Występuję o pomoc publiczną

Prowadząc działalność gospodarczą warto zastanowić się nad uzyskaniem oferowanej przez różne instytucje pomocy publicznej, dla ułatwienia czy też przyspieszenia rozwoju Twojej firmy. W chwili obecnej w Polsce przedsiębiorcy mają szeroką gamę możliwości uzyskania pomocy publicznej, poczynając od zwolnienia z podatku, a kończąc na uzyskaniu dotacji z budżetu Unii Europejskiej.

Kwestie związane z pomocą publiczną reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, która odwołuje się do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz rozporządzeń Rady i Komisji Unii Europejskiej. Zgodnie z ww. ustawą pomocą publiczną jest korzyść finansowa udzielana przedsiębiorcy przez państwo lub ze środków państwowych, przesłankę tę należy rozumieć rozszerzająco, gdyż w rzeczywistości odnosi się ona do szeroko rozumianych środków publicznych oraz wszelkiego rodzaju podmiotów publicznych, a w pewnych przypadkach nawet podmiotów prywatnych, jeżeli podmioty publiczne mają decydujący wpływ na przyznawane przez nie wsparcie.

Wsparcie stanowi pomoc publiczną tylko wtedy, gdy jest udzielane przedsiębiorcy, przy czym należy podkreślić, że w prawie wspólnotowym pojęcie to rozumiane jest szeroko i obejmuje każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej i źródeł finansowania. Nie ma przy tym znaczenia, że podmiot nie jest nastawiony na zysk. Zatem również fundacja lub stowarzyszenie może podlegać przepisom o pomocy publicznej – decydujący jest sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej.

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa (zarządzający serwisem mikroporady.pl) wraz z Kancelarią Juris oraz Instytutem Badań nad Gospodarką Rynkową w 2012 r. przeprowadzili badanie dotyczące dostępu mikro i małych przedsiębiorstw do pomocy publicznej oraz środków programów operacyjnych Unii Europejskiej zgodnie, z którym mikroprzedsiębiorcy wskazali, iż nie posiadają odpowiedniej wiedzy co do możliwości uzyskania pomocy publicznej, obawiają się, iż złożenie wniosku będzie wiązało się z wypełnianiem trudnych druków, czy też obawiają się starać o udzielenie pomocy ponieważ doświadczenia innych podmiotów ich zniechęcają, od jakiejkolwiek w tym zakresie aktywności.

Ponadto problemem, na który powołują się mikro i mali przedsiębiorcy przed wystąpieniem z wnioskiem o pomoc publiczną jest pogląd, że i tak pomocy nie uzyskają, a w przypadku uzyskania mogą pojawić się u przedsiębiorcy kontrole, które mogą pogorszyć jego sytuację. Należy wskazać, iż jest to pogląd nieprawidłowy, każdy ma równe prawa w uzyskaniu pomocy publicznej, a taka pomoc nie może wiązać się z częstszymi kontrolami przedsiębiorcy, a w przypadku ich wystąpienia powinny one dotyczyć tylko sprawdzenia czy uzyskane środki są wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem.

W niniejszej instrukcji zostanie omówione postępowanie i wybór istotniejszych dla mikroprzedsiębiorców możliwości uzyskania pomocy publicznej, z których może skorzystać każdy zainteresowany.

 

1. Pomoc publiczna – Urząd Skarbowy, gmina, miasto

Zgodnie z art. 67a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może:

1. Odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2. Odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
3. Umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Z przepisu tego nie wynika, jakie elementy powinien zawierać wniosek w sprawie udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Oznacza to, że do przedmiotowych podań mają zastosowanie ogólne zasady składania wniosków uregulowane w Dziale IV Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 168 § 2 Ordynacji podatkowej wniosek powinien zawierać, co najmniej treść żądania, wskazanie podmiotu, od którego pochodzi o raz jego adresu (miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności) lub adres do doręczeń w kraju, identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydentów - numer i serię paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiadają identyfikatora podatkowego, a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych. Określając treść żądania przedsiębiorca powinien wskazać, o jaki rodzaj ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych występuje (odroczenie, raty czy umorzenie), podać rodzaj podatku oraz prawidłową kwotę. Ponadto przedsiębiorca powinien podpisać wniosek. Rozpatrzenie wniosku następuje bez zbędnej zwłoki jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Organ podatkowy, po przeprowadzeniu postępowania podatkowego wydaje decyzję o udzieleniu wnioskowanej ulgi lub odmowie jej udzielenia.

Zgodnie z art. 67b§ 1 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalności gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych określonych w art. 67a:

1. Które nie stanowią pomocy publicznej
2. Które stanowią pomoc de minimis – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.
3. Które stanowią pomoc publiczną:

• Udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia;
• Udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważniejszych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym;
• Udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim;
• Udzielaną w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty;
• Będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów;
• Na szkolenia;
• Na zatrudnienie;
• Na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw;
• Na restrukturyzację,
• Na ochronę środowiska;
• Na prace badawczo-rozwojowe;
• Regionalną;
• Udzielaną na inne przeznaczenia.

Przedsiębiorca we wniosku o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych powinien obok wskazania formy ulgi, wyszczególnionej w art. 67a Ordynacji podatkowej do wskazania jednego z wyżej wymienionych rodzajów przysporzeń, w ramach, którego ubiega się o ulgę w zapłacie zobowiązań podatkowych.

Istotnym jest również prawidłowe sporządzenie wniosku. Zgodnie z badaniem o którym była mowa wyżej, z danych zebranych z urzędów skarbowych w 2010 r. aż 46% wniosków oudzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych złożonych przez mikro i małych przedsiębiorców zostało złożonych nieprawidłowo, w tym przypadkach urzędy wzywały do uzupełnienia braków. Przy czym 315 wniosków złożonych stanowiły wnioski nieuzupełnione prawidłowo i wobec braków pozostawione bez rozpatrzenia, a 60% to wnioski które rozpatrzono negatywnie.

 

2. Pomoc publiczna – Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych tak jak Urzędy Skarbowe może udzielać pomocy publicznej w formie:

• Rozłożenia na raty należności z tytułu składek;
• Odroczenia terminu płatności składek;
• Umorzenia należności z tytułu składek.

Co istotne działania polegające na optymalizacji ściągania należności, tj. rozłożenie na raty i odroczenie terminu płatności nie są uznawane za pomoc publiczną o ile spełnione są określone warunki, m.in. rozłożenie na raty dotyczy zaległości nie starszych niż 3 miesiące, a okres ich spłaty wynosi nie więcej niż 6 miesięcy, ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorcy jest dobra- podmiot nie znajduje się w trudnej sytuacji finansowej nie wymaga restrukturyzacji, przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą dłużej niż 1 rok, przedsiębiorca terminowo reguluje bieżące należności, a chwilowe trudności z zapłatą nie wynikają z winy przedsiębiorcy.

W przypadku otrzymania wniosku przedsiębiorcy o odroczenie terminu płatności składek, rozłożenie na raty należności z tytułu składek lub umorzenie tych należności, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje oceny, czy spełniony jest test „prywatnego wierzyciela" (opierający się na założeniu, że wierzyciel publiczny podjąłby w odniesieniu do danego dłużnika taką samą decyzję jak wierzyciel prywatny, co wymaga dokonania porównania wysokości kwot, które uzyskałby w wyniku udzielenia ulgi i wysokości kwot możliwych do uzyskania w wyniku likwidacji/upadłości przedsiębiorcy). Pozytywny wynik testu „prywatnego wierzyciela" oznacza, że działanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych polegające na zastosowaniu wnioskowanego wsparcia nie wiąże się z udzieleniem pomocy publicznej.

Tak jak w przypadku opisanym w pkt. 1 również występując do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podstawowym dokumentem niezbędnym do rozpatrzenia sprawy jest wniosek przedsiębiorcy, w którym należy określić rodzaj i przeznaczenie pomocy publicznej, o którą ubiega się dłużnik. Do wniosku należy załączyć dokumenty z zakresu pomocy publicznej, w tym przede wszystkim potwierdzające status dłużnika ubiegającego się o pomoc publiczną oraz wysokość dotychczas uzyskanej pomocy publicznej.

 

3. Pomoc publiczna – fundusze europejskie

Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej tak przedsiębiorcy jak i osoby fizyczne mogą składać wnioski o uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Procedury uzyskania takich środków są bardzo sformalizowane co wynika tak z uregulowań Unii Europejskiej jak i przeniesionych do polskiego porządku prawnego odpowiedników przepisów unijnych. Jak wspomniano wyżej uzyskanie dofinansowania wiąże się z dość uciążliwą dla beneficjenta procedurą przygotowania dokumentów oraz składania wniosków, jednak nie jest to cała procedura, ponieważ przedsiębiorca uzyskujący środki z funduszy unijnych zobowiązany jest do wykonania danego przedsięwzięcia w określonym czasie, z czego jest skrupulatnie sprawdzany. W przypadku niewywiązania się z umowy o dofinansowania jednostka wdrażająca może wydać decyzję na podstawie, której beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu uzyskanego dofinansowania wraz z odsetkami. Dlatego też najlepszym i najskuteczniejszym rozwiązaniem dla mikroprzedsiębiorców jest zawarcie umowy z firmą, która zajmuje się sporządzaniem wniosków oraz prowadzeniem wszelkich późniejszych kontaktów z instytucją wdrażającą. Istotne w takim przypadku jest odpowiednie sporządzenie umowy, na podstawie której przedsiębiorca zajmujący się profesjonalnie uzyskiwaniem środków europejskich zobowiąże się również do nadzoru nad wszelkimi kontaktami beneficjenta z instytucją wdrażającą w trakcie wykonywania danego projektu. Pomoże to uchronić mikroprzedsiębiorcę przed ewentualnymi błędami w składanych dokumentach do instytucji wdrażającej.

Obecne programy operacyjne obowiązują do 2020 r. Na dzień sporządzenia niniejszej instrukcji nie zakończyły się jeszcze prace nad budżetem Unii Europejskiej na lata 2021 – 2027, jednakże zZgodnie z założeniami Komisji Europejskiej z maja 2018 roku, budżet dla Polski w perspektywie finansowej 2021-2027 wyniesie 64,4 mld euro. To ponad 20% mniej niż na lata 2014-2020 (82,5 mld euro).

Jednak już na dzień dzisiejszy można wskazać ramy programów operacyjnych, z których Polacy zapewne będą korzystać najczęściej tj. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (dawniej Kapitał Ludzki) oraz Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (dawniej Innowacyjna Gospodarka). W związku z tym, iż nie zostały jeszcze zakończone prace nad rozporządzeniami dotyczącymi tych Programów Operacyjnych, zostaną one tylko ogólnie opisane.

3.1. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER)

Środki w Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) będą wspierać obszaru związane z: zatrudnieniem i mobilnością pracowników, wyłączeniem społecznym i walną z ubóstwem, inwestowaniem w edukację, wzmacnianiem sprawności i efektywności państwa. Tak jak poprzedni Program Operacyjny Kapitał Ludzki będzie finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego. Wsparcie wdrażane w ramach PO WER wdrażane będzie komplementarnie do działań realizowanych na poziomie regionalnym w ramach RPO. Co oznacza, że w ramach PO WER wspierane będzie tworzenie ram dla efektywnych polityk publicznych, natomiast bezpośrednie wsparcie indywidualnych odbiorców będzie realizowane w regionalnych programach operacyjnych. Pozwolić to ma na stworzenie systemu efektywnego i komplementarnego wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Program będzie dzielił się na następujące osie:

• Oś priorytetowa Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji;
• Oś priorytetowa II Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju;
• Oś priorytetowa III Osoby młode na rynku pracy;
• Oś priorytetowa IV innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa.

3.2. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (PO IR)

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (PO IR) zastąpi dotychczasowy Program Operacyjny Inteligenta Gospodarka. PO IR będzie wspierał prowadzenie badań naukowych, rozwoju nowych, innowacyjnych technologii oraz działania na rzecz podnoszenia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorców.

Wsparcie z PO IR adresowane jest do:

1. Przedsiębiorstw (głównie MŚP);
2. Jednostek naukowych;
3. Klastrów;
4. Instytucji otoczenia biznesu tj.

• Parki naukowo-technologiczne
• Centra transferu technologii;
• Sieci aniołów biznesu;
• Funduszy kapitałowych.

Wsparcie ma być realizowane w ramach 11 Celów Tematycznych określonych w projektach rozporządzeń Komisji Europejskiej. W porównaniu do Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka zostanie zwiększony nacisk na rezultaty oraz uwzględnienie wymiaru terytorialnego.

Dla tych projektów zostaną przyjęte odpowiednie regulacje krajowe, wydane zostaną rozporządzenia oraz wprowadzone zostaną regulacje instytucji pośredniczących, tj. PARP oraz marszałków województw.

Podsumowanie

Jak widać powyżej mikroprzedsiębiorcy mają wiele możliwości na skorzystanie z pomocy publicznej dla prowadzenia działalności gospodarczej, dlatego też każdy z prowadzących działalność gospodarczą powinien rozważyć, czy nie warto poświęcić wolnej chwili na przegląd oferowanych programów, konkursów i otwartych naborów wniosków oraz zastanowienie się nad możliwością wystąpienie o daną pomoc publiczną.