Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką która działa przez swoje organy, w szczególności te obligatoryjne czyli zarząd i zgromadzenie wspólników.
W trakcie prowadzenia działalności niejednokrotnie dochodzi do sporów i konfliktów pomiędzy jej wspólnikami oraz wspólnikami a zarządem. Takie sytuacje, mogą nieść za sobą negatywne skutki dla stosunków korporacyjnych spółek bądź prowadzonej przez spółki działalności. Dowiedz się w jaki sposób i na jakiej podstawie można dokonać ich eliminacji przez wyłączenie wspólnika lub odwołanie członka zarządu.
1. Kiedy można wyłączyć wspólnika spółki z.o.o
Wspólnicy spółki z o.o posiadają bardzo szeroki zakres uprawnień. Podejmują oni uchwały wspólników wpływające na prowadzenie spraw spółki, wybierają członków zarządu.
Zgodnie z podstawową zasadą określoną w art. 20 k.s.h wspólnicy mają równe prawa i obowiązki, a zakres ich uprawnień w spółce uzależniony jest od liczby (wartości) posiadanych udziałów. Wspólnicy spółki z o.o. powinni być też traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach.
Wspólnicy decydują o losach spółki poprzez udział w zgromadzeniu wspólników i wykonywanie prawa głosu przysługujące im proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów w kapitale zakładowym spółki. Często też mają prawo podejmować uchwały bez zwoływania zgromadzenia wspólników.
Zgromadzenie wspólników ma kompetencje w szczególności do podejmowania wszystkich ważniejszych decyzji w spółce.
By dokonać wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o, zostać muszą spełnione przesłanki z art. 266 Ustawy Kodeks Spółek Handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U.2022.1467t.j.). Zgodnie z Kodeksem, wspólnika spółki z o.o można wyłączyć jedynie z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika. Takie wyłączenie może zostać orzeczone przez sąd wyłączenie na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, ale tylko wówczas, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.
Innymi słowy gdy wspólnik ma połowę lub więcej udziałów kapitału zakładowego to wyłączyć się nie da, a odwrotnie wspólnik posiadający większość może wyłączyć pozostałych wspólników.
Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z powództwem, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. W tym przypadku powinni być pozwani wszyscy pozostali wspólnicy.
Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości co najmniej tej bilansowej w dniu doręczenia pozwu.
Kodeks posługuje się stwierdzeniem ogólnym i nie podaje szczegółowej definicji „ważnych powodów”. Zgodnie z przyjętą w doktrynie praktyką, ważne powody nie muszą zawsze wiązać się z winą wspólnika. Jako przykładowe powody można wymienić m.in.:
- działanie ma szkodę spółki,
- niewykonywanie przez wspólnika uchwał,
- podejmowanie działań konkurencyjnych,
- nadużywanie prawa indywidualnej kontroli,
- naruszenie zasad lojalności wobec spółki,
- brak współdziałania przy podejmowaniu uchwał, choroba, wyjazd za granicę itp.
- długotrwały konflikt pomiędzy wspólnikiem mniejszościowym a pozostałymi wspólnikami, którego skutki są szkodliwe dla spółki.
Za powód może zostać uznana także jedynie niemożność porozumienia pomiędzy wspólnikami, celem prowadzenia wspólnej działalności. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1997 r., (II CKN 31/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 116) „niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki z o.o., może stanowić ważną przyczynę wyłączenia go ze spółki.
W orzecznictwie i powszechnie stosowanej praktyce, określa się że za ważny powód można uznać sytuację zgodnie z którą działalność spółki w dotychczasowym składzie personalnym będzie wysoce utrudniona czy wręcz niemożliwa. Powody uzasadniające wyłączenie wspólnika mniejszościowego ze spółki muszą być istotne i trwałe bądź wręcz definitywne, a nie przejściowe lub sporadyczne. Podstawą do wyłączenia nie można uznać także małych, kłótni oraz nieporozumień pomiędzy wspólnikami, oraz poważniejszych różnic w opiniach dotyczących prowadzenia działalności, pod warunkiem, że nie wypływają one na jej prowadzenie. W związku z powyższym należy uznać, że przyczyną uzasadniającą wyłączenie wspólnika jest obiektywnie istniejąca niemożność dalszej z nim współpracy oraz, że ich usunięcie na drodze poza procesowej jest niemożliwe przynajmniej mało prawdopodobne, oceniając stosunki wewnętrzne spółki w sposób racjonalny z uwzględnieniem zasad doświadczenia życiowego. [1]
Należy jednak pamiętać, że przyczyna o której mowa nie może dotyczyć jednocześnie wszystkich wspólników spółki. Nie powinna występować sytuacja, w której powstaje wzajemne żądanie w stosunku do każdego z wspólników. W przypadku, w którym przyczyna dla wyłączenia wspólnika, występuje jednocześnie dla kilku wspólników, powinna być oceniana dla nich wszystkich w zakresie przedmiotowym (czy jest wystarczającym powodem dla wyłączenia), jednakże podniesiona odrębnie dla każdego z wspólników.
2. Postępowanie sądowe
O wyłączeniu wspólnika ze spółki orzeka sąd w postępowaniu procesowym.
Jeżeli wraz z pozostałymi wspólnikami zdecydujecie się na wyłączenie ze spółki jednego z wspólników na sam początek powinniście sprawdzić co przewidzieliście w tym zakresie w Waszej umowie spółki.
Zgodnie z art. 266 k.s.h żeby wnieść powództwo do sądu pozostali wspólnicy żądający wyłączenia jednego ze wspólników, wspólnicy powinni w chwili składania wniosku do sądu posiadać przynajmniej 50% udziałów kapitału zakładowego spółki. Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z powództwem, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.
Pozew powinien być złożony w sądzie, w którego okręgu spółka ma siedzibę, wartość przedmiotu sporu, określona przez wartość udziałów wyłączanego wspólnika po ich cenie rynkowej decyduje o właściwości rzeczowej sądu.
W postępowaniu sądowym, sąd bada wystąpienie po stronie wspólnika, występowania przyczyny uzasadniających jego wyłączenie a następnie na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego wydaje wyrok wyłączający wspólnika ze spółki lub wyrok oddalający powództwo.
Pamiętaj, aby we wniosku o wyłączeniu wspólnika, wskazać także podmiot, który będzie miał przejąć udziały wyłączonego wspólnika w przypadku uwzględnienia powództwa. Jeżeli nie wskażecie w pozwie kto przejmie udziały sąd może oddalić pozew, w swojej argumentacji wskazując iż nie może on orzekać ponad żądanie pozwu. Takim alternatywnym „przejmującym” może być też właśnie sama spółka, która może nabyć udziały celem umorzenia stosownie do art. 199 k.s.h.
W swoim wyroku sąd wskazuje także termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia udziałów wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu, oraz określa cenę przejęcia odpowiadającą rzeczywistej wartości przejmowanych udziałów według stanu na dzień doręczenia pozwu.
Wyrok sądu dotyczący wyłączenia jednego ze wspólników spółki, zastępuje umowę sprzedaży udziałów tego wspólnika, w związku z czym do przejęcia udziałów dochodzi w chwili otrzymania przez spółkę informacji o przeniesieniu udziałów wraz z dowodem potwierdzającym dokonanie owej czynności. Wspólnika wyłączonego ze spółki prawomocnym wyrokiem sądu, któremu zapłacono w terminie określonym w wyroki za jego udziały, uznaje się za wyłączonego ze spółki od dnia doręczenia mu pozwu.
Przejmowanie udziałów wspólnika
Udziały wyłączonego wspólnika mogą zostać przejęte przez pozostałych wspólników bądź przez osoby trzecie albo spółkę.
Nie ma możliwości bezpośredniego umorzenia udziałów spółki w przypadku wyroku sądowego ustanawiającego przejęcie udziałów
Przejęcie udziałów wyłączonego wspólnika może być rodzajem uprzywilejowania w Umowie spółki wspólnika albo jego udziałów. Przejęcie zawsze będzie nabyciem, a nie objęciem udziału, gdyż udziały już istnieją.
3. Wyłączenie członka zarządu
Zarząd spółki z o.o pełni oczywiście bardzo ważną rolę w jej funkcjonowaniu, prowadzi wszystkie sprawy spółki oraz reprezentuje spółkę na zewnątrz. Członkami zarządu spółki z o.o mogą zostać jej wspólnicy, jak i osoby trzecie. Członkowie zarządu powoływani i odwoływani są na podstawie uchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Każdy z członków zarządu może być powołany oddzielnie, ponadto można o ile umowa spółki to przewiduje powołać wszystkich członków na wspólną kadencję. Kompetencje zarządu określone zostały w Kodeksie spółek handlowych, ponadto musi on stosować się również do przepisów prawa, postanowień umowy spółki z o.o. oraz często swojego regulaminu.
Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników, która podejmowana musi być na zgromadzeniu wspólników, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.
Zgromadzenie wspólników zwołane musi być z porządkiem obradprzewidującym odwołanie w sposób przewidziany w przepisach k.s.h. Członek zarządu odwoływany jest bezwzględną większością głosów oddanych podczas tajnego głosowania, nie jest możliwepodjęcie uchwały w trybie pisemnym, jawnie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
4. Zgromadzenie wspólników
Kompetencję do zwoływania zgromadzeń wspólników ma zawsze zarząd, przy czym, Zgromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane.
W zaproszeniu należy oznaczyć dzień, godzinę i miejsce zgromadzenia wspólników oraz szczegółowy porządek obrad. W przypadku zamierzonej zmiany umowy spółki należy wskazać istotne elementy treści proponowanych zmian.
Jednak jeżeli wspólnicy sami się zbiorą reprezentując cały kapitał zakładowy spółki, bez wcześniejszego formalnego zwołania, i postanowią odbyć zgromadzenie z takim porządkiem obrad, to zgodnie z art. 240 k.s.h mogą to zrobić i podejmując taką uchwałę, odwołać jednego z członków zarządu.
Podstawa prawna:
- Ustawa Kodeks Spółek Handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U.2022.1467 t.j.)
--
[1] Kidyba Andrzej, komentarz do art. 266 kodeksu spółek handlowych.
Skopiuj KRS
