Działalność w mieszkaniu – część II

Niektóre rodzaje działalności nie wymagają posiadania dodatkowego lokalu poza mieszkalnym, dlatego też podatnicy niezwykle często decydują się na rejestrację i prowadzenie działalności w domu. Pozwala to często na znaczne oszczędności w opłatach za jego eksploatację, a w tym uniknięcie innych kosztów, np. wynajmu. Poniższy tekst jest kontynuacją porady na temat aspektów podatkowych prowadzenia działalności we własnym mieszkaniu, zamieszczonej w serwisie Mikroporady.pl.

Wydatki eksploatacyjne

Wykorzystywanie przez podatnika do celów prowadzonej działalności gospodarczej własnego lokalu mieszkalnego, bądź lokalu wynajmowanego uprzednio na potrzeby mieszkalne jest podstawą do zaliczenia w koszty tej działalności wydatków związanych z utrzymaniem tego lokalu.

Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku określenie, jaka powierzchnia lokalu mieszkalnego przypada na działalność gospodarczą. Określenie tej powierzchni powinno być wiarygodne i być zgodne z rzeczywistością. Podatnik może przeznaczyć na działalność np. jeden z pokoi i przyjąć, że do prowadzenia działalności gospodarczej wykorzystuje określoną liczbę metrów kwadratowych, stanowiących określoną część (%) powierzchni użytkowej lokalu

W piśmie z 27 października 2004 r. nr PDI/415/28/04 Naczelnik Urzędu Skarbowego w Tarnowskich Górach stwierdził, że:

(…) Z umowy wynika, iż monitorowany jest budynek mieszkalny. Z uwagi na to, że nie cały budynek jest wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej, tutejszy organ stoi na stanowisku, że nie jest możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z monitoringiem budynku mieszkalnego w pełnej wysokości, lecz tylko w tej części, która dotyczy działalności gospodarczej. Do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć tylko tę część wydatków, która odpowiada stosunkowi powierzchni pomieszczenia gospodarczego przeznaczonego na działalność gospodarczą do ogólnej powierzchni użytkowej budynku (…).

W mojej ocenie, do tzw. wydatków eksploatacyjnych możemy zaliczyć np. dokonane opłaty za wodę, co, gaz, energię elektryczną, czynsz, czy też w części płacone rachunki za połączenia z telefonu stacjonarnego i wywóz „śmieci”.

Jednak część organów odmawia prawa do zaliczenia opłat z tytułu eksploatacji do kosztów uzyskania przychodu argumentując, że nie istnieje związek pomiędzy opłacanym czynszem a uzyskaniem przychodu. Takie stanowisko zajął Naczelnik Urzędu Skarbowego w Sulęcinie w piśmie z 3 grudnia 2004 r. (nr I/2F/415/6/04), w którym czytamy:

(...) kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Pomimo tego, że w katalogu wyłączeń (art. 23) nie ma wydatków, o których mowa w zapytaniu podatnika (energia elektryczna, wywóz nieczystości, woda, odprowadzanie ścieków), to zakwalifikowanie ich do kosztów uzyskania przychodów możliwe jest tylko wtedy, gdy wykorzystywane są one jedynie dla celów działalności gospodarczej. Unormowanie zawarte w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie świadczy o tym, że aby wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Treść tego przepisu jednoznacznie dowodzi, że nie można uznać za koszt uzyskania przychodów tej części wydatków związanych z eksploatacją lokalu niebędącego składnikiem środków trwałych u podatnika, do poniesienia których podatnik byłby zobowiązany nawet wtedy, gdyby nie uzyskał przychodu. Do takich wydatków bezsprzecznie można zaliczyć tzw. opłaty stałe, stanowiące jeden ze składników faktur otrzymywanych za ww. media (...).

Jednakże wykazanie wzrostu kosztów utrzymania, eksploatacji lokalu w związku z prowadzoną w nim działalnością powinno pozwalać w odpowiedniej części na uznanie za koszty uzyskania przychodów. Oczywiście odpowiednia część czynszu, podatku od nieruchomości uiszczona jako od lokalu użytkowego, a nie mieszkalnego będzie mogła również być zaliczona do takich kosztów.

 

Odliczenie VAT od wydatków eksploatacyjnych

W myśl podstawowego przepisu o odliczeniu VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT. Oznacza to, iż mając na uwadze zasadę neutralności VAT, podatnik ma prawo do odliczenia VAT w takim zakresie (kwocie wynikającej z dokumentów zakupowych), jaki ma związek z jego sprzedażą opodatkowaną.

Prawo do odliczenia przysługuje również wtedy, gdy związek jest pośredni. O związku pośrednim mówimy wtedy, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania podmiotu, a więc w sposób pośredni wiążą się z działalnością gospodarczą i z osiąganymi przychodami. Aby wskazać, czy określone zakupy mają związek pośredni musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy między dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. Pośredni związek dokonanych zakupów z działalnością gospodarczą występuje wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotów.

Jeśli wydatki eksploatacyjne w postaci towarów lub usług, będą spełniać powyższe kryteria, w tym jeśli będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych przez przedsiębiorcę to wówczas będzie możliwe odliczenie VAT.).

Przy czym istotne jest to, aby faktura dokumentująca wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, ponoszone przez podatnika prowadzącego w nim działalność gospodarczą, zawierała dane tego podatnika zgodne z danymi podanymi przez niego w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R. Jeżeli więc faktura zawiera prawidłowe dane nabywcy, uprawnia podatnika do odliczania VAT (oczywiście w takim zakresie, w jakim nabywane towary czy usługi wykorzystywane są do czynności opodatkowanych).

Rozliczeń dokonuje się według proporcji kosztów dotyczących powierzchni wykorzystywanej wdziałalności do ogólnej kwoty ponoszonych kosztów, dotyczących całej powierzchni lokalu, jeśli ze względu na przedmiot i stawki nie są oddzielnie wykazywane lub fakturowane dla powierzchni użytkowej przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej lub wprost z nią związane (np. wywóz „śmieci”). Dotyczy to również co do zasady kosztu nabycia lokalu w części przeznaczonej na działalność gospodarczą.

Potwierdzenie wskazanego sposobu rozliczania VAT możemy odnaleźć w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 lutego 2011 r., nr IPPP1/443-1312/10-2/AW, w którym czytamy:

(…)Wnioskodawca zawarł przedwstępną umowę kupna mieszkania. Jeden z pokoi mieszkania zamierza przeznaczyć na biuro, pozostała część będzie wykorzystywana na cele mieszkaniowe. Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, opodatkowaną podatkiem VAT, a przedmiotowy pokój byłby wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej. Zapytanie Wnioskodawcy dotyczy prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur wystawionych przez Dewelopera w części odpowiadającej proporcjonalnie powierzchni wykorzystywanej na prowadzenie biura w stosunku do całkowitej powierzchni mieszkania.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa podatkowego oraz przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego należy uznać, że Wnioskodawcy będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego w części odpowiadającej procentowemu udziałowi powierzchni wykorzystywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej w całkowitej powierzchni mieszkania (…).

Podobne stanowisko potwierdził Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z 7 kwietnia 2011 r. nr IPPP3/443-112/11-2/IB gdzie czytamy:

(…)W tym miejscu należy wskazać, iż w przedmiotowej sprawie od faktur VAT za każdą ratę nabywanej nieruchomości to firma sprzedająca Wnioskodawcy mieszkanie dokonuje naliczenia i odprowadzenia podatku od towarów i usług. Tym samym podatek ten stanowi dla Wnioskodawcy podatek naliczony. Zatem tut. Organ przyjmuje, iż Wnioskodawca używając w pytaniu oraz zajętym stanowisku sformułowania naliczenia podatku rozumie przez to rozliczenie podatku naliczonego (w tym z faktur dotyczących rat od nabywanej nieruchomości), oraz podatku należnego ze sprzedaży z działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa podatkowego oraz przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego należy uznać, że Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach dotyczących nabywanej nieruchomości w części odpowiadającej procentowemu udziałowi powierzchni wykorzystywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej w całkowitej powierzchni mieszkania, pod warunkiem niezaistnienia ograniczeń w prawie do odliczenia podatku naliczonego określonych w art. 88 ustawy o VAT (…).

Autor: Rafał Styczyński, doradca podatkowy – wpisany na listę Ministerstwa Finansów i Krajowej Rady Doradców Podatkowych, Nr wpisu: 10654.