Użytkowniczka zwróciła się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:
„Mąż mojej koleżanki ją zdradza. Ona prowadzi działalność gospodarczą, on też. Czy w przypadku rozwodu może zabrać majątek z jego działalności?”
Majątek firmowy a wspólność majątkowa małżeńska
Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Jeżeli zatem przed wejściem w związek małżeński lub już w jego trakcie strony nie podpisały intercyzy (umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej), firma założona po zawarciu związku będzie należała do majątku wspólnego.
Z powyższego wynika, że jeżeli przedsiębiorstwo zostało założone przez oboje małżonków lub jednego z nich w trakcie trwania wspólności majątkowej, to majątek takiej firmy stanowi majątek wspólne małżeństwa. Nie ma przy tym znaczenia, czy była prowadzona formalnie lub faktycznie przez oboje małżonków, czy tylko przez jednego z nich. Wszystkie nakłady czynione po zawarciu małżeństwa są zaliczane do majątku wspólnego i powinny być dzielone po połowie w przypadku rozwodu.
Ustalenie majątku firmowego
Jak zostało wskazane wyżej, podział majątku firmowego zależy od tego, czy przedsiębiorstwo zostało założone przed, czy po zawarciu małżeństwa oraz jakie nakłady z majątku wspólnego, a także majątków osobistych zostały na to poczynione.
W skład majątku firmy wchodzą w szczególności:
- środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym firmy;
- wszystko to, co zostało wytworzone przez przedsiębiorstwo;
- wszystko, co zostało wprowadzone do przedsiębiorstwa na podstawie rachunków bądź oświadczenia o przekazaniu składnika majątku do majątku przedsiębiorstwa.
Aby się upewnić, co wchodzi dokładnie do majątku przedsiębiorstwa i jaką ma realną wartość, najlepiej powierzyć dokonanie wyceny rzeczoznawcy. Rzeczoznawca na podstawie wybranej przez siebie metody (majątkowej, dochodowej albo porównawczej) dokona względnie trafnej wyceny. Oczywiście prywatna analiza nie przesądza jeszcze niczego, ale warto mieć ją na uwadze przy sporządzeniu planu mającego na celu podział majątku firmy.
Warto dodać, że jeśli małżonkowie w trakcie trwania związku posiadali wspólność majątkową i jeden z nich założył działalność gospodarczą już po zawarciu małżeństwa, a dodatkowo środki na inwestycję firmy pochodziły ze wspólnego majątku małżonków, to całe mienie firmy stanowi majątek wspólny małżonków. W takim wypadku podział majątku firmy przebiega tak jak podział innych składników, a więc majątek firmy dzielony jest na pół.
Jeżeli jednak firma została założona przez jednego małżonka przed zawarciem małżeństwa, ale w trakcie małżeństwa zostały poczynione inwestycje na rozwój firmy z majątku wspólnego, wówczas to, co zostało nabyte przed zawarciem małżeństwa, jest majątkiem osobistym, a to, co wniesiono po wstąpieniu w związek małżeński, wchodzi do majątku wspólnego.
Podział majątku firmowego
Sposób podziału majątku firmy po rozwodzie nie różni się od podziału innych składników majątku małżonków. Podział majątku firmy może być dokonany na dwa sposoby:
- poprzez zgodną umowę stron sporządzoną przez notariusza (akt notarialny) – taki podział majątku firmy może być dokonany również w trakcie trwania małżeństwa;
- poprzez podział sądowy w postępowaniu działowym – ten sposób podziału wybierany jest zazwyczaj w sytuacji, gdy strony nie są zgodne co do zasad podziału majątku wspólnego.
Warto pamiętać, że przy podziale majątku wspólnego strony powinny mieć na uwadze wydatki i nakłady, jakie poczyniły ze swojego majątku osobistego do majątku wspólnego i na odwrót – z majątku wspólnego do majątku osobistego.
Przy podziale majątku małżonkowie często nie są w stanie dojść do porozumienia nawet w najbardziej błahej sprawie, a co dopiero przy tak poważnej kwestii, jak podział majątku firmy. W sprawach, w których ma miejsce podział majątku firmy, sąd zazwyczaj bierze pod uwagę to, kto prowadził dotychczas przedsiębiorstwo i tej osobie zostawia jego cały majątek, orzekając przy tym o obowiązku spłaty drugiego małżonka.
W przedstawionym przez Użytkowniczkę stanie faktycznym oboje małżonkowie prowadzą sprawy firmy. W takim przypadku tym bardziej ważne jest dojście do kompromisu między stronami. W przeciwnym wypadku Sąd może zarządzić podział majątku firmy poprzez sprzedaż. Taki podział będzie niekorzystny dla każdego z małżonków. Sprzedaż zlecona komornikowi nigdy nie daje takich rezultatów jak sprzedaż w warunkach konkurencyjnych.
Aby dowiedzieć się więcej na temat podziału majątku firmowego zapraszamy do zapoznania się z artykułem dostępnym w naszym serwisie dostępnym pod linkiem.
Stan prawny: 23 października 2024 r.
Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.).
