W niniejszym przykładzie rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego uchwałą z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I UZP 9/11 możecie Państwo poznać sytuację dotyczącą przedsiębiorcy, który zwrócił się do ZUS z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o stanie zaległości Przedsiębiorcy - Zbywcy przedsiębiorstwa w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie art. 306g ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Przepis ten reguluje kwestię wydawania zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych Zbywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części na wniosek Zbywcy lub też na wniosek Nabywcy, za zgodą Zbywcy.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego:
Na wniosek nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, za zgodą zbywającego, ZUS powinien wydać zaświadczenie o stanie zaległości składkowych zbywającego związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, a powstałych do dnia nabycia tego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Okoliczności sporu:
Spółka złożyła wniosek o wydanie zaświadczenia, w związku z zamiarem nabycia przez spółkę od Roberta B. nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem handlowym. Wniosek ten został złożony za pisemną zgodą Roberta B.
ZUS odmówił jednak wydania zaświadczenia wskazując, że spółka nie może powoływać się na przepis art. 306g Ordynacji podatkowej jako na podstawę do domagania się wydania zaświadczenia. Organ Podatkowy podkreślił również, iż zaświadczenie informujące o stanie konta może być wydane tylko i wyłącznie na wniosek płatnika składek, ponadto na podstawie innych przepisów, bo na podstawie art. 123 Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 50 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Spółka złożyła więc odwołanie od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego. Sąd ten uchylił decyzję ZUS oraz nakazał wydanie spornego zaświadczenia na podstawie art. 306g Ordynacji podatkowej. Jak ocenił Sąd, Spółka miała rację domagając się omawianego zaświadczenia, ponieważ przepis art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odsyła do odpowiedniego stosowania do należności z tytułu składek m.in. do art. 112 Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z art. 112 § 1 Ordynacji podatkowej nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach.
Na podstawie art. 112 § 6 Ordynacji podatkowej, nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w zaświadczeniu, o którym mowa w art. 306g. Przepis powyższy ma chronić interesy osób nabywających przedsiębiorstwa. Ochrona ta polega na zapewnieniu nabywcy możliwości świadomego podjęcia decyzji, tj. z uwzględnieniem stanu zaległości zbywającego, jak również na tym, iż nabywca nie będzie odpowiadał za zaległości zbywającego nie widniejące w zaświadczeniu.
W ocenie sądu okręgowego niepoprawne jest stanowisko, zgodnie z którym art. 112 § 6 w związku z art. 306g Ordynacji podatkowej nie ma zastosowania do należności składkowych i że ustawodawca chciał wyłączyć odpowiedzialność nabywcy za składki na ubezpieczenia społeczne z art. 112 § 6, umożliwiającego ograniczenie odpowiedzialności.
ZUS złożył odwołanie od wyroku do Sądu Apelacyjnego, w którym podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.
Sąd Apelacyjny rozpoznając omawianą sprawę powziął jednak wątpliwość, czy przepisy Ordynacji podatkowej mogą mieć zastosowanie, gdy nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa żąda od ZUS wydania zaświadczenia o stanie zaległości z tytułu składek na koncie zbywającego - płatnika składek, mimo, że nabywca nie należy do kręgu podmiotów wymienionych w art. 50 ust. 3 i 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którym ZUS udostępnia dane zgromadzona na koncie płatnika składek i skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne.
Podstawa prawna:
-
uchwała sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I UZP 9/11;
-
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383);
-
ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 497).
W procesach fuzji oraz przejęć powinno się badać jakie długi pracownicze oraz podatkowe mogą przejść za tym przejmowanym zakładem pracy. Taka informacja jest niezbędna, ponieważ tak prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, jak i prawo podatkowe mogą obciążyć nowego pracodawcę odpowiedzialnością za długi zbywcy ( zaległości podatkowe i w składkach ZUS).
Uzyskanie z ZUS-u zaświadczenia o zaległościach było dotąd bardzo problematyczne. Orzeczenie Sądu Najwyższego rozwiało wątpliwości jakie wywoływała kwestia możliwości żądania przez nabywców przedsiębiorstwa zaświadczenia o zaległościach zbywcy.
