Zwolnienie chorobowe, a koniec okresu preferencyjnych składek ZUS w jednoosobowej działalności gospodarczej

Użytkowniczka naszego serwisu zwróciła się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi w następującym stanie faktycznym. 31 grudnia 2021 r. zakończy dwuletni okres preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne. Obecnie od października bieżącego roku przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu ciąży, które zakończy się z dniem porodu (końcem kwietnia 2022 r.). Czy w związku z zakończeniem okresu preferencyjnych składek ZUS, Użytkowniczka będzie musiała opłacać od stycznia 2022 r. składki ZUS w pełnej wysokości? Dodatkowo Użytkowniczka prosiła o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w sytuacji zamknięcia działalności w dniu 01 stycznia 2022 r. w związku z nieprzerwanym okresem niezdolności do pracy będzie jej przysługiwał zasiłek chorobowy do dnia porodu.

Na początek wyjaśnijmy, czym są preferencyjne składki ZUS. Standardowo przedsiębiorca płaci składki na ubezpieczenie społeczne od zadeklarowanej przez siebie podstawy. Minimalna podstawa, którą może zadeklarować, to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto. Wysokość składek jest określona jako odpowiedni procent z tej podstawy. Na przykład składka emerytalna to 19,52% podstawy.

Jednak nowe firmy jednoosobowe lub wspólnicy spółki cywilnej mogą przez pełne 24 miesiące kalendarzowe płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne, liczone od obniżonej podstawy. Obniżona podstawa nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

Z preferencyjnych stawek ZUS można korzystać przez pełne 24 miesiące.

Wraz z końcem okresu prowadzenia działalności gospodarczej na preferencyjnych warunkach, niezależnie od faktu przebywania w tym czasie na zwolnieniu chorobowym - należy zgłosić ten fakt do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składając odpowiednie dokumenty zgłoszeniowe. W pierwszej kolejności należy dokonać wyrejestrowania z dotychczasowych ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA. Po wyrejestrowaniu się z ubezpieczeń należy ponownie zgłosić się do ubezpieczeń:

• na deklaracji ZUS ZUA, jeżeli przedsiębiorca zgłasza się do wszystkich ubezpieczeń, lub
• na druku ZUS ZZA, jeżeli zgłoszenie obejmuje wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne, z nowym kodem ubezpieczeń.

Aby móc otrzymać zasiłek chorobowy, ciężarna prowadząca działalność gospodarczą, powinna podlegać ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie przez okres 3 miesiące (90 dni). Zwolnienie lekarskie wystawane z powodu ciąży zagrażającej matce bądź dziecku, oznaczane jest literą B, i przysługuje w wysokości 100% podstawy. Ciężarna może przebywać na zwolnieniu lekarskim przez okres 270 dni (zwolnienie musi być systematycznie odnawiane przez lekarza prowadzącego ciąże).

Ubezpieczenie chorobowe dla przedsiębiorców jest dobrowolne. Jeśli kobieta prowadząca działalność gospodarczą przez 90 dni nieprzerwanie podlegała takiemu ubezpieczeniu, to nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Oczywiście wcześniej należy płacić terminowo składkę chorobową, a także dostarczyć do ZUS odpowiednie dokumenty. W tym przypadku będzie to zwolnienie lekarskie, czyli zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Jeśli dostarczymy do ZUS wszystkie dokumenty, to w czasie ciąży zostanie nam wypłacony zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiary. To uśredniona wartość, od której opłacana była składka na ubezpieczenie chorobowe przez 12 miesięcy.

Odnosząc się do pytania dotyczącego ewentualnego zamknięcia wskazujemy, że likwidacja działalności co do zasady pozbawia prawa do zasiłku chorobowego, gdyż ustaje tytuł ubezpieczenia. Niemniej jednak zasiłek chorobowy będzie nadal przysługiwał, jeżeli niezdolność do pracy powstała:

• w czasie trwania ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie również po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
• po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli trwała co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia,
• po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli trwała co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu trzech miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia i była spowodowana chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Tym samym, jeżeli Użytkowniczka jest na zwolnieniu lekarskim obecnie w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego i prowadzenia działalności, to jej likwidacja nie pozbawi prawa do zasiłku o ile okres zwolnienia będzie nieprzerwany. Rekomendujemy jednak rozważenie możlwiości ewentualnego zawieszenia prowadzenia działałalnosci po nabyciu prawa do pobierania zasiłku macierzyńskiego.

W świetle przepisów osobie prowadzącej działalność pozarolniczą, objętej ubezpieczeniem chorobowym, która urodziła dziecko w czasie tego ubezpieczenia, zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego (łącznie 12 miesięcy).

Ponadto, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownica może skorzystać z urlopu macierzyńskiego przed porodem, maksymalnie przez okres 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. W związku z tym, że zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do osób objętych ubezpieczeniem chorobowym niebędących pracownikami.

Zatem nie ma przeszkód, by osoba prowadząca działalność pozarolniczą, objęta ubezpieczeniem chorobowym złożyła wniosek o zasiłek macierzyński przed porodem, jednak wniosek ten może dotyczyć okresu nie dłuższego niż 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. Dodatkowo, jeżeli ubezpieczona jeszcze przed porodem wystąpi o wypłatę zasiłku macierzyńskiego także za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze oraz urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński będzie jej wypłacany w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru z a cały okres przysługiwania zasiłku macierzyńskiego.

Warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka jest to, by urodzenie dziecka nastąpiło w czasie ubezpieczenia chorobowego.

Ubezpieczenie to nie musi trwać w całym okresie przysługiwania zasiłku. Zawieszenie działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie ma wpływu na prawo do tego zasiłku macierzyńskiego.

Należy zaznaczyć, że w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego powinien być złożony przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego za te okresy.

Jeżeli chodzi o tzw. „kosiniakowe” zostało ono uregulowane w art. 17 c ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.  Zgodnie ze wskazanym przepisem, świadczenie przysługuje Przysługuje osobom, które nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego:

• osobom bezrobotnym,
• studentom,
• osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeśli nie opłacają dobrowolnej składki na ubezpieczenie chorobowe,
• osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie przysługuje im zasiłek macierzyński.

W sytuacji, gdyby Użytkowniczce nie przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskego (z uwagi na niepodleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobwemu), może starać się o przyznanie wskazanego świadczenia. Świadczenie w kwocie 1000 zł miesięcznie (netto) wypłacane jest przez 52 tygodnie od dnia porodu w przypadku urodzenia 1. dziecka po dopełnieniu niezbędnych formalności. Wniosek o wypłatę „kosiniakowego” należy złożyć we właściwym Urzędzie Gminy (MOPS) lub online.

Warto pamiętać, że wypłata tego świadczenia nie zależy od osiąganego dochodu, w związku  z tym nie trzeba składać żadnego oświadczenia o uzyskiwanych dochodach. Jedynym kryterium jest złożenie oświadczenia, że nie pobiera się zasiłku macierzyńskiego.

Wniosek należy złożyć do 3 miesięcy od urodzenia dziecka. Świadczenie zostanie wtedy wypłacone z wyrównaniem tych 3 miesięcy. Jeśli wniosek zostanie złożony po upływie 3 miesięcy, świadczenie będzie wypłacane tylko od dnia złożenia wniosku.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 13 grudnia 2021 r.

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.423 t.j. z dnia 2021.03.08)
2. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r.o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 t.j. z dnia 2020.01.24)
3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U.2020.1320 t.j. z dnia 2020.07.30)