W większości miast obowiązują strefy płatnego parkowania, co oznacza, iż kierowca musi uiścić opłatę za zaparkowanie samochodu w wyznaczonych miejscach strefy płatnej. Jeżeli tego nie zrobi, to istnieje prawdopodobieństwo, iż zostanie na niego nałożona opłata dodatkowa za brak uiszczenia opłaty podstawowej. Często zdarza się (zwłaszcza w przypadku samochodów służbowych czy dostawczych), iż kierowca, który nie uiścił opłaty za parkowanie nie jest właścicielem samochodu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie rozstrzygnął kwestię tego, kto w takiej sytuacji jest zobowiązany do uiszczenia opłaty dodatkowej.
Rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie1:
Prawidłowa wykładnia przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych uzasadnia stwierdzenie, że obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej za parkowanie pojazdu w strefie płatnego parkowania bez uiszczenia opłaty za parkowanie egzekwowany w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym obciąża właściciela (lub leasingobiorcę) pojazdu, a nie osobę, która pozostawiła pojazd w tej strefie.
Stan faktyczny:
Pan Marian Kowalski jest pracownikiem firmy meblowej Drewienko. W dniu 12 marca 2012 r. zaparkował samochód służbowy na ul. Wielkopolskiej w Szczecinie, w miejscu obowiązywania strefy płatnego parkowania. Pomimo tego nie uiścił opłaty za parkowanie i opuścił pojazd. Po powrocie za szybą znalazł dokument nakładający obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej.
Pan Kowalski po powrocie do siedziby firmy przekazał księgowej dokument, aby ta uiściła z firmowego konta opłatę dodatkową za parkowanie, gdyż leasingobiorcą samochodu, który pozostawił na parkingu jest firma Drewienko. Jednak przedsiębiorca nie chciał tego wykonać, gdyż jego zdaniem to Pan Marian Kowalski, który kierował samochodem, powinien uiścić tę opłatę.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U.2022.1693 t.j. z dnia 2022.08.12);
- Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2505 z późn. zm.).
Rozstrzygane zagadnienie:
Na kim ciąży obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej za parkowanie w strefie płatnego parkowania bez uiszczenia opłaty za parkowanie w przypadku, gdy kierowca samochodu był tylko kierującym pojazdem, a nie właścicielem?
Rozstrzygnięcie:
Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania.
Rada gminy (miasta) na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), może ustalać strefę płatnego parkowania. W strefie płatnego parkowania pobiera się opłatę za parkowanie pojazdów samochodowych w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo. Realizacja obowiązku uiszczenia opłaty za parkowanie następuje poprzez wykupienie biletu opłaty jednorazowej i pozostawienie go za szybą samochodu w widocznym miejscu.
Art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych oraz żaden inny przepis tej ustawy nie reguluje dokładnie kogo należy uważać za korzystającego z dróg publicznych. W orzecznictwie dominuje interpretacja, iż to właściciel samochodu jest korzystającym z dróg publicznych.Co prawda, z literalnego brzmienia przepisu można także wywodzić, iż korzystającym z drogi publicznej w chwili parkowania pojazdu w strefie płatnego parkowania jest osoba pozostawiająca pojazd w tej strefie (praktycznie osoba kierująca pojazdem) - gdyż jest to osoba, która posiada (a przynajmniej powinna posiadać) świadomość parkowania pojazdu w takiej strefie i praktycznie tylko ona może w tym momencie dokonać technicznej czynności dokonania opłaty poprzez nabycie biletu parkingowego. Jednak w istocie osoba taka dokonuje uiszczenia opłaty parkingowej za właściciela pojazdu, bowiem opłata ta dotyczy jego pojazdu. Także obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej, leży na właścicielu pojazdu, bowiem opłata ta obciąża jego pojazd. Właściciel pojazdu, wydając go innej osobie do używania, bierze na siebie ryzyko braku uiszczenia przez kierowcę opłaty w strefie płatnego parkowania, a tym samym ewentualnego obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej.
Trzeba tutaj także zwrócić uwagę na to, opłata dodatkowa nie jest karą (nie ma charakteru sankcji) – tak jak np. mandat karny za przekroczenie prędkości, lecz swoistym ekwiwalentem za „bezumowny” (tj. bez uiszczenia opłaty za parkowanie) postój pojazdu na drodze publicznej, w miejscu w którym za takie parkowanie pobierane są opłaty. Dlatego też w przypadku mandatu karnego, obowiązek zapłaty grzywny za wykroczenie leży zawsze po stronie kierującego pojazdem, bez względu na to kto jest jego właścicielem pojazdu, natomiast w przypadku opłaty za postój pojazdu na drodze publicznej, która dotyczy konkretnego pojazdu, obowiązek taki powinien spoczywać na właścicielu pojazdu, bez względu na to, kto w danym przypadku go użytkuje.
Z art. 33 § 2 pkt 3) ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynika, iż zobowiązany może podnieść zarzut w przedmiocie błędu co do osoby zobowiązanej. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, zarzut ten jednak nie przysługuje w zaistniałej sytuacji, gdyż zobowiązanym do uiszczenia opłaty dodatkowej na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych może być jedynie właściciel pojazdu. Dlatego zdaniem Sądu właściciel nie może zwolnić się od odpowiedzialności poprzez wskazanie osoby, która faktycznie użytkowała pojazd.
W związku z powyższym w rozpoznawanym przypadku to firma Drewienko jest zobowiązana do uiszczenia opłaty dodatkowej za brak opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania, a nie pracownik firmy – Pan Marian Kowalski. Firma Drewienko może jedynie żądać zwrotu poniesionej opłaty na drodze postępowania cywilnego, gdyż nie przysługuje jej zarzut na podstawie art. 33 pkt 3) ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji co do błędu co do osoby zobowiązanej.
Dlatego też rekomendujemy, aby w Twoim przedsiębiorstwie wprowadzić ewidencję użytkowników samochodów, zwłaszcza jeżeli z jednego samochodu korzysta więcej osób, tak aby móc ustalić kto w danym dniu go używał. W razie ewentualnego postępowania cywilnego ewidencja taka będzie służyła za dowód, iż konkretna osoba w danym dniu użytkowała firmowy pojazd i nie uiściła opłaty za parkowanie, a więc jest winna powstania szkody.
Należy także ustalić zasady udostępnienia lub zwrotu pracownikom kosztów opłat za parkowanie, tak aby rzeczywiście posiadali środki do ich uiszczenia i nie unikali opłat.
