Nocleg w czasie pracy za granicą

Stan faktyczny:

Spółka X zajmująca się produkcją i montażem izolacji przemysłowej zarówno na terenie Polski jak i za granicą, zadała pytanie: czy po stronie pracowników budowlanych spółki powstaje przychód ze stosunku pracy z tytułu korzystania z nieodpłatnych świadczeń w związku z nieodpłatnym korzystaniem przez nich z noclegu w czasie wykonywania okresowej pracy za granicą?

Spółka  X wskazała, że zgodnie z obowiązującym ją regulaminem pracy ma ona zapewniać pracownikom bezpłatne zakwaterowanie w okresie wykonywania pracy za granicą. Pracownicy na stałe zamieszkują w Polsce, a jedynie co jakiś czas są wysyłani do pracy za granicą. Pracownicy korzystają z kwater na warunkach określonych przez Spółkę i wyłącznie w czasie wykonywania pracy. Dodatkowo Spółka pokrywa koszty przejazdu pracowników do miejsc wykonywania pracy.

Zdaniem Spółki X zapewnienie noclegu w wyżej przytoczonych okolicznościach należy traktować jako obowiązek pracodawcy. Tym samym nie powstaje przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust 1 w zw. Z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.). Na poparcie swojego stanowiska Spółka wskazała, że po pierwsze prawidłowe wykonywanie obowiązków pracowniczych w czasie i miejscu wskazanym przez pracodawcę nie byłoby możliwe bez optymalnej dyspozycji psychofizycznej pracowników. Po drugie obowiązkiem pracodawcy jest organizowanie pracy w taki sposób, aby była ona jak najbardziej wydajna i efektywna oraz odpowiadała wynikającej z kodeksu pracy zasadzie obowiązkowego odpoczynku dobowego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej uznał stanowisko Wnioskodawczyni za nieprawidłowe. Powołał się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego zgodnie z którym termin „nieodpłatne świadczenie”  ma „szerszy zakres niż w prawie cywilnym, obejmuje bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub z inną forma ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.” W konsekwencji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wartość zakwaterowania pracowników stanowi dla nich przychód z nieodpłatnych  świadczeń z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 11 ust 1 u.p.d.o.f., przy czym zaznaczył, że przychody te mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f., który stanowi, że wolna od podatku jest wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł. Przy czym przepis ten ma zastosowanie do pracowników, których miejsce zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie korzysta z kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 u.p.d.o.f. (art. 21 ust. 14 ustawy). Tym samym, zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nadwyżka nad kwotą 500 zł będzie stanowiła przychód podlegający opodatkowaniu.

Spółka X wniosła o uchylenie ww. interpretacji w całości.

Problem prawny:

Czy w związku z nieodpłatnym korzystaniem z noclegu przez pracowników budowlanych Spółki X podczas wykonywania przez nich okresowej pracy za granicą na rzecz Spółki powstaje po ich stronie przychód ze stosunku pracy z tytułu korzystania z nieodpłatnych świadczeń, od którego należy odprowadzać podatek dochodowy od osób fizycznych?

Rozstrzygnięcie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 23 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Po 530/18 uznał, że 

ponoszenie przez pracodawcę wydatków w celu zapewnienia noclegów oraz kosztów dojazdu w celu świadczenia pracy pracownikowi świadczącego pracę na rozmaitych budowach stanowi świadczenie poniesione w interesie pracodawcy, ponieważ to jemu przynosi konkretną i wymierną korzyść w postaci prawidłowo i efektywnie wykonanej przez pracownika pracy. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w niniejszym stanie faktycznym po stronie pracowników nie postawnie zatem przychód w postaci równowartości noclegu.

Uzasadnienie:

Powołując się na utrwalone stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak również na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13), Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że przychodem pracownika są wyłącznie świadczenia spełnione za zgodą pracownika i w interesie pracownika, a nie pracodawcy, a nadto świadczenie ma przynieść mu korzyść w postaci zwiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który w innym wypadku musiałby ponieść. Przy czym korzyść odnieść ma konkretny pracownik. Natomiast skorzystanie przez pracownika ze świadczenia – transportu i zakwaterowania zagwarantowanego przez pracodawcę w miejscu pracy jest wyłącznie interesem pracodawcy. Pracownik zaspokaja bowiem swoje potrzeby mieszkaniowe w innym miejscu. Przede wszystkim należy jednak podkreślić, że gdyby nie miejsce pracy wyznaczone przez pracodawcę, pracownik nie musiałby ponosić kosztu noclegu.

Zgodnie z art. 94 ust. 1 pkt 2, 2a i 4 k.p. pracodawca jest obowiązany w szczególności:

• organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy;
• organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie;
• zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że obowiązek zapewnienia prawidłowej organizacji pracy ciążący na pracodawcy należy zawsze rozpatrywać w kontekście konkretnej pracy. W przypadku, którego dotyczy niniejszy kazus praca ma charakter mobilny. Pracodawca umieszcza pracownika na danej budowie, co rodzi obowiązek zapewnienia mu nocnego wypoczynku w miejscu pracy, celem maksymalnego zwiększenia wydajności pracy pracownika. Zakwaterowanie pracownika w miejscu pracy odbywa się więc wyłącznie w interesie pracodawcy, ponieważ to on odnosi korzyść ekonomiczną z tytułu noclegu pracownika w miejscu wykonywania pracy w postaci możliwości realizacji usług na obszarze całego kraju i nie tylko.

Podsumowując, zapewnienie zakwaterowania w miejscu pracy odległym od miejsca zamieszkania pracownika stanowi wyłącznie realizację obowiązku pracodawcy nałożonego przez przepisy kodeksu pracy. Pracownik nie odnosi z tego tytułu żadnej korzyści, w szczególności nie ma swobody w zarządzaniu i rozporządzaniu swoich obowiązków pracowniczych.

Podstawa prawna:

• ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.)
• ustawa Kodeks pracy: Dz.U.2022.1510 t.j.