Pytanie z dnia 7 sierpnia 2017
Przedstawiony problem: Czy będąc zatrudnionym z tytułu umowy o pracę, można wykonywać dodatkową pracę na podstawie umowy o dzieło w innej branży?
Odpowiedź na problem prawny:
Tak, będąc zatrudnionym na podstawie umowy o pracę można wykonywać dodatkową pracę w oparciu o umowę o dzieło.
Jeżeli praca wykonywana w oparciu o umowę o dzieło dotyczyłaby tej samej branży, co ze stosunku pracy, a w umowie znajdowałby się zapis o zakazie konkurencji, to wykonywanie tej na podstawie umowy o dzieło stałoby się niemożliwe.
Zakaz konkurencji jest to umowa zawarta pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, na mocy której pracownik zobowiązuje się wobec pracodawcy do nie podejmowania prowadzenia działalności konkurencyjnej, jak również nie podejmowania zatrudnienia z tytułu umowy o pracę lub innego stosunku prawnego (np. umowy zlecenia, umowy o dzieło) u innego podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną wobec tego pracodawcy.
Analogicznie wygląda sytuacja przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Usługi świadczone w ramach prowadzonej działalności w tej samej branży, co praca wykonywana ze stosunku pracy, mogą być wykonywane tylko wtedy, gdy nie został podpisany zakaz konkurencji.
Jednakże należy mieć na względzie różnice pomiędzy umową o pracę a o dzieło oraz działalnością gospodarczą, które przedstawione są poniżej.
Umowę o pracę zawiera się pisemnie przed przystąpieniem do niej przez pracownika. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez tego pracodawcę. Pracodawca natomiast zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma obowiązek wykonywania jej osobiście.
Natomiast przy umowie o dzieło, przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła w dowolnym miejscu i czasie, o ile inaczej nie stanowi umowa, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Zasada swobody zawierania umów, dotyczy także umowy o dzieło, w związku z tym strony umowy indywidualnie określają jej formę (może zostać zawarta pisemnie lub ustnie), termin oddania dzieła, czy wysokość wynagrodzenia. Przedmiotem umowy jest wykonanie określonego dzieła, które może polegać na stworzeniu dzieła lub jego przetworzeniu do postaci, w której poprzednio nie istniało. Dzieło jest wytworem przyszłym, które w momencie zawarcia umowy nie istnieje (przyjmowanie w takiej postaci). Obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, a zamawiającego zapłata należnego przyjmującemu wynagrodzenia. Co, do zasady umowa ta jest umową odpłatną.
Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Jednak umowa o dzieło będzie rozliczana, jako taka i oceniana z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, o ile nie stanie się wykonywaniem działalności gospodarczej, wówczas nie ma znaczenia, czy to będzie dzieło, zlecenie, czy inne usługi bo dana osoba będzie traktowana jak przedsiębiorca.
Uwaga jeżeli powtarzalność przyjmowania wykonania dzieła będzie wskazywała na uczynienie z tego stałego źródła zarobku, to wówczas pytanie brzmi, czy mogę jednocześnie prowadzić działalność gospodarczą w zakresie innej branży niż praca wykonywana w przedsiębiorstwie lub branża przedsiębiorcy, u którego pracuje. Wówczas istotne jest, czy zakaz konkurencji istnieje ogólny bez względu na sposób i zakres pracy na rzecz konkurenta lub przy wykonywaniu określonego zawodu, czy też jest zakaz, ograniczenie ze względu na dany stosunek pracy, podejmowania działalności gospodarczej.
Jeżeli chodzi o formę rozliczania przychodów, to zarówno przychód osiągany ze stosunku pracy oraz umowy o dzieło, rozlicza się przy pomocy PIT – 37.
Rozliczanie się za pomocą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych PIT 28 jest formą przewidzianą dla osób prowadzących działalność gospodarczą, z pewnymi ustawowo przewidzianymi wyjątkami. Nie mogą z niej skorzystać m.in. osoby prowadzące.:
- apteki,
- działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- wytwarzania wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
Natomiast na zasadach prowadzący działalność gospodarczą prowadzi księgę przychodów i rozchodów oraz składa sprawozdanie PIT.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. 2016, poz. 963)
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2017, poz. 459)
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. 2016, poz. 1666)
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. 2016, poz. 2032)
- Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U. 2016, poz. 1829)
