Pytanie z dnia 21 października 2016
Przedstawiony problem prawny: Opodatkowanie umowy użyczenia zawartej, między członkami rodziny, przy prowadzeniu przez jedną ze stron umowy działalności gospodarczej.
Odpowiedź na problem prawny:
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Jej przedmiotem mogą być zarówno rzeczy ruchome, jak i nieruchomości. Umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Jeżeli umowa zostanie zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić. Osoba biorąca rzecz do używania ponosi zwykłe koszty jej utrzymania np. koszty konserwacji, bieżących remontów, czy drobnych napraw i nie może domagać się ich zwrotu od użyczającego. Natomiast jeżeli biorący rzecz w użyczenie dokona remontu przyczyniającego się do zwiększenia wartości rzeczy użyczonej, tj. do osiągnięcia korzyści przez użyczającego, to może domagać się zwrotu tych wydatków. Kodeks cywilny nie określa szczególnej formy zawarcia umowy użyczenia, co oznacza, że może być ona zawarta zarówno pisemnie, jak i ustnie.
Umowa użyczenia zawarta między członkami rodziny, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest wolna od podatku pomiędzy osobami zaliczanymi do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do I grupy podatkowej, zgodnie z ustawą zaliczamy: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierbów, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę, teściów. Natomiast do II grupy podatkowej w myśl ustawy zaliczamy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonka pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn umowa użyczenia nie jest opodatkowana tymże podatkiem.
Umowa użyczenia nie powoduje, w sytuacji powyższej, powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ani po stronie użyczającego, ani po stronie biorącego w użyczenie. Zarówno w sytuacji użyczenia na cele prywatne, jak i na cele prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa użyczenia nie podlega także temu opodatkowaniu.
Jeżeli więc umowa użyczenia lokalu zostanie zawarta pomiędzy rodzicami a synem, w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, syn nie wykazuje przysporzenie i nie musi ustalać przychodu z działalności, gdyż umowa została zawarta z osobami, które należą do I grupy podatkowej. Przychód do opodatkowania nie powstanie także u rodziców, gdyż lokal jest używany na potrzeby członka rodziny.
Jeżeli z umowy wynika, że użyczający jest zobowiązany do ponoszenia kosztów mediów, może je ująć w ramach działalności gospodarczej kosztach podatkowych, czyli kosztach poniesionych w celu osiągnięcia przychodów. Zgodnie z art. 87 ust. 1 Ordynacji podatkowej faktury mogą wystawiać tylko osoby prowadzące działalność gospodarczą. Jeżeli więc rodzice takowej działalności nie prowadzą to nie mogą wystawiać faktur, natomiast mogą wystawiać rachunki. W sytuacji powyższej, w koszty na podstawie faktur VAT z tytułu mediów dla rodziców za lokal można zaliczyć odpowiednią część proporcjonalnie zachowując dla dokumentowania kosztów stosownie opisane faktury. Gdyby, jednak miał być wystawiany rachunek przez rodziców to musi spełniać określone wymagania, jako tzw. refakturowanie dla dodatkowego przychodu. Na rachunku powinny znaleźć się następujące dane:
- imiona i nazwiska (nazwa bądź firma) oraz adresy sprzedawcy i kupującego bądź wykonawcy i odbiorcy usługi,
- data wystawienia i kolejny numer rachunku,
- określenie rodzaju i ilości towarów lub wykonywanych usług oraz ich ceny jednostkowe,
- ogólna suma należności wyrażona liczbowo i słownie.
Nie jest konieczne wskazywanie na rachunku numeru NIP żadnej ze stron.
Tak wystawiony rachunek może być podstawą do ujęcia wydatku w kosztach firmowych.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2014, poz. 380)
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2012, poz. 361)
- Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. 2016, poz. 205)
- Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2016, poz. 223)
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2015, poz. 613)
