Artykuł 170 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowi:
Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Stan faktyczny[1]:
Dyrektor Izby Celnej w 2012 r., wydał decyzję dotyczącą X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, określając wartość celną towaru i kwotę długu celnego dla potrzeb ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem VAT oraz określił w stosunku do importowanego towaru, kwotę należnego podatku od towarów i usług wraz z odsetkami. X sp. z o.o. złożyła od tej decyzji odwołanie, jednakże Dyrektor Izby Celnej decyzją z 2014 r. utrzymał w mocy poprzednią decyzję. Spółka X złożyła więc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej z 2014 r. Skarga spółki X została oddalona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. Spółka X złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G.
Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego[2]:
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Spółki X. Zgodnie z obowiązującymi przepisami orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.
Zdaniem Sądu z przepisów postępowania przed sądami administracyjnymi wynika, że oceną prawną zawartą w prawomocnym wyroku związany jest nie tylko organ i Sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznający sprawę, ale także Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający skargę kasacyjną. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.
Stan prawny:
Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór prawny muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku. Stanowisko przeciwne, uznające możliwość czynienia przez organy administracji publicznej ustaleń sprzecznych z treścią prawomocnego orzeczenia sądu, jest nie do pogodzenia z wypływającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz określoną w art. 7 Konstytucji RP zasadą legalizmu.
Zgodnie z zasadą powagi rzeczy osądzonej niemożliwe jest ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczącej tej samej kwestii prawnej pomiędzy tymi samymi stronami. Sądy, zarówno administracyjne, jak i powszechne są zobowiązane do oceny, czy w danej sprawie mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej. Ponowna skarga dotycząca rozstrzygniętego już sporu prawnego pomiędzy tymi samymi stronami podlega odrzuceniu, o czym stanowi art. 58 § 1 pkt 4 p.p.s.a. Naruszenie tej zasady powoduje nieważność postępowania. W sytuacji, gdy istnieje wątpliwość czy sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami została już prawomocnie osądzona, zaskarżone kasacją orzeczenie podlega uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania, niezależnie od powołanej podstawy zaskarżenia.
Co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie. Jednakże powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu. W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.2019.2325 t.j.)
- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78, poz. 483)
--
[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2016 r., sygn. akt I FSK 328/15
[2] Ibidem.
