osobą prawną, samodzielnym podmiotem działającym za pomocą swoich organów.(m.in. Zarząd)
Członek Zarządu jednoosobowego/ Prezes Zarządu może zawrzeć w imieniu spółki umowę z osobą fizyczną jaką jest. W tej sytuacji nie jest to bowiem czynność zawarta z „samym sobą”, jednym podmiotem podpisującym umowę jest organ spółki, a drugim osoba fizyczna, warto jednak pamiętać że zgodnie z art. 210 § 2 ksh czynność prawna między spółką a jedynym udziałowcem spółki wymaga formy aktu notarialnego. Zawarcie więc umowy w tej sytuacji pomiędzy organem spółki a osobą fizyczną w myśl przepisów kodeksu spółek handlowych jest zgodna z prawem.
Niestety zgodnie z kodeksem pracy stosunek pracy nawiązywany jest pomiędzy pracodawcą i pracownikiem.
W art. 22 k.p znajdujemy definicje stosunku pracy: „Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.”
Powyżej opisany przepis wskazuje na element podporządkowania, który musi on występować nie tylko w sensie formalnym, ale również faktycznym. W sensie formalnym, gdzie spółka jako odrębny podmiot zawiera umowę o pracę z osobą fizyczną taki element podporządkowania występuje, natomiast w sensie faktycznym nie występuje, gdyż rzeczywiste decyzje za tę spółkę podejmuje ta sama osoba fizyczna. W takiej sytuacji nie ma elementu rzeczywistego podporządkowania. Prezes Zarządu nie może być podporządkowany samemu sobie. Brak możliwości podporządkowania powoduje niedopuszczalność zawarcia umowy o pracę w opisanej sytuacji.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przyjęło jednolicie, że o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy (por. wyroki: z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 37/96, OSNAPiUS 1997 nr 17, poz. 320 i z dnia 5 lutego 1997 r., II UKN 86/96, OSNAPiUS 1997 nr 20, poz. 404).
W związku z powyższym jednoosobowa spółka nie może być pracodawcą jedynego wspólnika. We wskazanym układzie zachodzi skrzyżowanie kompetencji pracodawcy i pracownika uwzględniając stosunek podporządkowania, zobowiązanie samego siebie jako pracownika do wykonywania swoich własnych poleceń jako prezesa zarządu, utrzymywania ze sobą stałych kontaktów w ramach czasu pracy, a także rozliczania się przed sobą z funkcjonowania spółki.
Sąd Najwyższy skonstruował jednak układ, w którym jedyny wspólnik mógłby zostać pracownikiem wykonawczym swej jednoosobowej spółki, ukazując, że w tym celu musiałby oddzielić funkcję właściciela kapitału od funkcji zarządcy przez powierzenie prowadzenia spraw spółki pracownikowi najemnemu, któremu podporządkowałby się w pracy. (II UKN 546/99). Oznacza to także, że nie mógłby być Prezesem jednoosobowego zarządu.
Spółkę z o.o można zarejestrować przez system EKRS (S24). By dokonać rejestracji trzeba przygotować komplet niezbędnych dokumentów, a następnie wpisać ich treść dokumentów do systemu. Każdy dokument musi być podpisany przez właściwe osoby. Dokument może zostać podpisać podpisany podpisem kwalifikowanym lub profilem zaufanym.
Podstawa prawna:
- Ustawa kodeks pracy z dnia 26 czerwca1974 (Dz.U 2016 poz. 1666)
