Jak wypełnić weksel?

Zabezpieczenie swoich roszczeń wekslem

Przedsiębiorcy coraz częściej powracają do weksli, w celu zabezpieczenia swoich roszczeń wynikających z nawet typowych/standardowych umów zaopatrzenia i zbytu. Spowodowane to jest przede wszystkim prostotą uzyskania nakazu zapłaty z prawidłowo wypełnionego weksla. Jednak, co ważne weksel nie pełni tylko funkcji zabezpieczającej/gwarancyjnej, lecz także w zależności od celu: płatniczą, kredytową, obiegową i refinansową.

 

Funkcje weksla

Weksel, który pełni funkcję płatniczą jest wręczany zamiast zapłaty przy zakupie towarów bądź usług, jednak wręczenie weksla nie jest równoznaczne z zapłatą, ponieważ weksel nie jest surogatem pieniądza, a tylko surogatem wierzytelności inkorporowanej (przelanej, zapisanej) w papier wartościowy. Weksel w tej funkcji nie jest stosowany powszechnie w Polsce. Przeważnie ma zastosowanie „gwarancyjne” zabezpieczenia zapłaty. Funkcja kredytowa weksla wyraża się w odroczonym terminie płatności należności za zakupione towary lub usługi do daty oznaczonej na wekslu. Tym samym dłużnikowi zostaje udzielony przez wierzyciela swoisty kredyt kupiecki. Należy tu wskazać, że do dnia płatności weksel taki może być wręczany, jako zapłata w wielu transakcjach handlowych. Z kolei funkcja refinansowa polega na możliwości złożenia weksla w banku do dyskonta, czyli do wykupienia go przez bank przed terminem płatności. Przez takie działanie wierzyciel może uzyskać sumę wekslową pomniejszoną o dyskont banku (prowizję), bez czekania na nadejście płatności weksla.

 

Podstawa prawna i elementy weksla

Jednakże weksel musi zawsze spełniać wszystkie elementy wymienione w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 r. prawo wekslowe (tekst jednolity Dz.U. 2016 r., poz. 160), ponieważ brak nawet jednego z wymienionych (patrz pkt. 3-4) elementów może spowodować, że weksel okaże się nieważny, a przez to również wyegzekwowanie należności będzie trudniejsze, ponieważ przedsiębiorca (wierzyciel) będzie musiał w zwyczajnym trybie uzyskać wyrok zasądzający daną kwotę. W obecnym stanie prawnym nie ma tak jak to było poprzednio ustawowego wzoru, który musiał być obligatoryjnie stosowany, dlatego też bardzo często spotyka się weksle nieważne.

Celem niniejszej instrukcji jest przybliżenie rozumienia tych przepisów i umożliwienie świadomego wypełniania lub podpisywania prawidłowo weksla oraz wskazanie, jaka jest odpowiedzialność za wystawiony weksel, czym różnią się weksle, co to jest deklaracja wekslowa i co powinna zawierać, czy deklaracja jest niezbędna, co to jest weksel gwarancyjny i czym się różni od innych weksli.

 

Rodzaje weksla

Prawo wekslowe wyróżnia dwa podstawowe rodzaje weksli:

- weksel trasowany

- weksel własny

Ponadto w obrocie istnieją weksle nazywane in blanco, gwarancyjne, kaucyjne, depozytowe, trata komisowa, rekta - weksel, rymesa komisowa, weksel piwniczny. Dla celów niniejszej instrukcji omówione zostaną tylko najczęściej stosowane weksle tj. weksel trasowany, weksel własny, weksel in blanco oraz weksel gwarancyjny.

 

Weksel trasowany

Weksel trasowany jest sformalizowanym, bezwarunkowym poleceniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, kierowany na piśmie przez wystawcę (trasanta) do trasata. Jak wykazano wyżej jest to jedna z dwu podstawowych form weksla określonych w ustawie prawo wekslowe.

Tak jak wspomniano wyżej dla ważności weksla niezbędne jest przestrzeganie reguł formalnych, dlatego też prawo wekslowe wskazuje elementy weksla, i tak dla ważności weksla trasowanego niezbędne jest aby posiadał on (art. 1 Prawa wekslowego):

1.nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, zgodnie z przyjętym orzecznictwem dokument niezawierający w tekście nazwy „weksel” nie jest zobowiązaniem z weksla (tak m. in. zachowujące aktualność orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1929r., sygn. akt: I C 723/29, OSP 1930, poz. 293, Gł. Sąd. 1930 nr 7). Nie można również zastąpić słowa „weksel” innym wyrażeniem podobnym. Nazwa „weksel” powinna być umieszczona w treści dokumentu, a napisanie słowa „weksel” tylko w nagłówku dokumentu, jako tytuł a nie w treści dokumentu będzie skutkowało nieważnością weksla.

2.bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej – weksel trasowany musi zawierać polecenie zapłaty, ponieważ stanowi ono bowiem kryterium, które odróżnia weksel trasowany od weksla własnego. Może on przyjąć formę „zapłaci Pan”, „zapłaci Spółka”, „zapłać”, „zapłaćcie”. Należy wskazać, że również brzmienie polecenia zapłaty musi być dostosowane do tego, kto jest trasatem. Zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego suma wekslowa musi znajdować się w tym samym zdaniu, w którym mieści się polecenie zapłaty, względnie w tym samym zwrocie, który to polecenie zawiera. Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 6 Prawa wekslowego; weksel, w którym sumę wekslową napisano literami i liczbami, w razie różnicy ważny jest na sumę, napisaną literami. W razie różnicy sum, napisanych kilkakrotnie literami lub kilkakrotnie liczbami, weksel jest ważny na sumę mniejszą.

3.nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata) - niewskazanie trasata powoduje, że weksel jest nieważny, nawet pomimo że zawiera akceptację osoby, która miałaby być trasatem. Nie ma przeszkody aby trasatów było kilku, nie jest jednak dopuszczalne wskazanie kilku trasatów sukcesywnie tj. np. Nowak a potem Kowalczyk, ponieważ można to interpretować, że najpierw odpowiada Nowak, a dopiero w przypadku braku zapłaty przez niego Kowalczyk. Zdolność do tego, aby zaciągać zobowiązania wekslowe ma każdy, kto według przepisów ogólnych prawa cywilnego ma zdolność prawną tj. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Do podmiotów niemających zdolności do zaciągania zobowiązań wekslowych należy przedsiębiorstwo zagraniczne oraz spółka cywilna, która jest zespołem wspólników niewyposażonym w osobowość prawną. Pokreślenia wymaga również, że jeżeli trasatem jest osoba nieistniejąca weksel jest ważny i nazywany jest w literaturze „piwnicznym”, w takiej sytuacji zobowiązania innych osób podpisanych na wekslu są ważne i skuteczne.

4.oznaczenie terminu płatności – prawo wekslowe również w tym wypadku jest dość rygorystyczne i wymienia 4 terminy płatności (art. 33 Prawa wekslowego), są to: płatność za okazaniem, w pewien czas po okazaniu, w pewien czas po dacie, w oznaczonym dniu. Inne terminy powodują, że weksel staje się automatycznie nieważny, przykładem błędnego zapisu jest np. „weksel płatny po dniu 30 maja 2012r.”, gdzie prawidłowy zapis powinien brzmieć np. „weksel płatny w trzy tygodnie po dniu 30 maja 2012r.”.

5.oznaczenie miejsca płatności – miejscem płatności jest miejscowość, w której posiadacz weksla powinien zgłosić się po jego zapłatę, przedstawiając odpowiednio weksel. W braku oznaczenia miejsca płatności, miejsce wymienione obok nazwiska trasata, uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania trasata. Zgodnie z utrwaloną opinią doktryny wskazanie miejscowości nieistniejącej unieważnia weksel. Zgodnie z art. 4 Prawa wekslowego, weksel może być płatny w miejscu zamieszkania osoby trzeciej, bądź w miejscowości, w której trasat ma miejsce zamieszkania, bądź w innej miejscowości.

6.nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana – wskazanie nazwiska remitenta jest warunkiem ważności weksla trasowanego dokument, który nie zawiera nazwiska osoby na rzecz, której lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, nie jest wekslem.

7.oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu – oznaczenie miejsca wystawienia weksla nie jest warunkiem ważności weksla, ponieważ art. 2 ust. 4 Prawa wekslowego stanowi iż weksel w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy. Z kolei datą wystawienia weksla jest data wskazana na wekslu, w której weksel został podpisany przez wystawcę.

8.podpis wystawcy wekslu – weksel podpisuje jego wystawca, i przez to staje się dłużnikiem wekslowym, weksel może być również podpisany przez pełnomocnika wystawcy na podstawie udzielonego pełnomocnictwa. Podpis wystawcy jest elementem koniecznym dla ważności weksla, dokument na którym brak jest podpisu wystawcy jest nieważny - na temat podpisywania weksla patrz dalej.

Na wekslu, oprócz wymienionych wyżej elementów ustawowych, mogą być umieszczone klauzule dozwolone przez prawo wekslowe są to m. in. klauzula waluty (płatności lub zobowiązania), „bez protestu”, „weksel gwarancyjny” zastrzeżenie oprocentowania sumy wekslowej, klauzula „na zlecenie”, zwolnienie się wystawcy od odpowiedzialności za zapłatę. W związku z trudnościami, jakie płyną tak z wypełniania weksla trasowanego jak i jego formalizmem zalecamy aby przed jego wypełnieniem i/lub podpisaniem wszelkie niejasności omówić wcześniej z prawnikiem co pomoże uchronić majątek przed szybą egzekucją z nakazu zapłaty.

W tym miejscu przykładowo wskazujemy na skutki stosowania klauzuli „nie na zlecenie” w wekslu w zakresie możliwości podnoszenia zarzutów przez dłużnika spłacającego weksel. Zgodnie z art. 11 Prawa wekslowego; każdy weksel można przenieść przez indos, chociażby nie był wystawiony wyraźnie na zlecenie. Jeżeli wystawca umieścił w wekslu wyrazy „nie na zlecenie” lub inne zastrzeżenie równoznaczne, można przenieść weksel tylko w formie i ze skutkami zwykłego przelewu. Weksel można indosować również na trasata bez względu, czy przyjął on weksel, czy nie, a także na wystawcę lub na każdą inną osobę, wekslowo zobowiązaną. Osoby te mogą weksel dalej indosować.

Zastosowanie tej klauzuli powoduje, iż nie można przenosić wekslu przez indos (art. 921[9] par. 2 Kc), a tylko poprzez zwykły przelew (uregulowany w art. 509 i nast. Kodeksu cywilnego). W przypadku gdy weksel został przeniesiony przez zwykły przelew, jego wystawca może wobec nabywcy wekslu podnosić zarzuty, które mu przysługiwały wobec zbywcy.

Zgodnie z art. 17 Prawa wekslowego; osoby, przeciw którym dochodzi się praw z wekslu, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartemi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika.

W przypadku zwykłego przelewu, zgodnie z art. 513 par. 1 Kc, dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Należy pamiętać, iż zastosowanie tej klauzuli niesie za sobą również inne skutki prawne. Już z powyższego wynika, iż przy posługiwaniu się wekslem należy zachować szczególną ostrożność, bowiem poszczególne sformułowania niosą za sobą doniosłe konsekwencje prawne.

 

Weksel własny

Weksel własny różni się tym od weksla trasowanego, że to wystawca sam bezwarunkowo przyrzeka zapłacić oznaczoną sumę pieniężna. W chwili obecnej to właśnie weksel własny najczęściej stosowany w obrocie gospodarczym. Weksel własny tak jak to wskazano wyżej w przypadku weksla trasowanego zawiera:

1. nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, języku, w jakim go wystawiono – patrz wyżej
2. przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczenia sumy pieniężnej – inaczej niż w przypadku weksla trasowanego, tutaj wystawca zobowiązuje się samodzielnie do zapłaty za wystawiony weksel.
3. oznaczenie terminu płatności – patrz wyżej
4. oznaczenie miejsca płatności – patrz wyżej
5. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana – patrz wyżej
6. oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu – patrz wyżej
7. podpis wystawcy wekslu – patrz wyżej

 

Weksel in blanco

Wekslem in blanco jest weksel, który w chwili wystawienia nie zawiera wszystkich elementów niezbędnych dla jego ważności, ustawa jednak nie zawiera definicji weksla in blanco. Dlatego też w doktrynie przyjęło się, że wekslem własnym in blanco jest dokument zawierający, co najmniej podpis wystawcy złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Z kolei wekslem trasowanym in blanco jest dokument opatrzony, co najmniej przyjęciem złożonym w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Przy wystawianiu weksla in blanco dla zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami istotnym jest wskazanie w nim przynajmniej sumy wekslowej, pomoże to uchronić majątek wystawcy przed zawyżonymi roszczeniami wierzyciela. Pomocnym może okazać się również podpisanie deklaracji wekslowej (patrz pkt. 8)

 

Weksel gwarancyjny

Weksel gwarancyjny jest jednym z najczęściej spotykanych weksli, stosowany jest m. in. przez banki dla zabezpieczenia spłaty kredytu, a przez przedsiębiorców dla zabezpieczenia swoich roszczeń dla odbiorców towarów, agentów, pośredników, akwizytorów. Jego wypełnienie i żądanie zapłaty uzależnione jest od niewykonania przez wystawcę ciążącego na nim obowiązku z umowy lub prawa.

 

Podpisywanie weksla

Jeśli chcesz używać w swoich relacjach biznesowych weksla zarówno jako formy zabezpieczającej wykonanie zobowiązania, czy jako formy zapłaty, musisz pamiętać, że ponad wymienione wyżej elementy weksla równie ważnym jest jego odpowiednie podpisanie, dlatego tę czynność omawiamy w odrębnych punktach niniejszej instrukcji.

Jak to wskazano na wstępnie wyżej wystawcą weksla może być tylko podmiot posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, tak osoba fizyczna, prawna jak i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa nadaje zdolność prawną.

 

6.1 Osoba fizyczna – jako wystawca

Osoba fizyczna składając podpis pod wekslem powinna pamiętać, aby podpis był złożony własnoręcznie i zawierał przynajmniej nazwisko wystawcy, złożenie podpisu jedynie w formie tzw. parafy unieważnia weksel. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 maja 2013 r., sygn. akt: I ACa 21/13, Legalis, odnośnie podpisu; warunkiem odpowiedzialności wekslowej dłużników wekslowych jest złożenie własnoręcznego podpisu na wekslu (względnie złożenie podpisu przez pełnomocnika z zaznaczeniem stosunku pełnomocnictwa lub osobę reprezentującą organ z zaznaczeniem jaką pełni funkcję w stosunku do wystawcy weksla). Długwekslowy wystawcy weksla własnego jest długiem związanym z jego osobą. Podpis wystawcy weksla określa się, bowiem jako wymóg konieczny zobowiązania wekslowego osoby wystawcy. (…) Na gruncie prawa polskiego bardzo surowo ocenia się wymagania formalne wobec podpisu, który nie posiada ustawowej definicji. Przeważające stanowisko w tej mierze oczekuje podpisania przynajmniej nazwiskiem, w każdym razie odmawiając waloru podpisowi nieczytelnemu, chyba, że jest złożony w formie zwykle używanej przez podpisującego. Na podstawie wypowiedzi doktryny i orzecznictwa można wskazać pewne minimalne przesłanki prawne podpisu. Nazwisko nie musi, więc być w pełnym brzmieniu, dopuszcza się używanie skrótu, który nawet nie musi być w całości czytelny. Powinien się jednak składać z możliwych do stwierdzenia liter, umożliwiających identyfikację podpisującego, a także pozwalając na porównanie i ustalenie przez powtarzalność, że ma postać zwykle używaną, nawet gdy jest mało czytelny. Chodzi więc o cechy indywidualne i powtarzalne (…). Prawo wekslowe nie wymaga aby obok podpisu znajdowały się dane osobowe wystawcy takie jak: nr PESEL, adres, nr dowodu osobistego, jednak zamieszczenie takich danych pozwoli na szybszą identyfikację wystawcy weksla a przez to szybsze ściągnięcie należności. Zamieszczenie tych danych, a w szczególności nr PESEL będzie przydatne w przypadku wnoszenia pozwu i wskazania danych pozwanego. Podpis musi być złożony pod treścią weksla, zaznaczenia wymaga że treść znajdująca się poniżej podpisu nie może być z reguły przypisywana wystawcy.

 

6.2 Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą

W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą zastosowanie co do wyglądu podpisu stosuje się tak jak powyżej w pkt. 7.1. jednak z tym zastrzeżeniem iż podpis składany jest pod pieczątką wskazującą, że czynność wykonywana jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, albo pod nazwą (firmą) pod jaką prowadzi właściciel swoje przedsiębiorstwo. W przypadku takiego przedsiębiorcy praktyczne będzie podanie numeru NIP – niezależnie od numeru PESEL.

 

6.3 Przedsiębiorstwo prowadzone w formie spółki cywilnej

W związku z faktem, że spółka cywilna nie posiada osobowości ani podmiotowości prawnej czyli nie może zaciągać w swoim imieniu zobowiązań, dlatego też reprezentowana jest przez swoich wspólników. Podpisy muszą być złożone przez wszystkich wspólników pod pieczątką spółki, jeśli wspólnikami są inne podmioty gospodarcze osoby je reprezentujące muszą również odbić pieczątkę danego przedsiębiorstwa. Przyjętą regułą jest że weksel podpisują wszyscy wspólnicy łącznie lub niektórzy z nich upoważnieni przez pozostałych do zaciągania w ich imieniu zobowiązań wekslowych (pełnomocnictwo - patrz niżej pkt 7.5). Istotnym jest, aby pieczątki przedstawiały prawdziwe dane przedsiębiorstwa w imieniu, którego wspólnicy się podpisują, ponieważ w innym wypadku roszczenie z zobowiązania wekslowego może być skierowane bezpośrednio do majątku osób, które weksel podpisały.

 

6.4 Spółki handlowe

W przypadku, gdy uprawnione osoby podpisują weksel za spółkę istotnym jest aby zrobiły to pod pieczątką spółki – zawierającą numer KRS, do dokumentu weksla można również załączyć aktualny odpis KRS dla wskazania prawidłowej reprezentacji

• za spółkę jawną weksel podpisują osoby uprawnione do zaciągania w imieniu spółki zobowiązań wekslowych w sposób uwidoczniony w KRS.
• za spółkę komandytową weksel muszą podpisać komplementariusze uprawnieni do reprezentowania spółki komandytowej w sposób uwidoczniony w KRS i umowie spółki, komandytariusz może podpisać weksel, jeśli posiada pełnomocnictwo do zaciągania zobowiązań wekslowych.
• za spółkę komandytowo – akcyjną weksel muszą podpisać komplementariusze uprawnieni do reprezentowania spółki tak jak w przypadku spółki komandytowej w sposób uwidoczniony w KRS i statucie spółki, weksel mogą również podpisać akcjonariusze, jeśli posiadają pełnomocnictwo do zaciągania zobowiązań wekslowych.
• za spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną zobowiązania wekslowe podpisuje zarząd spółki zgodnie z wpisem w KRS oraz umową/statutem spółki, weksel może również podpisać prokurent.

 

6.5 Pełnomocnik

Weksel może być również podpisany przez pełnomocnika. Jednak w związku z tym, iż wystawienie weksla jest czynnością prawną przekraczającą zakres zwykłego zarządu, niezbędne jest pełnomocnictwo określające rodzaj czynności do których umocowany jest pełnomocnik, w tym przypadku będzie to pełnomocnictwo do zaciągania zobowiązań wekslowych, ponadto pełnomocnictwo musi być na piśmie.

W związku w powyższym należy pamiętać, że osoba posiadająca umocowanie do zaciągania „wszelkich zobowiązań” nie będzie uprawniona do wystawienia weksla. Co istotne pełnomocnik oprócz podpisania się na wekslu, powinien wskazać w czyim imieniu złożył podpis. W tym wypadku wystarczy zapis „w imieniu…”, „pełnomocnik” lub inny równoznaczny. Trzeba uważać aby dokładnie określić co do tożsamości mocodawcę aby nie było wątpliwości. Należy wskazać, że podpisanie weksla przez pełnomocnika tylko jego własnym nazwiskiem, gdy z weksla nie wynika, że podpisał on weksel jako przedstawiciel innej osoby nie zobowiązuje wekslowo osoby reprezentowanej, taki sam skutek wywiera napisanie na wekslu tylko nazwiska osoby reprezentowanej, bez złożenia przez pełnomocnika podpisu tak jak i podpisanie weksla przez prokurenta lub pełnomocnika osoby prawnej bez pieczątki firmowej albo z pieczątką o odmiennym brzmieniu niż nazwa firmy.

Nie można zapomnieć, że pełnomocnik, który nie był umocowany do zaciągania zobowiązań wekslowych w imieniu innej osoby a pomimo to podpisał się na wekslu w jej imieniu odpowiada sam wekslowo, tak jak gdyby zaciągnął zobowiązanie wekslowe w swoim własnym imieniu – dlatego tak istotnym jest posiadanie przez pełnomocnika i zachowanie odpowiedniego pełnomocnictwa.

W tym miejscu należy wskazać, iż weksel może być podpisany za przedsiębiorcę przez jego prokurenta, bowiem, zgodnie z art. 109[1] par. 1 Kc, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

 

6.6 Poręczyciel

Każdy weksel może być dodatkowo zabezpieczony przez osobę trzecią poręczeniem wekslowym, zwanym również jako awal, poręczenie może obejmować całą sumę wekslową jak też jej część. Poręczenie polega na przyjęciu przez inną osobę odpowiedzialności wekslowej za dług osoby podpisanej na wekslu. Poręczyciel (awalista) odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Aby poręczenie było skuteczne musi być umieszone na wekslu lub na tzw. przedłużku. Podczas poręczania poręczyciel powinien złożyć podpis pod podpisem wystawcy używając słowa „poręczam” lub „awaluję” Osobą poręczającą może być każda osoba mogąca zaciągać zobowiązania wekslowe. Weksel może być również poręczony przez kilka osób, i w zakresie przez nich wskazanym. Każdy poręczyciel musi pamiętać, że poręczenie wekslowe jest nieodwołalne, nawet gdy zostało udzielone na wekslu in blanco. Co do formy podpisu patrz wyżej.

 

Wypełnienie deklaracji wekslowej

Wypełniając weksel in blanco koniecznie trzeba (choć nie ma obowiązku) wypełnić i podpisać również tzw. deklarację wekslową (czasami jest to po prostu umowa) ponieważ prawidłowe wypełnienie deklaracji będzie chronić interesy wystawcy, zabezpieczając go przed nieuprawnionym, zbyt dowolnym wypełnieniem weksla przez nieuczciwego posiadacza. Deklaracja wekslowa jest odrębnym dokumentem, w którym określa się, kto, kiedy i w jakich przypadkach może wypełnić weksel. Sporządzenie deklaracji wekslowej nie jest obowiązkowe jednak jak wspomniano wyżej jej wypełnienie (podpisanie) może skutecznie chronić majątek dłużnika wekslowego.

Zalecamy, aby w deklaracji bardzo precyzyjnie określić, jakie konkretnie zobowiązania weksel ma zabezpieczać, istotnym jest również wskazanie maksymalnej kwoty wekslowej, do jakiej może zostać wystawiony weksel. W przypadku, gdy uprawniony z weksla wypełnił go niezgodnie z deklaracją, dłużnik wekslowy będzie mógł bronić się faktem podpisania deklaracji wekslowej i żądać np. zmniejszenia zawyżonej sumy wekslowej. Co jednak istotne zapisy deklaracji wekslowej mają zastosowanie tylko do pierwotnego posiadacza weksla, dlatego też gdy zostanie on puszczony w obieg i wypełniony niezgodnie z deklaracją przez kolejnego posiadacza nie będzie można wskazywać na podpisaną deklarację wekslową. Trzeba wówczas dochodzić naprawienia szkody od pierwotnego posiadacza weksla. Aby się przed tym chronić na odwrocie wystawionego weksla zalecamy wpisanie, że została podpisana deklaracja wekslowa wraz z jej datą, w tym przypadku nabywca weksla nie będzie mógł bronić się tym, że nie wiedział o istnieniu deklaracji wekslowej, ponadto w deklaracji powinien znaleźć się zapis o zakazie przenoszenia weksla. Deklaracja wekslowa (bądź umowa) powinna być podpisana przez obie strony stosunku wekslowego. Wystawca weksla dla ochrony swojego bezpieczeństwa powinien zażądać, aby deklaracja została podpisana w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron, pomimo tego, że powszechnie w obrocie przyjmuje się, że deklarację wekslową zatrzymuje wierzyciel. Wystawca weksla powinien także zachować co najmniej kopię dokumentu weksla. Działanie takie pozwoli w przypadku ewentualnego sporu pomiędzy wystawcą a wierzycielem wekslowym bronić się przed nieprawidłowym wystawieniem weksla. W miejsce drugiego egzemplarza (oryginału) może być sporządzona poświadczona notarialnie kopia (fotokopia, odpis).

Rekomendacje przy wystawianiu weksla

Należy rekomendować przy wystawianiu weksli przynajmniej:

1. zawarcie umowy (deklaracji wekslowej) regulującej prawa i obowiązki stron, a w szczególności wyznaczającej możliwie najbardziej precyzyjnie i jednoznacznie zakres w jakim weksel może zostać wypełniony,
2. wraz z egzemplarzem deklaracji wekslowej przechowywać kopię (odpis) wekslu in blanco,
3. niezależnie od tego prowadzić ewidencję wystawionych weksli, ze szczegółowym wskazaniem przynajmniej: 1) w jakiej dacie zostały wystawione, 2) na czyją rzecz i 3) do jakiej maksymalnie kwoty mogą być wypełnione,
4. przy zapłacie lub odpadnięciu przyczyny dla której weksel został wystawiony, żądać zwrotu wekslu.

 

Zobacz także:

• Słowniczek: Weksel
• Porozumienie wekslowe – wzór umowy