Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę jawną

Przedsiębiorcy z różnych przyczyn potrzebują zmian, przekształceń formy prawnej pod którą prowadzą przedsiębiorstwo. Przepisy Kodeksu spółek handlowych dopuszczają następujące konfiguracje przekształceń uregulowane w tytule IV działu III:

- spółki osobowej w spółkę kapitałową.
- spółki kapitałowej w spółkę osobową.
- spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową.
- spółki osobowej w inną spółkę osobową, oraz
- przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową,

a także często z tym związane podziały i fuzje.

O podstawowych kwestiach związanych z przekształceniami przedsiębiorców pisaliśmy w poradzie dostępnej tutaj. Przekształcenia spółek są opisane w poradzie znajdującej się tutaj.

Najczęściej kierunek przekształceń to przedsiębiorstwa indywidualne, spółka osobowa, komandytowa w kapitałową. Jednak czasami z przyczyn leżących po stronie rynku, synergii, ograniczenia kosztów czy podatkowych, konieczne jest odwrotne przejście ze spółki kapitałowej w osobową czy nawet cywilną.

Poniższa instrukcja dotyczy przekształcenia spółki z o.o. w podstawową osobową czyli spółkę jawną.

Zgodnie z przepisem art. 551 par. 1 Ksh, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą), a więc w m.in. spółkę jawną. Należy pamiętać, że nie może być przekształcana spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości (art. 551 par. 4 Ksh).

Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Wspólnicy spółki przekształcanej uczestniczący w przekształceniu stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej (art. 553 Ksh). Pozwala to na zachowanie ciągłości podmiotowej i ruchu przedsiębiorstwa.

Należy pamiętać, że zgodnie z przepisem art. 24 ust. 5 pkt. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2022.2647 t.j.), Dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także wartość niepodzielonych zysków w spółce oraz wartość zysku przekazanego na inne kapitały niż kapitał zakładowy w spółce przekształcanej - w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną; przychód określa się na dzień przekształcenia. Jednocześnie zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II FSK 1079/12, Legalis, każdy dozwolony przepisami KSH podział zysku wyklucza zastosowanie art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2020.1426 t.j.) w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową. Na tym przykładzie widać jak ważne jest szczegółowe rozpoznanie skutków podatkowych przed podjęciem procedury przekształcenia.

 

1. Procedura przekształcenia

Poniżej przedstawiona procedura przekształcenia opisuje najważniejsze etapy. Należy pamiętać, że przeprowadzenie jakiegokolwiek procesu przekształcenia wymaga indywidualnego zbadania jej sytuacji prawnej i aktualnie obowiązujących przepisów. Należy pamiętać, że podane niżej wysokości opłat dotyczą tylko i wyłącznie wskazanych wniosków, a proces przekształcenia będzie się wiązał również z innymi kosztami, np. wynagrodzenie biegłego rewidenta. Zgodnie z przepisem art. 556 Ksh, do przekształcenia spółki wymaga się:

1) sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;

2) powzięcia uchwały o przekształceniu spółki;

3) powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją;

4) zawarcia umowy albo podpisania statutu spółki przekształconej;

5) dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.

1.1. Sporządzenie planu przekształcenia

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością plan przekształcenia przygotowuje zarząd spółki przekształcanej (art. 557 par. 1). Plan przekształcenia sporządza się w formie pisemnej pod rygorem nieważności, z tym, że w spółce jednoosobowej plan przekształcenia sporządza się w formie aktu notarialnego (art. 557 par. 2 i 3 Ksh).

Zgodnie z przepisem art. 558 par. 1 Ksh plan przekształcenia powinien zawierać co najmniej:

1) ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia;

2) określenie wartości udziałów albo akcji wspólników zgodnie ze sprawozdaniem finansowym, o którym mowa w § 2 pkt 4 (sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia).

Jednocześnie zgodnie z art. 558 par. 2 do planu przekształcenia należy dołączyć:

1) projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki;

2) projekt umowy spółki przekształconej (w opisywanym przypadku spółki jawnej);

3) wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej;

4) sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na dzień, o którym mowa w § 1 pkt 1 (na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia), przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe.

Przyjęty plan przekształcenia (uchwalony przez zarząd i ew. radę nadzorczą odpowiednio) i sprawozdanie finansowe dla celów przekształcenia, przyjęte tak jak sprawozdanie finansowe wraz z pozostałymi załącznikami podlega obligatoryjnemu badaniu.

1.2. Badanie planu przekształcenia przez biegłego rewidenta

Spółka przekształcana musi złożyć wniosek do sądu rejestrowego właściwego ze względu na jej siedzibę o wyznaczenie biegłego rewidenta. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. (art. 559 par. 2 Ksh). Plan przekształcenia należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności (art. 559 par. 1 Ksh).

Zarząd spółki powinien być przygotowany, na to, że na pisemne żądanie biegłego rewidenta będzie musiał mu przedłożyć dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty (art. 559 par. 3 Ksh).

Biegły rewident, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządza na piśmie szczegółową opinię i składa ją wraz z planem przekształcenia sądowi rejestrowemu oraz spółce przekształcanej (art. 559 par. 4 Ksh).

Należy pamiętać, że wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy. Jeżeli spółka przekształcana dobrowolnie tych należności nie uiści w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ściągnie je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych (art. 559 par. 5 Ksh). Niezwłocznie po otrzymaniu opinii biegłego rewidenta zwołuje się zgromadzenie wspólników dla podjęcia uchwały o przekształceniu.

1.3. Zawiadomienie wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu

Zgodnie z przepisami art. 560 Ksh:

Spółka zawiadamia wspólników o zamiarze powzięcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie i nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem powzięcia tej uchwały, czyniąc to w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej (par. 1)

Zawiadomienie powinno zawierać istotne elementy planu przekształcenia oraz opinii biegłego rewidenta, a także określać miejsce oraz termin, w którym wspólnicy spółki przekształcanej mogą się zapoznać z pełną treścią planu i załączników, a także opinią biegłego rewidenta; termin ten nie może być krótszy niż dwa tygodnie przed planowanym dniem powzięcia uchwały o przekształceniu (par. 2 Ksh)

Do zawiadomienia dołącza się projekt uchwały o przekształceniu oraz projekt umowy albo statutu spółki przekształconej; nie dotyczy to przypadku, w którym zawiadomienie jest ogłaszane (par. 3 Ksh).

1.4. Podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników

Zgromadzenie wspólników powinno podjąć uchwałę większością głosów zapewniającą osiągnięcie co najmniej dwóch trzecich kapitału zakładowego za przekształceniem, chyba, że statut przewiduje surowsze warunki (art. 575 Ksh w zw. z art. 562 par. 1 Ksh). Uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza (art. 562 par. 2 Ksh). To jest uchwała podejmowana bezwzględną większością, kwalifikowana, dwuch trzecich kapitału zakładowego.

Zgodnie z art. 563 Ksh, uchwała o przekształceniu spółki z o.o. w jawną powinna zawierać co najmniej:

1) typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona (spółka jawna);

2) wysokość kwoty przeznaczonej na wypłaty dla wspólników nieuczestniczących w spółce przekształconej, która nie może przekraczać 10% wartości bilansowej majątku spółki;

3) zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;

4) nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą, w przypadku przekształcenia w spółkę osobową;

5) zgodę na brzmienie umowy spółki przekształconej.

Podjęcie uchwały oznacza obowiązek zarządu do przeprowadzenia postępowania „przekształceniowego” to jest wykonania uchwały.

1.5. Wezwanie wspólników do złożenia oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej (dotyczy tych, którzy nie złożyli takich oświadczeń w dniu powzięcia uchwały)

Zgodnie z przepisem 564 Ksh spółka wezwie wspólników, w sposób przewidziany dla ich zawiadamiania, do złożenia, w terminie miesiąca od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu spółki, oświadczeń o uczestnictwie w spółce przekształconej. Nie dotyczy to wspólników, którzy złożyli takie oświadczenia w dniu powzięcia uchwały do protokołu. Oświadczenie takie wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

W przypadku bezskutecznego upływu terminu, zgodnie z art. 565 par. 1 Ksh, wspólnikowi, który nie złożył oświadczenia o uczestnictwie w spółce przekształconej, przysługuje roszczenie o wypłatę kwoty odpowiadającej wartości jego udziałów albo akcji w spółce przekształcanej, zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym dla celów przekształcenia. Roszczenie to przedawnia się z upływem dwóch lat, licząc od dnia przekształcenia.

1.6. Zgłoszenie przekształcenia do KRS

Zgodnie z art. 569 Ksh, wniosek o wpis przekształcenia do rejestru wnoszą wszyscy członkowie zarządu albo wspólnicy mający prawo reprezentacji spółki przekształconej.

Zgłoszenia należy dokonać na formularzu KRS-Z3 „Wniosek o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców spółka z o.o. , spółka akcyjna” dołączając do niego załącznik KRS-ZH „Zmiana – połączenie, podział, przekształcenie spółki”.

Dodatkowo należy dołączyć następujące formularze:

- KRS-WB „Wspólnicy spółki jawnej lub komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej.” w celu wpisania danych na temat wspólników spółki jawnej,

- KRS-WK „Organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki”, w celu wpisania informacji o wspólnikach uprawnionych do reprezentowania spółki oraz o sposobie reprezentacji,

- KRS-WM „Przedmiot działalności” - w celu wpisania przedmiotu działalności spółki,

- jeśli zaś spółka posiada prokurentów, należy wypełnić załącznik KRS-WL „Prokurenci, pełnomocnicy spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowego, instytutu badawczego”.

Opłata od wniosku o wpis spółki jawnej do KRS wynosi 500 zł (art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 785 t.j.), a opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 zł (par 6 ust. 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego (Dz.U.2017.1957 t.j.). Opłatę stałą w kwocie pomniejszonej - 250 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki jawnej, spółki komandytowej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli ich umowy zostały zawarte przy wykorzystaniu wzorców umowy udostępnionych w systemie teleinformatycznym.

Na koniec powinno być dokonane ogłoszenie o przekształceniu spółki. Jest ono dokonywane na wniosek wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki przekształconej (art. 570 Ksh).

1.7. Wpis – dzień przekształcenia spółki

Wpis co do przekształcenia jest jednocześnie wpisem wykreślenia z rejestru przedsiębiorców dotychczasowej firmy (osoby prawnej) i wpisu nowej firmy, już spółki jawnej (spółki osobowej, mającej zdolność prawną w obrocie), która będzie prowadzić dotychczasowe przedsiębiorstwo pod nową firmą. Przepis art. 552 Ksh stanowi, że spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.

Z dniem wpisu w miejsce dotychczasowych członków zarządu będą działać wspólnicy uprawnieni do reprezentacji i prowadzenia spraw, wpisani do rejestru jako reprezentacja, w granicach umocowania.