Wytyczne UOKIK

Ochrona tajemnicy przedsiębiorcy w wytycznych UOKiK

Informacje i dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa mają dla przedsiębiorcy szczególne znaczenie. W warunkach gospodarki rynkowej niejednokrotnie decydują o pozycji na rynku i pozwalają na konkurowanie na uczciwych zasadach. Dlatego tak ważna jest ich ochrona, która realizuje się zarówno w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami (prywatnoprawnych), jak również w relacjach z organami (sądami), w trakcie postępowań administracyjnych, czy sądowych. W tym ostatnim przypadku uprawnieniu przedsiębiorcy do ochrony jego tajemnic odpowiada obowiązek organu zapewnienia takiej ochrony, czemu służą przewidziane w przepisach właściwe instrumenty prawne.

W postepowaniu przed UOKiK takim przepisem jest art. 69 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów mający na celu przede wszystkim zapewnienie ochrony uzasadnionych interesów gospodarczych przedsiębiorców przed nieuczciwym wykorzystaniem posiadanych poufnych informacji przez osoby trzecie, w tym w szczególności w postępowaniach, w których występują konkurenci. Przedmiotowy przepis uprawnia przedsiębiorcę do złożenia wniosku o ograniczenie dostępu do przekazywanych materiałów w postępowaniach toczących się w trybie przepisanym ustawą przed Prezesem UOKiK. Stanowi on tym samym istotny wyjątek od obowiązujących w postępowaniach administracyjnych zasad jawności i prawa strony wglądu do akt sprawy (art. 10 i 73 w zw. z art. 74 k.p.a.).

W celu ułatwienia przedsiębiorcom sporządzania wniosków o ograniczenie prawa wglądu Prezes UOKiK przygotował wzór wniosku wraz z objaśnieniami pt „Informacja o sposobie składania wniosków o ograniczenie prawa wglądu w postępowaniach” (dalej; Dokument UOKiK), z którym można zapoznać się na stronie BIP Urzędu.

W Dokumencie wskazano przykładowe informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, a więc podlegające ochronie na mocy art. 11 ust. 4 uznk, tj.: plany techniczne, listy klientów, metody kontroli jakości towarów i usług, sposób organizacji pracy. Jeśli zatem informacje nie będę mieć co najmniej minimalnej wartości ekonomicznej nie zostaną one uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa.

W Dokumencie podkreśla się istotność przesłanki podjęcia przez przedsiębiorcę niezbędnych działań w celu zachowania poufności, wskazując, że nie mogą to być jakiekolwiek działania, lecz takie, które mają zapewnić ochronę tych informacji przed dostępem osób nieuprawnionych. Działania te mogą mieć charakter techniczny (np.: dozór fizyczny, kontrola dostępu do pomieszczeń, monitoring, właściwy obieg dokumentacji lub technologie zapewniające bezpieczeństwo sieci informatycznych przedsiębiorstwa) lub prawny (np.: poinformowanie pracowników o potrzebie ochrony informacji, wewnętrzne procedury, klauzule w umowach o pracę, oddzielne umowy o poufność, zakazy konkurencji, oświadczenia o poufności dokumentów wysyłanych drogą elektroniczną lub tradycyjną).

Niepodjęcie przez przedsiębiorcę ww. działań będzie natomiast oznaczać, że godzi się on, aby dostęp do informacji miał nieograniczony krąg osób.

Przedsiębiorca, składając pismo zawierające w jego ocenie tajemnice przedsiębiorstwa, powinien opatrzyć je adnotacją „Wersja poufna”. Dodatkowo przedsiębiorca powinien także złożyć:

• wniosek o ograniczenie prawa wglądu wraz z uzasadnieniem,
• wersję pisma niezawierającą informacji objętych wnioskiem o ograniczenie prawa wglądu (tj. wersja jawna pisma/załącznika do pisma podlegająca udostępnieniu innym stronom postępowania).

Zalecane jest, aby wniosek stanowił odrębne (samodzielne) pismo składane w toku postępowania zatytułowane jako „Wniosek o ograniczenie prawa wglądu”. Sam wniosek o ograniczenie prawa wglądu do informacji zawartych w wersji poufnej pisma nie powinien zawierać tajemnicy przedsiębiorstwa. W przypadku postępowań toczących się z udziałem wyłącznie jednej strony (np. postępowania w sprawach praktyk polegających na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku właściwym) w odniesieniu do przekładanych przez nią informacji wniosek o ograniczenie prawa wglądu jest bezprzedmiotowy (w postępowaniu takim nie występują inne niż przedsiębiorca podmioty, którym przysługiwałoby prawo wglądu do informacji). W takich sytuacjach jednak nadal konieczne jest wykazanie przez przedsiębiorcę będącego stroną postępowania w piśmie kierowanym do Prezesa UOKiK, że informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa i zastrzeżenie konieczności nieujawniania ich w wersji jawnej decyzji kończącej postępowanie, przekazywanej do informacji publicznej.

Natomiast w przypadku przedsiębiorcy nie będącego stroną postępowania toczącego się z udziałem wyłącznie jednej strony, wezwanego przez Prezesa UOKiK do przekazania określonych informacji lub dokumentów, zasadne może być złożenie wniosku o ograniczenie prawa wglądu.

Sporządzając wniosek o ograniczenie prawa wglądu przedsiębiorca powinien:

• precyzyjnie wskazać, w stosunku do których stron postępowania prawo wglądu do określonych informacji lub kategorii informacji powinny podlegać ograniczeniu;
• precyzyjnie określić informację lub kategorie informacji, do których wgląd ma podlegać ograniczeniu (przykładami kategorii informacji są np.: polityka cenowa, warunki współpracy handlowej z kontrahentami, strategia rynkowa);
• uzasadnić odrębnie w odniesieniu do każdej z informacji lub kategorii informacji, że stanowi ona tajemnicę przedsiębiorstwa. W praktyce za niekompletny zostanie uznany wniosek, w którym przedsiębiorca ograniczy się do wskazania, że dana informacja lub kategoria informacji stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, bez wykazania spełnienia ww. przesłanek lub też przedstawi jedynie zbiorcze uzasadnienie dla wszystkich informacji lub kategorii informacji, do których prawo wglądu ma podlegać ograniczeniu, podczas gdy poszczególne informacje lub kategorie informacji podlegają ochronie z różnych przyczyn.

Ponadto w celu usprawnienia rozpatrywania wniosków o ograniczenie prawa wglądu w ocenie Prezesa UOKiK celowe jest, aby wnioskodawca:

• precyzyjnie nazwał informacje objęte wnioskiem o ograniczenie prawa wglądu, przy czym nazywając te informacje, przedsiębiorca nie powinien ich ujawnić;
• przypisał poszczególne, objęte zakresem wniosku informacje do określonych kategorii;
• precyzyjnie wskazał umiejscowienie w piśmie/załączniku odrębnie każdej z informacji lub kategorii informacji, do których prawo wglądu ma podlegać ograniczeniu;
• w wersji poufnej pisma wyróżnił informacje, co do których prawo wglądu ma podlegać ograniczeniu, zaznaczając je w sposób czytelny np. nawiasem kwadratowym.

Uzasadnienie wniosku o ograniczenie prawa wglądu nie powinno zawierać tajemnic przedsiębiorstwa.

Wniosek o ograniczenia prawa wglądu zostanie uznany za nieprawidłowy, jeśli nie spełnienia ustawowo określonych wymogów wskazanych w art. 69 ust. 4 uokk (opisanych w pkt. III powyżej). W takim przypadku Prezes UOKiK wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia złożonego wniosku w określonym terminie. Jeśli wnioskodawca nie uzupełni braków wniosku w wyznaczonym terminie, wniosek może zostać pozostawiony bez rozpoznania lub też Prezes UOKiK wyda postanowienie o odmowie ograniczenia prawa wglądu do informacji.

Wniosek o ograniczenie prawa wglądu zostanie uznany za nieprawidłowy m.in. gdy:

• nie określa, w stosunku do których informacji znajdujących się w dokumencie przedsiębiorca wnosi o ograniczenie prawa wglądu,
• jest nieprecyzyjny, tj. wniosek jest zbyt ogólny, odnosi się do całego dokumentu lub jego obszernych fragmentów, podczas gdy jedynie określone informacje w piśmie/jego fragmentach posiadają walor tajemnicy przedsiębiorstwa,
• nie zawiera odrębnego uzasadnienia w odniesieniu do każdej informacji lub kategorii informacji, do których prawo wglądu ma podlegać ograniczeniu,
• wniosek nie precyzuje, w stosunku do jakich podmiotów prawo wglądu ma podlegać ograniczeniu,
• do wniosku nie zostanie załączona wersja jawna pisma.

Rozpoznając wniosek o ograniczenie prawa wglądu do akt, Prezes UOKiK może w drodze postanowienia:

• ograniczyć prawo wglądu (uwzględniając wniosek w całości albo w części),
• odmówić ograniczenia prawa wglądu do akt.

Na postanowienie w przedmiocie ograniczenia prawa wglądu jego adresaci mogą złożyć zażalenie. Zażalenie składa się za pośrednictwem Prezesa UOKiK do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia.

Nie jest sporne, że art. 69 ust. 1 uokik to szczególny przepis proceduralny, gwarantujący z jednej strony ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, a z drugiej wprowadzający wyjątek od zasad ogólnych postępowania administracyjnego – zasady czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 kpa) i zasady jawności (art. 73 i 74 kpa). Z tego względu jego stosowanie powinno być niezwykle precyzyjne.

Brak jest doprecyzowania w Dokumencie, że obowiązek ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa dotyczy uzyskania dostępu do tych informacji na jakimkolwiek etapie, a nie tylko uzyskanych w toku postępowania. Chodzi tu o sporną dotychczas możliwość złożenia przez przedsiębiorcę wniosku o ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego na podstawie art. 69 ust. 1 uokk już na etapie postępowania wyjaśniającego. Zagadnienie to było przedmiotem uchwały SN z dnia 8 kwietnia 2010 r., III SZP 1/10, w której Sąd opowiedział się za możliwością złożenia przez przedsiębiorcę wniosku o ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego na podstawie ww przepisu już na etapie postępowania wyjaśniającego. Jak wynika z Dokumentu (patrz pkt 5 jw.), stanowisko organu nie odnosi się do wytycznych orzecznictwa. Organ wskazał bowiem, że wniosek złożony w toku postępowania wyjaśniającego nie zostanie rozpoznany na tym etapie, a contrario uznając możliwość złożenia wniosku na tym etapie za przedwczesną. Zagadnienie to pozostaje zatem nadal sporne.

Natomiast ważnym elementem Dokumentu jest kwestia położenia nacisku na obowiązek przedsiębiorcy ochrony informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorca, co w postępowaniu o uwzględnienie wniosku składanego w trybie art. 69 uokk będzie miało istotne znaczenie przy wykazaniu, czy i przy użyciu jakich środków przedsiębiorca taką ochronę zapewnia.

Należy wskazać, iż powyższe wytyczne UOKiK znajdują zastosowanie jednolicie zarówno w postępowaniach podlegających wszczęciu z urzędu, jak i w przypadkach, gdy to przedsiębiorca jest stroną, a więc to z jego inicjatywy, bądź odpowiednio z inicjatywy jego konkurenta, dochodzi do sporu przed organem.