Rozwiązanie umowy zlecenia a wynagrodzenie

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:

Chciałbym zakończyć współpracę z powodu braku wspólnego języka z moim Zleceniodawcą, któremu wyszukiwałem kontrahentów na zasadzie wynagrodzenia za każdy kolejny kontrakt. Ponieważ jest mi jeszcze winien trochę pieniędzy, zaproponował podpisanie porozumienia regulującego tę kwestię. Czy zabezpieczy ono w wystarczającym stopniu moją należność czy też jednak lepiej nalegać na podpisanie umowy? Pytam, ponieważ mam świadomość, że nazwa podpisanego dokumentu może także mieć znaczenie prawne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z definicją zawartą w art. 734 Kodeksu cywilnego (dalej: „k.c.”) poprzez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Z uwagi na łatwość nawiązywania i rozwiązywania oraz ekonomiczne korzyści płynące dla zleceniobiorców, umowa zlecenia od wielu lat stanowi dla licznej rzeszy podmiotów alternatywę w stosunku do umowy o pracę. Mniejszy zakres ochrony praw podmiotów wykonujących czynności na podstawie umowy zlecenia, w porównaniu do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, może prowadzić do szeregu nadużyć ze strony zleceniodawców, którzy powołując się na zasadę swobody umów oraz wykorzystując swoją pozycję starają się ograniczyć ciążące na nich zobowiązania. Nadużycia mogą dotyczyć zarówno pozornie nieistotnych kwestii, jak takich sposoby rozwiązania umowy, lub występować w szczególnie istotnych dla zleceniobiorcy postanowieniach regulujących chociażby sposoby ustalania, czy też wypłaty wynagrodzenia. Wiele osób przed podpisaniem umowy nie zapoznaje się dokładnie z jej treścią, ufając w dobre intencje kontrahenta, a o niekorzystnych zapisach umowy dowiaduje się, kiedy może być już za późno na podjęcie jakichkolwiek działań.

Zgodnie z art. 735 k.c. przyjmującemu zlecenie należne jest wynagrodzenie za wykonane czynności. Zwolnienie z obowiązku wypłaty wynagrodzenia, zgodnie z dyspozycją przywołanego artykułu powinno wynikać wprost z treści umowy. W braku takich postanowień, zleceniodawcy należne jest wynagrodzenie bez względu na okoliczność rozwiązania bądź wypowiedzenia wiążącej strony umowy. W doktrynie wskazuje się, że

Wśród umów o świadczenie usług zasadą jest odpłatność. Odpowiada to typowemu gospodarczemu znaczeniu tych umów. Usługodawcami są na ogół osoby trudniące się zawodowo wykonywaniem czynności danego rodzaju. Norma interpretacyjna zawarta w art. 735 KC nakazuje przyjąć, że o ile nieodpłatność nie została wyraźnie zastrzeżona w umowie ani nie wynika z okoliczności, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.

Treść obowiązującej pomiędzy stronami umowy reguluje najczęściej jedynie przesłanki jakie przyjmujący zlecenie musi spełnić, aby otrzymać określone wynagrodzenie. Jednocześnie za przesłankę negatywną, uzasadniającą prawo do odmowy wypłaty wymagalnego wynagrodzenia nie może zostać uznane rozwiązanie umowy, bowiem tak jak to zostało wskazane powyżej prowadziłoby do ominięcia obowiązujących przepisów prawa.

Natomiast zgodnie z art. 746 k.c. dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Zarówno dający zlecenie, jak i przyjmujący zlecenie mają prawo do wypowiedzenia umowy-zlecenia. Jest to prawo kształtujące, pozwalające jednej stronie rozwiązać stosunek zobowiązaniowy. Wypowiedzenie umowy jest czynnością prawną, obejmującą oświadczenie woli składane drugiej stronie umowy. W odróżnieniu od odstąpienia od umowy, wypowiedzenie wywołuje skutki prawne, znosi stosunek prawny jedynie na przyszłość.

Wypowiedzenie jest konstrukcyjnie związane ze stosunkami prawnymi o charakterze ciągłym i bezterminowym. Prawo wypowiedzenia przysługuje, co do zasady, w ramach umów zawartych na czas nieoznaczony. Jedynie wyjątkowo ustawodawca zezwala na wypowiedzenie umowy zawartej na czas oznaczony. W przypadku umowy zlecenia prawo jej wypowiedzenia przysługuje w każdym przypadku, niezależnie od tego, na jaki czas została ona zawarta.

Przyznanie każdej ze stron prawa wypowiedzenia umowy-zlecenia wynika ze znaczenia wzajemnego zaufania między nimi. Z uwagi na to każda ze stron ma prawo wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Oznacza to możliwość wypowiedzenia w każdym momencie trwania umowy oraz bez względu na okoliczności, bez potrzeby zaistnienia ku temu ważnej przyczyny. Nie wymaga ono podania powodu wypowiedzenia. Istnienie ważnego powodu wypowiedzenia umowy ma jednak znaczenie w zakresie jego skutków. Brak ważnego powodu wypowiedzenia zlecenia odpłatnego powoduje odpowiedzialność odszkodowawczą strony wypowiadającej umowę.

W przypadku, gdy wypowiedzenia dokonuje dający zlecenie, zobowiązany jest do zwrotu przyjmującemu zlecenie wydatków, poczynionych w celu należytego wykonania zlecenia. Zwrot obejmuje wydatki poczynione do dnia wypowiedzenia i powinien nastąpić z ustawowymi odsetkami. Ponadto, jeżeli zlecenie jest odpłatne, zobowiązany jest do zapłaty takiej części wynagrodzenia, która odpowiada dotychczasowym czynnościom przyjmującego zlecenie. Poza tym, jeżeli przyjmujący zlecenie zaciągnął zobowiązania w celu wykonania umowy, dający zlecenie powinien go z nich zwolnić. Z kolei przyjmujący zlecenie zobowiązany jest przenieść na dającego zlecenie wszystko, co uzyskał dla niego przy wykonaniu zlecenia, a także złożyć sprawozdanie.

Podsumowując - wypowiedzenie umowy zlecenia może nastąpić zarówno z inicjatywy zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy. Łączącą Użytkownika umowę z jego Zleceniodawcą można także rozwiązać na mocy porozumienia stron. Jednocześnie wskazujemy, że nie ma przy tym znaczenia nazwa dokumentu rozwiązującego umowę. Jednakże w przypadku porozumienia o rozwiązaniu umowy zwrócić szczególną uwagę na postanowienia dotyczące zaległego wynagrodzenia - aby nie zrzec się prawa do jego wypłaty. Rozwiązując umowę zlecenia zleceniodawa jest do zapłaty takiej części wynagrodzenia, która odpowiada dotychczasowym czynnościom przyjmującego zlecenie niezależnie od sposóbu zakończenia umowy.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 20 grudnia 2022 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).