Wierzytelności nieściągalne - mikroPorady.pl - Biznesowe wsparcie z najlepszej strony

Użytkownik zwrócił się do nas z zapytaniem dotyczącym wierzytelności nieściągalnych. Wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w 2017 r. świadczył usługi transportowe dla kontrahenta, za które nie otrzymał zapłaty. Aktualnie chciałby skorzystać z przysługującego 5-letniego okresu na pomniejszenie przychodu w 2017r i skorygować wszystkie kolejne zeznania roczne właściwie naliczając podatek dochodowy. Konieczne w tym celu jest uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności za pomocą orzeczenia sądowego. Do jakiego sądu winien jestem skierować sprawę/powództwo?

Zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości za przychody związane z działalnością gospodarczą uznaje się także kwoty należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Przedmiotowe należności należy zaliczyć do przychodów i opodatkować. Niezapłacone przez kontrahentów faktury za wykonane usługi lub towar tym samym powodują wzrost kosztów po stronie przedsiębiorcy, który z tytułu wystawionej, a nie opłacanej faktury VAT odprowadził należne podatki.

W przypadku problemów z odzyskaniem przysługujących należności, które zostały zaliczone do przychodów i opodatkowane, przepisy podatkowe przewidują odpowiednie instrumenty dla wierzycieli pozwalające na odliczenie odprowadzonego podatku od faktycznie nieotrzymanych środków finansowych. Możliwość skorygowania wpłaconego podatku, pomniejszenia należności z tytułu podatku, czy też jego zwrot należy rozpatrywać w dwóch aspektach: podatku VAT oraz podatku dochodowego.

Dla skutecznego złożenia korekty oraz możliwości odliczenia uiszczonego podatku VAT konieczne jest, aby sprzedaż towaru lub świadczenie usług były dokonane na rzecz czynnego podatnika VAT niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany oraz aby obydwie strony były czynnymi podatnikami VAT. Należy również pamiętać, aby od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Możliwość skorygowania VAT należnego nie dotyczy sytuacji, w których wierzytelności zostały zbyte na rzecz innych podmiotów.

W zakresie podatku dochodowego ustawodawca przewidział dwie możliwości dokonania odliczenia niezapłaconej faktury. Najbardziej korzystna dla podatnika wydaje się możliwość zaliczenia nieściągalnej wierzytelności w koszty przychodu, jednakże przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przewidują jedynie kilka wyjątków od ogólnej zasady zabraniającej ujmowania nieściągalnych wierzytelności w koszty uzyskania przychodu. Kwestia zaliczenia nieściągalnej wierzytelności w koszty przychodu wymaga udokumentowania nieściągalności wierzytelności w sposób ściśle określony w przepisach (art. 23 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Może to nastąpić jedynie w sposób określony przez przepisy podatkowe, a mianowicie:

postanowieniem o nieściągalności, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego,
postanowieniem sądu wydawanym w postępowaniu upadłościowym lub na skutek wniosku o ogłoszenie upadłości,
protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Powyższe oznacza, iż zaliczenie wierzytelności do kosztów może nastąpić tyko w przypadku udowodnienia nieściągalności wierzytelności w przewidziany w ustawie sposób. Tym samym podatnik nie może zaliczyć do kosztów wierzytelności, których nieściągalność jest wprawdzie wykazana, jednakże w sposób odmienny niż wskazany powyżej (wyrok NSA z dnia 5 grudnia 1997 r., sygn. akt I SA/Gd 768/96).

Odnosząc się do poszczególnych sposobów wykazania nieściągalności wierzytelności wskazać należy, iż podatnik chcąc zaliczyć wierzytelność jako nieściągalną musi posiadać określone dowody świadczące o tym, że egzekucja była prowadzona i nie przyniosła spodziewanych rezultatów, nie może poprzestać jedynie na ustaleniu, że egzekucja nie rokowałaby szans na ściągnięcie należności.

Dla organów podatkowych nie jest wystarczające twierdzenie wierzyciela, który dochodził już od tego samego dłużnika wierzytelności w drodze egzekucyjnej, a uprzednio prowadzona egzekucja dotyczyła innych wierzytelności i okazała się bezskuteczna. W każdym przypadku wierzyciel zobowiązany jest do złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji dotyczącej konkretnej wierzytelności poprzednio nieegzekwowanej. Nie będzie także podstawą dla uznania wierzytelności za nieściągalną zawiadomienie w trybie art. 763 k.p.c., że egzekucja, przykładowo z rachunku bankowego czy innego elementu majątku jest bezskuteczna. W takiej sytuacji możliwe jest bowiem zastosowanie innych środków egzekucyjnych, o których przeprowadzenie wierzyciel powinien wnioskować do komornika.

Ponadto w orzecznictwie wskazuje się, iż warunek udokumentowania nieściągalności wierzytelności musi być spełniony w stosunku do każdej wierzytelności z osobna, tym samym udokumentowanie nieściągalności w stosunku do jednej z wierzytelności pozwala na zaliczenie do kosztów podatkowych tylko tej jednej konkretnej wierzytelności, nie zaś wszystkich pozostałych wierzytelności od danego dłużnika.

Jeżeli chodzi o możliwość uznania wierzytelności za nieściągalną na podstawie prawa upadłościowego wskazać należy, iż ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze jednoznacznie wskazuje jakie postanowienia są podstawą do uznania wierzytelności za nieściągalne. Może to być postanowienie o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,

b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,

c) zakończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku.

Odnosząc się do pytania Użytkownika dotyczącego właściwości sądu przed który wytoczyć powództwo należy wskazać, że generalna zasada zezwala na wytoczenie powództwa przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Niestety bardzo często zdarza się, że kontrahent, ma swoją siedzibę na drugim końcu kraju. W takim przypadku, pod pewnymi warunkami, można skorzystać z treści 34 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z jego brzmieniem

powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania.

Należy pamiętać, że w przypadku sprzedaży miejscem spełnienia świadczenia będzie miejsce, do którego rzecz zgodnie z umową została lub miała zostać dostarczona, natomiast w przypadku należności za wykonaną usługę miejscem wykonania umowy będzie miejsce, które zgodnie z umową było lub miało być miejscem świadczenia usługi. Ustalając właściwość sądu należy pamiętać, że zgodnie z art. 17 Kodeksu postępowania cywilnego sądem właściwym dla praw majątkowych, których wartość przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych będzie sąd okręgowy miejscowo właściwy dla rozpoznania sprawy. Zatem sądem właściwym w przypadku należności za wykonaną usługę może być sąd właściwy dla miejsca zamieszkania (siedziby) pozwanego lub sąd właściwy dla miejsca wykonania umowy lub które miało być miejscem świadczenia usługi. W zależności od wartości usługi będzie to sąd rejonowy lub okręgowy. Dopiero po zakończeniu postępowania sądowego będzie można skierować wniosek o wszczęcie egzekucji, a po jej bezskutecznym zakończeniu dokonać korekty wpłaconego podatku.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 17 czerwca 2022 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).

Obciążenia publiczno-prawne, świadczenia podatku, składki – zestawienie

Przedsiębiorco, prezentujemy zestawienie obciążeń publiczno-prawnych zawierające podstawowe i najważniejsze informacje, dotyczące podatków oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Z przedstawionego zestawienia dowiesz się, jakie podatki, czy składki na ubezpieczenie społeczne powinieneś opłacić za siebie lub pracowników, kiedy powstaje obowiązek podatkowy oraz jakie formularze należy wypełnić.

Zestawienie powinno służyć zarówno przedsiębiorcom prowadzącym osobiście działalność gospodarczą, jak i menadżerom spółek kapitałowych, czy też osobowych, a także szefom działów inwestycji lub HR, szefom finansowym do planowania oraz realizacji polityki zatrudnienia i zarządzania „kadrami" w sposób efektywny, tzn. racjonalny finansowo i gospodarczo przy uwzględnieniu interesów pracowników.

Pobierz poradnik