Porady biznesowe

Strata w działalności gospodarczej

Podatnicy, którzy osiągają przychody ze źródeł przychodów opodatkowanych według skali podatkowej na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym lub ryczałtem, zawsze w roku podatkowym osiągają albo dochód albo stratę podatkową.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód, ten podatkowy z wyjątkiem dochodu zwolnionego z podatku dochodowego. W rozumieniu art. 9 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.) oraz art. 7 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej u.p.d.o.p.), dochodem jest nadwyżką przychodów osiągniętych w roku podatkowym nad kosztami ich uzyskania, z zastrzeżeniem, że chodzi tu o tzw. koszty „podatkowe”. Dlatego też dochód podatkowy może nie pokrywać się z rachunkowym. Strata wystąpi wówczas, gdy przychód osiągnięty w okresie rozliczeniowym jest niższy od kosztów poniesionych w celu jego uzyskania.

Podstawowe zasady, według których następuje rozliczenie straty przez podatników podatkudochodowego od osób fizycznych oraz od osób prawnych są analogiczne.

Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych muszą jednak pamiętać, że:

  • strata z danego źródła przychodu obniża dochód uzyskany z tego samego źródła,
  • nie podlegają rozliczeniu straty z odpłatnego zbycia ruchomości i nieruchomości ( art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.) - ale jedynie te w ramach tzw. sprzedaży prywatnej, poza działalnością gospodarczą,
  • nie podlegają rozliczeniu straty ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatkudochodowego.

Natomiast podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych powinni pamiętać, że przy ustalaniu straty nie uwzględnia się:

  • strat przedsiębiorców przekształconych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych,
  • przychodów i kosztów uzyskania przychodów, ze źródeł przychodów położonych na terytorium RP lub za granicą, jeżeli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiemdochodowym albo są wolne od podatku,
  • strat przedsiębiorstw państwowych przejmowanych lub nabywanych na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji,a w przypadku przekształcenia formy prawnej, łączenia lub podziału przedsiębiorstw także strat przedsiębiorców przekształconych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych, z wyjątkiem przekształconych spółek kapitałowych w inne spółki kapitałowe,
  • straty bilansowej ponad wysokość straty podatkowej.

Ważne:

Odliczeniu od dochodu podlega wyłącznie strata określona dla celów podatkowych, a nie cała strata wynikająca z rachunków zysków i strat.

Sposób rozliczenia straty

Przepisy podatkowe, a konkretnie art. 9 ust. 3 u.p.d.o.f. stanowi, że straty  mogą  obniżyć dochód uzyskany z tego źródła najdalej, w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia osobno w którychkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tych strat lub dochody ze źródła przychodów jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Przykład:

Podatnik poniósł w roku 2010 stratę w wysokości 50.000 zł. Czas na jej rozliczenie ma do 2015 roku. Podatnik w kolejnych latach osiągał dochód z tego samego źródła w wysokości:

  • 2011 r.– dochód 10.000 zł,
  • 2012 r.– dochód  2.000 zł,
  • 2013 r. – dochód 8.000 zł,
  • 2014 r. – dochód 10.000 zł,
  • 2015 – dochód 122.000 zł,

Odliczenie straty można rozliczyć w następujący sposób:

w rozliczeniu za:

  • 2011 r. –10.000 zł,
  • 2012 r.– 2.000 zł,
  • 2013 r. – 8.000 zł,
  • 2014 r. – 10.000 zł,
  • 2015 r. – 20.000 zł.ale także:
  • 2011 r. – 7. 000 zł
  • 2012 r. - --
  • 2013 r. - 8.000 zł
  • 2014 r. - 10. 000
  • 2015 r. – 25. 000

Podatnicy nie muszą jednak czekać z odliczeniem stratyna koniec roku i mogą rozliczyć je również w trakcie roku, i tym samym ograniczyć zaliczki na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego. Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidulanej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 czerwca 2008 r. (nr IP-PB3-423-598/08/MŚ).

Podobne stanowisko zajął w interpretacji indywidualnej z 6 listopada 2013 r., nr IPTPB1/415-542/13-2/AP Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi:

...w przypadku braku szczegółowych uregulowań w tym zakresie należy przyjąć, że możliwe jest rozliczenie tej straty zarówno w trakcie roku podatkowego, jak i po jego zakończeniu, a wybór stosownej metody pozostaje w gestii podatnika.

Ważne:

Jednakże z ograniczania zaliczek na podatek o wysokość straty nie mogą skorzystać podatnicy, którzy wpłacają zaliczki w formie uproszczonej (art. 44 ust. 6b i 6i u.p.d.o.f.). W ich przypadku odliczenie straty w ciężar dochodu następuje dopiero w rozliczeniu rocznym.

Wspólne rozliczenie małżonków

Rozliczenie straty poniesionej przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą nie stoi na przeszkodzie wspólnemu rozliczeniu się z małżonkiem. Również w takim przypadku mogą oni złożyć wspólne zeznanie za rok podatkowy, oczywiście pod warunkiem, że  spełniają warunki określone w art. 6 ust. 2 i następne u.p.d.o.f.. Jednakże należy pamiętać, że straty z działalności gospodarczej jednego małżonka nie można rozliczyć z dochodu drugiego małżonka np. ze stosunku pracy (Urząd Skarbowy Warszawa-Bielany, 31 sierpnia 2006r., 1432/IPdg2/415/428/106/98/2006). Nie jest również możliwe skompensowanie dochodu jednego małżonka ze stratą drugiego z tego samego źródła dochodów w składanym wspólnie zeznaniu bowiem stratę może rozliczyć tylko ten podatnik, który ją poniósł (Urząd Skarbowy Wrocław-Krzyki, 24 czerwca 2006r., PD I 415/1/62/06).

Zgodnie z powołanym art. 6 ust. 2 u.p.d.o.f., małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej: (i) przez cały rok podatkowy albo (ii) od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego - w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego mogą być, z zastrzeżeniem art. 6 ust. 8 przedmiotowej ustawy, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a u.p.d.o.f. po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Przykład:

W 2013 r. małżonkowie prowadzili osobne działalności gospodarcze. We wspólnym zeznaniu mąż wykazał dochód z tego źródła, a małżonka podatnika stratę. Kumulując łączny dochód do opodatkowania, mąż nie pomniejszy jednak swojego dochodu o stratę poniesioną przez małżonkę. Natomiast małżonka podatnika będzie mogła wykazaną stratę rozliczyć w latach 2014-2018, pod warunkiem, że w tych latach z działalności gospodarczej osiągnie dochód (patrz: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 1998 r., sygn. akt I SA/Lu 961/97).

Zmiana formy opodatkowania i likwidacja działalności

Do rozliczenia straty podatkowej prawo mają zarówno ci podatnicy, którzy są opodatkowani na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym, którzy korzystają z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym jak też ci, którzy po osiągnięciu straty zmienili formę opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową lub na ryczałt ewidencjonowany.

U podatników opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym strata na takich samych zasadach, jak wyżej opisanych, pomniejsza przychód z działalności gospodarczej w związku z art. 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Należy pamiętać, że jeżeli podatnicy opodatkowani ryczałtem uzyskują przychody opodatkowane różnymi stawkami, stratę odliczają od każdego rodzaju przychodu w takim stosunku, w jakim w roku podatkowym pozostają poszczególne przychody opodatkowane różnymi stawkami w ogólnej kwocie przychodów.

Przykład:

Podatnik z działalności gospodarczej rozliczanej na zasadach ogólnych poniósł stratę za rok 2012  w wysokości 10.000 zł. Na rok 2013 wybrał opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i osiągnął dochód roczny 25.000 zł tj.:

1) według stawki  5,5 % - 15.000zł

2) według stawki  3% - 10.000 zł

Zatem stratę z roku 2013 rozliczy następująco:

udział procentowy przychodów opodatkowanych różnymi stawkami ryczałtu w ogólnej kwocie przychodów objętych ryczałtem wyniósł dla stawki:

5,5 % - 15.000 : 25.000 x 100 = 60%

3% - 10.000: 25.000 x100 = 40%

Od przychodów opodatkowanych za rok 2013 podatnik może, więc odliczyć stratę według poszczególnych stawek ryczałtu w wysokości:

10.000 zł x 60%  = 6.000 zł x 50%  = 3000 zł kwota odliczenia z dochodu według stawki 5,5 %,

10.000 zł x 40% = 4.000 zł x 50% = 2000 zł  kwota odliczenia z dochodu według stawki 3 % .

Pozostała kwota straty zostanie uwzględniona w latach następnych, oczywiście pod warunkiem wypracowania zysku z tego samego źródła.

Zgłoszenie likwidacji działalności gospodarczej, z której wygenerowano stratę spowoduje, że podatnik utraci możliwość rozliczenia straty poniesionej z tego źródła przychodów. Jeżeli jednak przed upływem pięcioletniego okresu do rozliczenia straty, podatnik ponownie rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej, uzyska z powrotem możliwość odliczania tej straty, lecz tylko w tym pięcioletnim okresie.

 

Przejście prawa do odliczenia strat z działalności przy dziedziczeniu przedsiębiorstwa

Spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Przykładem takiego przejścia praw i obowiązków jest możliwość odliczania przez spadkobiercę strat z działalności gospodarczej spadkodawcy.

Jak stanowi art. 97 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383), spadkobiercy przejmują przewidziane przepisami prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. W myśl § 2 tego przepisu, jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

Z powyższego wynika, że:

  • wszelkie, zarówno prawa, jak i obowiązki majątkowe spadkodawcy, podatnika przejmują zawsze i bezwarunkowo spadkobiercy,
  • prawa o charakterze niemajątkowym przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia działalności gospodarczej na ich rachunek.

Na spadkobierców przejmujących działalność gospodarczą po spadkodawcy przechodzą prawa majątkowe, do których zalicza się prawo do nadpłaty podatku, prawo do zwrotu podatku lub różnicy podatku naliczonego, prawo do ulg podatkowych, a także prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych.

Bowiem prawo wynikające z art. 9 ust. 3 u.p.d.o.f, a więc prawo do pomniejszenia dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego przez spadkobiercę o wysokość straty z tego źródła przychodu, poniesionej przez spadkodawcę jest prawem majątkowym (interpretacja Naczelnika  Urzędu  Skarbowego we Wrześni  z dnia 29 marca 2007 r nr D/415-2/07).

Jednakże, aby nabyć takie prawa spadkobierca musi kontynuować tą działalność na własny rachunek. Teza, iż można dziedziczyć prawo do odliczenia strat z działalności znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych, tak m.in: Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidulanej z 6 maja 2014 r., nr ILPB1/415-203/14-2/IM.

Spadkobiercy muszą, jednak posiadać dokumenty stwierdzające nabycie spadku oraz potwierdzające dokonanie działu spadku (patrz: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 28 czerwca 2013 r., nr IPTPB1/415-225/13-2/AG).

 

Strata z kapitałów pieniężnych

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f., źródłami przychodów na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych są między innymi kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) -c). Katalog przychodów zaliczanych do źródła „kapitały pieniężne” zawarty jest w art. 17 ust. 1 u.p.d.o.f.

Do przychodów z kapitałów pieniężnych zalicza się w szczególności przychody, które są  opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19% z:

  • odsetek od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą, odsetek i dyskonta od obligacji,
  • tytułu udziału w funduszach kapitałowych,
  • dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną

oraz dochody które musimy sami wykazać w zeznaniu PIT-38 i opodatkować według 19% stawki podatku z:

  • odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną,
  • odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych,
  • z realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych

Ponieważ przepis art. 30b ust. 5 u.p.d.o.f stanowi, iż dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (na zasadach ogólnych wg skali podatkowej) oraz w art. 30c (tzw. podatek liniowy z działalności gospodarczej), na podatniku, który uzyskał dochód lub poniósł stratę z kapitałów pieniężnych ciąży obowiązek złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania według ustalonego wzoru - formularz PIT-38, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym też terminiedokonuje się wpłaty należnego podatku wynikającego z zeznania.

Podstawę opodatkowania stanowi dochód ustalany z uwzględnieniem regulacji zawartych w art. 30b u.p.d.o.f.

Zasadą jest, podobnie jak przy prowadzeniu działalności gospodarczej, że jeśli przychód będzie niższy od kosztów jego uzyskania, wystąpi strata podatkowa. Przepisy u.p.d.o.f. przewidują bowiem rozliczenie wykazanej w zeznaniu podatkowym straty poniesionej również z następujących tytułów:

  • z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka) i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających,
    z objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Również ci podatnicy mogą odliczać straty w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, ale tylko od dochodów uzyskanych w tym okresie z tego samego źródła przychodów. W każdym z tych lat wysokość odliczenia nie może przekroczyć 50% straty.

Ważne:

Ponieważ rozliczenia przychodów kapitałowych dokonuje się w zeznaniu podatkowym to odliczenie strat z lat ubiegłych jest możliwe dopiero w momencie dokonania rocznego rozliczenia tych przychodów. Nie uwzględnia się straty powstałej z tytułu utraty wartości papierów wartościowych posiadanych przez podatnika.

Straty w środkach obrotowych

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą narażony jest na różne zdarzenia losowe, w wyniku, których może utracić część swojego majątku wykorzystywanego w tej działalności. Podatnik nie może jednak bezkrytycznie kwalifikować. jako koszty uzyskania przychoduwszelkich strat powstałych w gospodarce środkami obrotowymi (materiały, części zamienne, narzędzia jako produkty nietrwałe) i dlatego też każdorazowo musi  ocenić możliwość ujęcia poniesionej straty do kosztów podatkowych - musi  każdorazowo brać pod uwagę regulacje zawarte w art. 23 u.p.d.o.f. oraz w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p, który to  zawiera wykaz kosztówwyłączonych z kategorii kosztów podatkowych.

Jak wynika z treści tych przepisów, za koszty uzyskania przychodu nie uważa się bowiem strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, oraz strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności.

Stratę w środkach obrotowych można zaliczyć jednak do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem, że nie jest ona konsekwencją zaniedbań podatnika, a podatnik dołożył należytej staranności w celu jej uniknięcia. Takie też stanowisko zajął  Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 7 kwietnia 2009 r., nr ITPB3/423-52/09/AW, stwierdzając, że dla celów podatkowych przyjmuje się, iż tylko stratę powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot, można uznać za zdarzenie, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Powódź jest zdarzeniem losowym, które jest nieprzewidywalne i nie do uniknięcia dlatego też w tym  przypadku  trudno mówić o zawinionym działaniu podatnika lub zaniedbaniu, bowiem mamy do czynienia z żywiołem, któremu trudno przeciwdziałać i którego nie sposób opanować.

Podatnik ma, więc pełne prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów stratę w środkach obrotowych spowodowaną powodzią.

Ważne:

Aby móc zaliczyć straty środków obrotowych w straty stanowiące koszt uzyskania przychodu podatnik musi udowodnić, iż w danym przypadku mamy do czynienia ze zdarzeniem losowym, rozumianym jako zdarzenie nieprzewidywalne i nie do uniknięcia tzw. działanim siły wyższej.

Zatem zaliczanie strat w środkach obrotowych w koszty uzyskania przychodów powinno być każdorazowo oceniane indywidualnie z uwzględnieniem okoliczności faktycznych sprawy tj. przyczyn powstania szkody. W koszty uzyskania przychodów nie będą mogły być zaliczone np. straty spowodowane niedoborem magazynowym, jeżeli osobą odpowiedzialną za magazyn był wyznaczony pracownik i niedobór powstał z jego winy . Wwówczas bowiem można pociągnąć go do odpowiedzialności materialnej, a stwierdzony niedobór zostanie pokryty ściąganiętą karą.

 

Strata w środkach trwałych

Ustawy o podatku dochodowym wykluczają z kosztów uzyskania przychodów następujące  rodzaje strat w środkach trwałych: 

  • straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych,
  • straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności,
  • straty powstałe w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Ma to uzasadnienie w tym, że częściowy koszt zakupu środków trwałych został zaliczony w koszty poprzez odpisy amortyzacyjne. Natomiast wartość nieumorzona w przypadku utraty środka trwałego może być zaliczona do kosztów podatkowych pod warunkiem właściwego udokumentowania straty. Przy określaniu wysokości takiej straty wartość początkową środka trwałego ustaloną na podstawie poniesionych wydatków na jego nabycie, wytworzenie bądź ulepszenie należy pomniejszyć o dokonane od tego środka trwałego odpisy amortyzacyjne.

Udokumentowanie wysokości straty musi nastąpić właściwym dokumentem, będzie to np. protokół szkody, w którym powinno się opisać rodzaj szkody, przyczynę powstania straty, jej  wartość oraz podpisy osób uprawnionych do sporządzenia dokumentu i jego datę. Dobrze, jeśli zaistnienie szkody będzie uprawdopodobnione przez właściwe organy np. policję czy instytucję ubezpieczeniową.

Jeżeli podatnik zdecyduje się na remont czy odtworzenie środka trwałego, który został uszkodzony podczas np. powodzi to wszelkie koszty z tym związane również będzie mógł zaliczyć w koszty podatkowe, nawet jeśli cena poszczególnego składnika majątkowego przekroczy wartość 3 500 zł, a przewidywalny okres używania będzie dłuższy niż rok.

 

 

Ważne:

W procesie przywrócenia pierwotnego stanu technicznego zakres prowadzonych napraw nie może mieć na celu przebudowy, rozbudowy ani też ulepszenia tych środków.

Bowiem w przypadku, gdy zakres wykonanych prac będzie posiadał cechy przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji, modernizacji a nie przywrócenia stanu pierwotnego środka trwałego,  to wydatki te ponad kwoty uzasadniające jednorazowy odpis, czyli 3. 500 zł będą traktowane tak, jak na nabycie nowego środka trwałego i nie  można będzie ich zaliczyć bezpośrednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Ważne:

Jakiekolwiek zawinienie ze strony podatnika polegające na niezachowaniu staranności wymaganej w danych warunkach, niedopełnienie obowiązków ciążących na podatniku w celu uniknięcia szkody spowoduje, że powstała szkoda nie będzie stanowić straty podlegającej zaliczeniu do kosztów podatkowych (patrz np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26.02.2009 r., sygnatura: ITPB3/423-752a/08/AW).

Natomiast strata w wyposażeniu nie stanowi kosztu uzyskania przychodów, bowiem wartość wyposażenia była ujęta bezpośrednio w kosztach podatkowych w dacie oddania go do używania. Nie ma zatem podstaw do ponownego ujmowania tej wartości w kosztach uzyskania przychodów.

 

Straty - szkody zawinione  

Według art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U.2019 poz. 351) ujawnione w toku inwentaryzacji różnice pomiędzy stanem rzeczywistym a stanem wykazywanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.

Ewidencja stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych dokonywana jest na podstawie ich zestawienia, które jest następnie wyjaśniane przez komisję inwentaryzacyjną.

To komisja inwentaryzacyjna dokonuje kwalifikacji pozycji niedoborów, czyli szkody jako zawinionych lub niezawinionych w zależności od ich przyczyn powstania, a swoje wnioski  opisuje w  protokole opisującym straty: ich ilość, wartość, przyczynę powstania straty, podpispodatnika, datę.  Protokół powinien zatwierdzać kierownik jednostki.

Różnice inwentaryzacyjne są księgowane na koncie 243 „Rozliczenie niedoborów, szkód i nadwyżek”.  Decyzję o sposobie rozliczenia niedoboru podejmuje kierownik jednostki.

Strata z tytułu szkody w postaci stwierdzonych niedoborów inwentaryzacyjnych będzie kosztem podatkowym, jeżeli zostanie prawidłowo rozliczona i udokumentowana bowiem generalnie w przepisach podatkowych nie ma wyłączenia z kosztów niedoborów stwierdzonych w wyniku inwentaryzacji. 

Według art. 27 ust. 2 ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości: Dz.U.2021.217 t.j.

Ważne:

Nie można jednak zaliczyć do kosztów szkody lub okresowej straty powstałej w wyniku braku staranności bądź nieracjonalnego działania podatnika.

W interpretacjach podatkowych często rozważana jest kwestia, czy strata nie jest konsekwencją zaniedbań podatnika, czy podatnik dołożył należytej staranności w celu jej uniknięcia. Przykładem może być odpowiedź Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze z 22 kwietnia 2006 r., nr PDIII 423/1/49/06, w której organ stwierdził, że tylko np. kradzież powstała na skutek zdarzeń nieprzewidzianych, nie do uniknięcia, może być uznana za zdarzenie losowe, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty jako koszt uzyskania przychodu.

 

Skutki nieprawidłowego  sposobu odliczenia strat

Urzędy Skarbowe mają 5 lat na przeprowadzenie kontroli w zakresie zasadności i prawidłowości  wykazywanej straty. Dlatego też podatnicy prowadząc działalność gospodarczą powinni  rzetelnie wykazywać w księgach zarówno przychody, jak i koszty prowadzenia tej działalności,  aby nie  zaniżać wysokości osiąganych przychodów i nie zawyżać kosztów uzyskania przychodów.

Bowiem wykazana strata nie jest podatkowo obojętna i w przypadku zakwestionowania przez kontrolujący organ bezzasadnych kosztów lub zaliczenia straty może dojść do sytuacji, gdy dany rok nie zamknie się stratą, a dochodem lub większym dochodem podatkowym do opodatkowania.

Wówczas nieprawidłowy sposób odliczania strat, jak i odliczanie strat w zawyżonej kwocie może narazić podatnika na konieczność nie tylko zapłaty odsetek za zwłokę od niezapłaconego prawidłowo ustalonego zobowiązania podatkowego, ale też na sankcje przewidziane w ustawie z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy.

Reasumując, należy zatem pamiętać, aby:

1.   nie rozliczać strat z innych źródeł przychodów niż z tych, z których powstały,
2.   nie rozliczać jednorazowo całej straty,
3.   rozliczać w danym roku nie więcej niż 50 % straty,
4.   nie rozliczać straty w dłuższym okresie niż 5 lat,
5.   nie odliczać całej straty bilansowej,
6.   nie zaliczać do kosztów strat, które według przepisów podatkowych nie stanowią kosztu uzyskania przychodu.


Nie wszystkie bowiem straty w rozumieniu szkody poniesione w trakcie prowadzonej działalności podatnik może zaliczyć do kosztów podatkowych.

Podstawa prawna:

  • art. 97 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa: (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.)
  • ustawa z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 654),
  • art. 27 ust. 2 Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości: (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 120 z późn. zm.) 
  • art. 6 ust. 2, art. 9 ust. 2 i ust. 3, art. 10 ust. 1 pkt 8, art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 17, art. 27, art. 30c, art. 30b ust. 5, art. 44 ust. 6b i 6, ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.),
  • art. 7 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2022.2587 t.j.),
  • art. 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – (Dz.U.2020.1905 t.j.)
  • Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 1998 r. (sygn. akt I SA/Lu 961/97),
  • pismo Ministerstwa Finansów z dnia 22 września 2000 r., nr PB 3-570-IP-722-86/2000,
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w z dnia 7 kwietnia 2009 r., nr ITPB3/423-52/09/AW,
  • interpretacja indywidulana Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 czerwca 2008 r. nr IP-PB3-423-598/08/MŚ,
  • interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w  Łodzi z dnia 6 listopada 2013 r., nr IPTPB1/415-542/13-2/AP,
  • interpretacja indywidualna Naczelnika Urzędu Skarbowego we Wrześni, z dnia 29 marca 2007 r nr D/415-2/07,
  • interpretacja indywidualna  Dyrektora  Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 maja 2014 r. nr ILPB1/415-203/14-2/IM,
  • interpretacja indywidulana Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 28 czerwca 2013 r., nr IPTPB1/415-225/13-2/AG,
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26.02.2009 r , sygnatura: ITPB3/423-752a/08/AW, 
  • interpretacja indywidualna Naczelnika Urządu Skarbowego Warszawa-Bielany z dnia  31 sierpnia 2006r., 1432/IPdg2/415/428/106/98/2006,
  • iterpretacja indywidualna Naczelnika Urzędu  Skarbowego Wrocław-Krzyki, z dnia 24 czerwca 2006 r., PD I 415/1/62/06,
  • odpowiedź Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze z dnia 22 kwietnia 2006 r., nr PDIII 423/1/49/06.

 

Autor: Krystyna Dąbrowska, doradca podatkowy, numer wpisu 02200.

Pamiętaj:
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT
Dziękujemy!

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT