Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  W

Warunek

Warunek jest jednym z elementów treści czynności prawnych. Jego definicja legalna znajduje się w art. 89 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.” lub „Kodeks cywilny”). Warunek stanowi zastrzeżenie powstania lub ustania skutków czynności prawnej od zdarzenia, które jest przyszłe i niepewne. W celu właściwego wskazania przesłanek uznania danego zastrzeżenia za warunek, sprecyzowania wymagają jego przesłanki. Przez zdarzenie przyszłe i niepewne należy rozumieć jako takie, na którego spełnienie się strony czynności prawnej nie mają wpływu oraz takie, które powstaje w zależności od działania jednej lub kilku stron. 

Zgodnie z art. 91 ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że strony postanowiły inaczej. Ten kto jest uprawniony warunkowo ma prawo do wykonywania wszelkich czynności zmierzających do zachowania jego prawa. Ustawodawca uregulował również sytuację, w której podejmowane są rozporządzenia sprzeczne z warunkiem. Jeśli czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem została dokonana pod warunkiem, rozporządzenia które udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku, tracą moc z chwilą ziszczenia się tego warunku. Kodeks cywilny wprowadza również fikcję skuteczności zakładającą, że jeśli osoba inna niż ta, której zależy na ziszczeniu się warunku, przeszkodzi w ziszczeniu się tego warunku, następują skutki takie, jakby warunek się spełnił. Działanie tej osoby musi jednak nosić znamiona sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. A contrario – jeżeli osoba, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadza do tego, działając wbrew zasadom współżycia społecznego, przyjmuje się, że warunek się nie ziścił.

Wyróżnia się następujące rodzaje warunków:

  • Rozwiązujący – rzeczywiste zaistnienie przyszłego i niepewnego zdarzenia prawnego kończy skutki czynności prawnej i powoduje ustanie skutków określonych w treści czynności prawnej,
  • Zawieszający – skuteczność danej czynności prawnej jest odsunięta w czasie do czasu spełnienia się zdarzenia przyszłego i niepewnego,
  • Potestatywny* – zależny od woli stron.

Jeżeli zastrzeżono warunek niemożliwy, sprzeczny z ustawą lub zasadami współżycia społecznego: gdy warunek jest zawieszający – czynność prawna jest nieważna, gdy zaś rozwiązujący – uważa się za niezastrzeżony.

Przykładem warunku jest art. 927 k.c., który uzależnia zdolność dziecka poczętego (nasciturus) do bycia spadkobiercą od żywego urodzenia. Dziecko musi być poczęte przed otwarciem spadku. Większość doktryny uważa, że jest to warunek zawieszający.

* Szerzej warunek potestatywny został omówiony w wyroku w Postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r. sygn. III CZP 85/12: „zakres pojęcia "warunek potestatywny" obejmuje wiele, znacząco odmiennych stanów faktycznych i prawnych. Odwołując się do niego, należy odróżnić sytuacje, w których: zastrzeżenie dotyczy woli jednego z organów osoby prawnej (nie będącego organem zobowiązanym do jego wyrażenia na podstawie ustawy, gdyż wówczas w rachubę wchodzi warunek prawny), warunek jest częściowo zależny od woli podmiotu zaciągającego zobowiązanie, a częściowo od innych niezależnych od niego okoliczności (wola jest jednym z elementów ziszczenia/nieziszczenia się warunku), wola podmiotu zobowiązanego jest aktem inicjującym bieg zdarzeń, na których dalszy przebieg nie ma on wpływu, warunek jest zależny od okoliczności, na które podmiot zobowiązany ma wprawdzie w jakimś zakresie wpływ, ale które nie odpowiadają cechom ustawowego warunku, warunek zależy od wydania decyzji administracyjnej lub orzeczenia sądowego na wniosek (żądanie) stron umowy bądź osób trzecich, warunek zależy od woli dłużnika, wierzyciela albo obu stron równocześnie (warunek potestatywny na korzyść dłużnika, wierzyciela bądź obu stron umowy). Zachowanie strony może zatem bezpośrednio lub pośrednio umożliwić/uniemożliwić spełnienie świadczenia”.

 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zobacz także: