Pytanie z dnia 26 kwietnia 2018
Pytanie: Czy pożyczki uzyskane od przedsiębiorcy ulegają przedawnieniu i czy wcześniejsze wezwanie do spłaty przerywa bieg przedawnienia.
W pierwszej kolejności wskazać należy, ze umowa pożyczki jest podstawową i najprostszą czynnością finansowania zewnętrznego („prywatny kredyt”). W wyniku spełnienia świadczenia przez pożyczkodawcę określona najczęściej ilość pieniędzy lub czasem rzeczy oznaczonych co do gatunku, staje się własnością pożyczkobiorcy. Pożyczkobiorca będzie zobowiązany do "zwrotnego" przeniesienia własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości na pożyczkodawcę. Gospodarczy sens pożyczki polega natomiast na tym, że biorący pożyczkę uzyskuje możliwość czasowego korzystania z wartości majątkowych przekazanych mu przez pożyczkodawcę, przy czym czas, odpłatność i inne warunki tego korzystania zależą od woli stron, zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego (KC).
To czasowe korzystanie to w istocie „obracanie” tymi pieniędzmi lub rzeczami, które traktowane są jak środki obrotowe służące finansowaniu działalności.
Przedmiotem umowy pożyczki mogą być wszelkie rzeczy ruchome oznaczone co do gatunku oraz pieniądze. Pożyczka może dotyczyć zarówno pieniędzy polskich pozostających w obiegu (art. 358 KC), jak i także pieniędzy zagranicznych.
Wskazać należy, że strony zawierające umowę pożyczki mogą, ale nie muszą, określić konkretny termin zwrotu/ spłaty pożyczki. W przypadku, kiedy strony określą termin, do którego pożyczka powinna zostać zwrócona/spłacona, wymagalność zobowiązania pożyczkobiorcy powstaje następnego dnia po wskazanej dacie zwrotu/spłaty np. jeśli strony wskażą w umowie pożyczki, że ma być ona zwrócona do dnia 31 sierpnia 2017 roku, to bieg terminu przedawnienia roszczenia rozpoczyna się od dnia 1 września 2017 roku. Strony umowy pożyczki mogą również zamiast konkretnej daty zwrotu/spłaty pożyczki, uzależnić od wystąpienia jakiegoś konkretnego zdarzenia jak np. ukończenie studiów, sprzedaż auta.
Ponadto w umowie pożyczki najczęściej ustala się obowiązek jej zwrotu/spłaty w ratach, co będzie oznaczało, że wymagalna nie będzie od razu cała pożyczka, a kolejno jej poszczególne raty.
Natomiast w przypadku jeżeli strony umowy pożyczki nie określą terminu zwrotu/spłaty pożyczki to zgodnie z art. 723 KC dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po dokonaniu wypowiedzenia przez dającego pożyczkę.
Podkreślenia wymaga termin przedawnienia roszczenia z umowy pożyczki. Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują szczegółowo tej kwestii, dlatego też zastosowanie będą miały przypisy ogólne Kodeksu cywilne dot. przedawnienia tj.:
- art. 120 § 1 KC, który stanowi, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie,
- art. 118, który stanowi, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
W związku z powyższym, pożyczkodawca może żądać zasądzenia od pożyczkobiorcy należności w terminie 10 lat od daty wymagalności pożyczki, a w przypadku jeżeli pożyczka była udzielana w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, to w terminie 3 lat od daty jej wymagalności.
Propozycja zamian Kodeksu cywilnego zmierza do skrócenia terminu przedawnienia z 10 lat do 6 lat. Nie ma to jednak wpływu na zobowiązania powstałe przed decyzją zmiany Kodeksu cywilnego.
W celu zabezpieczenia dochodzenia zwrotu kwoty pożyczki istotne jest to, aby pożyczkodawca dysponował pisemnym potwierdzeniem udzielenia pożyczki.
Pamiętać również należy, że przerwanie biegu przedawnienia następuje w chwili złożenia pisma procesowego do sądu (np. pozwu, zawezwania do próby ugodowej, złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności lub o wszczęcie egzekucji czy zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu układowym lub upadłościowym) lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju. Ponadto przerwanie biegu przedawnienia następuje również w przypadku uznania roszczenia przez dłużnika oraz przez wszczęcie mediacji. Szczegółowo kwestie przerwania biegu przedawnienia reguluje art. 123 § 1 KC, który stanowi, że bieg przedawnienia przerywa się:
- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
- przez wszczęcie mediacji.
Wobec powyższego wskazać należy, że samo wystosowanie wezwania do zapłaty nie jest wystarczające aby skutecznie przerwać bieg przedawnienia. Przerwanie biegu może nastąpić wyłącznie w podanych powyżej wypadkach, o których jest mowa w art. 123 § 1 KC.
Dlatego najczęściej dla przerwania biegu przedawnienia wnosi się do sądu zawezwanie do próby ugodowej w tzw. postępowaniu pojednawczym na podstawie art. 185 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniosek składa się sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania/siedziby przeciwnika (dłużnika), wraz z opłatą sądową, która wynosi:
40,00 zł w przypadku przeprowadzenia postępowania pojednawczego w sprawach o prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 000 złotych (art. 23 pkt 3 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych);
300,00 zł w przypadku przeprowadzenia postępowania pojednawczego w sprawach o prawa niemajątkowe lub prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 10 000 złotych (art. 24 ust 1 pkt 5 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U.2017.0.459);
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2018.0.155);
- Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2018.0.300).
Stan prawny na dzień: 26 kwietnia 2018 r.
