Odszkodowanie a przychód podlegający PIT, CIT i VAT

Pod względem podatkowym odszkodowanie (kara umowna) staje się przychodem podatkowym w dacie otrzymania, ale  może w niektórych przypadkach  korzystać ze zwolnienia  od podatku dochodowego. Odszkodowania i kary umowne uregulowane są w przepisach ustawy   z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dale jako: updof) oraz ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako: updop).

Odszkodowania a przychód podatkowy

Według definicji zawartych w przepisach   art. 11 ust. 1 u.p.d.of  i art 12 ust. 1  u.p.d.o.p., przychodami , z pewnymi zastrzeżeniami, są   otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody związane z działalnością gospodarczą i  działami specjalnymi produkcji rolnej osiągniętymi  w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 14 ust. 1 updof oraz art. 12 ust. 3 updop). Przepis ten obejmuje zatem  również przychody z tytułu wszelkiego rodzaju otrzymanych odszkodowań i kar umownych, określonych w umowach zawartych przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej  które  mają niewątpliwie bezpośredni wpływ na dochód podlegający opodatkowaniu.

 

Data uzyskania przychodów przy odszkodowaniach

Generalnie na gruncie prawa podatkowego, za datę powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 14 ust. 1 updof, art. 12 ust. 3a updop).

Ponieważ ani otrzymana kwota odszkodowania ani  kara  umowna nie stanowi wydania rzeczy, zbycia praw majątkowych ani wykonania usług,  datę powstania przychodu ustala się na podstawie art 12 ust 3e  u.p.d.o.p. oraz art  14 ust 1i  u.p.d.o.f, który to przepis stanowi , że  w przypadkach innych niż świadczenie usług, wydanie towarów oraz zbycie praw majątkowych, za dzień powstania przychodu uważa się dzień otrzymania przychodu zapłaty.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 17 listopada 2009 r., sygn.  IBPB/2/423-927/09MO  stwierdził,

 

Zwolnienie odszkodowania z PIT

Odszkodowania i kary umowne powinny podlegać każdorazowo  odrębnej i indywidualnej  ocenie w zakresie skutków podatkowych , ponieważ ustawy różnie traktują je  w zakresie opodatkowania ; niektóre są zwolnione, inne zaś opodatkowane.

W myśl przepisu art 21 ust 1 pkt 3-4 u.p.d.o.f, wolne od podatku dochodowego są:

1) otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Dz.U.2022.1510 t.j. z wyjątkiem:

• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
• odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z   których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
• odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe;

  2) odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego;

  3) inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

  4) odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość;

  5) odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i   górniczego;

  6) kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
• dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a;15. (dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z   umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia na życie lub dożycie, zawartą na podstawie odrębnych przepisów, w której świadczenie zakładu ubezpieczeń z tytułu dożyciajest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy).

Jak z powyższego wynika ustawodawca zwolnił z opodatkowania nie wszystkie a jedynie enumeratywnie wskazane odszkodowania. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 listopada 2003 roku ( sygn. akt I SA/Łd 1210/02 ),wyraźnie stwierdził , że  każde odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa rangi ustawowej ( w tym na podstawie kodeksu pracy), o ile nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-c  ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.

(...) że “(...)przychód podatkowy stanowić będą środki pieniężne faktycznie otrzymane, w chwili ich wpływu na rachunek bankowy (art. 12 ust. 3e ustawy o pdop) , a nie wartość wynikająca z wystawionych przez Spółkę not obciążeniowych(...)". Podobne stanowisko prezentuje także Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 7 października 2011 r., nr: ILPB3/423-310/11-3/EK "(...) odszkodowanie w kwocie odpowiadającej poniesionym stratom i utraconym korzyściom będzie stanowiło przychód podatkowy (odpowiadający kwocie dochodu) w dniu jego faktycznego otrzymania, rzutujący na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. (…)

Zwolnienie odszkodowania z PIT

Odszkodowania i kary umowne powinny podlegać każdorazowo  odrębnej i indywidualnej  ocenie w zakresie skutków podatkowych , ponieważ ustawy różnie traktują je  w zakresie opodatkowania ; niektóre są zwolnione, inne zaś opodatkowane.

W myśl przepisu art 21 ust 1 pkt 3-4 u.p.d.o.f, wolne od podatku dochodowego są:

1) otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy: Dz.U.2022.1510 t.j., z wyjątkiem:

• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
• odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z   których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
• odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe;

  2) odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego;

  3) inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

  4) odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość;

  5) odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i   górniczego;

  6) kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
• dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a;15. (dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z   umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia na życie lub dożycie, zawartą na podstawie odrębnych przepisów, w której świadczenie zakładu ubezpieczeń z tytułu dożyciajest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy).

Jak z powyższego wynika ustawodawca zwolnił z opodatkowania nie wszystkie a jedynie enumeratywnie wskazane odszkodowania. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 listopada 2003 roku ( sygn. akt I SA/Łd 1210/02 ),wyraźnie stwierdził , że  każde odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa rangi ustawowej ( w tym na podstawie kodeksu pracy), o ile nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-c  ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.

 Potwierdza to interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 30 grudnia 2014 r. (nr IBPBII/1/415-881/14/BD),  dotycząca zwolnienia  od podatku dochodowego wartości rekompensat wypłacanych pracownikowi na podstawie porozumienia zbiorowego, czyli porozumienia zawartego między pracodawcą a międzyzakładową komisją związkową ( rozwiązywania umów z pracownikami z przyczyn niedotyczących pracowników) . Dyrektor stwierdził, że

(...) skoro bowiem, jak wskazuje Wnioskodawca, wypłata zadośćuczynienia w formie rekompensaty nastąpi na podstawie porozumienia zbiorowego, które zostało zawarte na czas określony stosownie do treści ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Kodeksu pracy oraz Kodeksu cywilnego, to spełniona zostanie w tym zakresie przesłanka do zastosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten w nowym brzmieniu wyraźnie wskazuje, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy(...).

Również odszkodowania za  szkody dotyczące  byłych składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą są zwolnione z podatku, chociaż z przepisów art 14 ust 2 pkt 1 oraz art. 10 ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.f  wynika, że jeżeli przed upływem sześciu lat (liczonych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności gospodarczej), były przedsiębiorca sprzeda którykolwiek ze składników majątku pozostałych na dzień likwidacji, to uzyska przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jednakże w tej sytuacji okres, jaki upłynął od wycofania samochodu z ewidencji środków trwałych a datą uzyskania odszkodowania jest dla podatnika bez znaczenia, ponieważ otrzymane przez niego odszkodowanie nie jest tożsame z odpłatnym zbyciem pojazdu.

 W konsekwencji uzyskany z tego tytułu przychód korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art 21 ust 1 pkt 4 lit a ) ustawy o pdof. Tak wynika z interpretacji indywidualnej a Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 października 2012 r., nr   IBPBI/1/415-927/12/AP),

 -1488806829 (....) jeżeli w istocie przedmiotowy samochód w momencie jego kradzieży nie był środkiem trwałym, ani innym składnikiem majątku Wnioskodawcy funkcjonalnie związanym z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą i nie był wykorzystywany w tej działalności, to wypłacone odszkodowanie nie będzie stanowić przychodu z tej działalności, a w konsekwencji będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania określonego w art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych...).

Podobny pogląd przedstawił w interpretacji indywidualnej Dyre/ktor Izby Skarbowej w Katowicach z   dnia 3 marc/a 2015   r., nr: IBPBI/1/415-1468/14/ŚS.  

 

Wyjątki od zasady zwolnienia z PIT odszkodowań.

Od zasady zwolnień niektórych odszkodowań enumeratywnie wskazanych w u.p.d.o.f.,  ustawodawca wprowadził  pewne wyjątki, na mocy których opodatkowaniu i.nn podlegają :

• odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, otrzymane również na podstawie wyroku lub ugody sądowej,
• odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej lub podatkiem liniowym,
• odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, tytułem odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono jak również kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z tytułu odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1(według skali podatkowej) lub art. 30c updof (podatkiem liniowym) oraz dochodu o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a updof

 Tak więc, o ile w przypadku osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej, większość otrzymanych odszkodowań jest zwolniona  z podatku dochodowego, o tyle w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, zasadą jest opodatkowanie  odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością. Opodatkowaniu podlegają bowiem zarówno odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (o trzymane również z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych ), a także inne odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

 
Odszkodowania jako koszty uzyskania przychodów

Nie każde odszkodowanie czy kara  są automatycznie kosztem uzyskania przychodów. W każdym przypadku to  podatnik powinien wykazać  związek poniesionego wydatku  z osiąganym przychodem czyli jego  zasadność  i celowość.  Za koszty uzyskania przychodów mogą być bowiem  uznane tylko te odszkodowania, które wynikają z  ryzyka gospodarczego  pomimo ,że podatnik  zapewnił staranność swojego  działania. Jeżeli zaś roszczenie odszkodowawcze wynika z  niegospodarności czy nierozsądnego działania podatnika to  nie spełnia ogólnej definicji kosztu.

W myśl przepisu art 16 ust 1 pkt 22 u.p.d.o.p. oraz  z art. 23 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f., kosztamiuzyskania przychodów nie są bowiem kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Analizując  powyższe przepisy  można zatem wywnioskować , że do kosztów uzyskania przychodów na tej podstawie nie będą mogły zostać zaliczone tylko i wyłącznie kary umowne i odszkodowania z tytułu:

  1) wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,

  2) zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,

  3) zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

W wyroku  NSA z   3 lutego 2006   r., sygn. akt:  II FSK 262/05  sąd orzekł, 

Zawsze jednak to podatnik musi udowodnić, że roszczenie wypłaty odszkodowania osobie trzeciej jest zasadne, bowiem bezzasadne roszczenie nie spełnia definicji kosztu racjonalnie poniesionego.

W wyroku z 12 marca 1999 r., ( sygn. akt:ISA/Po 1362/98),  Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził , że 

(…) podatnik prowadzący działalność gospodarczą powinien postępować racjonalnie i zmierzać w sposób najbardziej bezpośredni do osiągnięcia przychodu. Powinien również działać w przekonaniu, jednak ocenianym w sensie obiektywnym, a nie subiektywnym, że poniesienie kosztu po uwzględnieniu związków przyczynowo skutkowych powinno doprowadzić do osiągnięcia przychodu(...).

 Niestety, ale koparka , służąca tej czynnośc  uległa nieprzewidzianemu uszkodzeniu. Brak możliwości  szybkiej naprawy koparki i tym samym wykonania usługi skutkowało sankcją odszkodowawczą. Przyczyna zapłaty odszkodowania mieści się w ryzyku gospodarczym i nie wynika z niedbalstwa podatnika a więc stanowi koszt uzyskania przychodu .

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie  z dnia 20 kwietnia 2015 r. (nr:   IPPB3/4510-14/15-4/PK1)  wskazał, że wypłata odszkodowania w przypadkach, gdy brak jest pewności, czy szkoda (wadliwość produktu) wynikała z wadliwości surowców dostarczonych przez podatnika – nie spełnia definicji kosztu poniesionego w celu uzyskania przychodów.

 Również w   interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 16 grudnia 2014 r. IPTPB3/423-325/14-2/KJ  wskazano, że: 

 
Odszkodowanie a podatek Vat

Otrzymanie i  wypłata odszkodowania, co do zasady, nie wpływają na prawa i obowiązki podatnika w podatku od towarów i usług. To wynika to z faktu, że odszkodowanie stanowi pieniężne zadośćuczynienie za wyrządzone szkody.

Jak stanowi art. 5 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 z późn. zm.), dalej u.p.t.u., opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają wykonywane w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej:

  1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

  2) eksport towarów;

  3) import towarów;

  4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

  5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Mając powyższe na uwadze , można stwierdzić, że sama wypłata odszkodowania w pieniądzu, podobnie jak i jego otrzymanie, co do zasady, nie może być uznana za czynność opodatkowaną ze względu na to, że pieniądz nie jest towarem, a jego przekazanie nie stanowi dostawy.

Odszkodowanie wypłacane jest jako zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona podmiotowi, lub za utracone przez niego korzyści a więc nie może być uznana za usługę.

W jednym tylko przypadku czynność, w zamian za wykonanie której podatnik uzyskuje odszkodowanie , winna być uznana z opodatkowaną VAT- gdy wypłata takiego świadczenia dokonywana jest w zamian za towar, prawo do rozporządzania którym przeniesione zostało z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu albo z mocy prawa.

 Czynność taka podlega opodatkowaniu VAT, a wartość wypłaconego odszkodowania musi być uznana za cenę przejmowanego gruntu. Podatek Vat  zawarty jest w kwocie wynagrodzenia. Obowiązek podatkowy powstaje w dacie otrzymania odszkodowania.

Tak też uważają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w   Warszawie, który w   interpretacji indywidualnej z   9 czerwca 2015   r.,nr: IPPP3/4512-307/15-2/RD  stwierdził m. in że 

(.....) dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym (....) w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. (…)

Podobny pogląd wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2015 r., nr : IPTPP2/4512-268/15-2/JSz.

Powyższe argumenty należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu, czy w analizowanym przez nas przypadku odszkodowanie czy też kara umowna podlega opodatkowaniu VAT jako wynagrodzenie za towar/usługę , czy też nie. Bowiem każda sytuacja wymaga indywidualnej oceny.

Podstawa prawna:

• art 361-363, 484 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.- Kodeks cywilny – (Dz.U.2020.1740 t.j.),
• art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy: Dz.U.2022.1510 t.j.,
• art. 11 ust 1, 14 ust 1i , art 21 ust 1 pkt 3-4 , 23 ust. 1 pkt 19 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.),
• art 12 ust 1, art 12 ust 3e, 16 ust 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2020.1406 t.j.),
• art 5 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2018.2174 t.j.)
• interpretacja indywidualna z dnia 17 listopada 2009 r. syg.  IBPB/2/423-927/09MO ,
• interpretacja indywidualna z 7 października 2011 r., nr: ILPB3/423-310/11-3/EK ,
• wyrok  NSA z dnia 7 listopada 2003 roku  ( sygn. akt: I SA/Łd 1210/02 ),
• i Interpretacja  indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 30 grudnia 2014 r. (nr: IBPBII/1/415-881/14/BD),
• interpretacja  indywidualna a Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z  dnia 30 października 2012 r., nr: IBPBI/1/415-927/12/AP),
• interpretacja indywidualna Dyrektor Izby Skarbowej w   Katowicach z dnia 3 marca 2015 r., nr: IBPBI/1/415-1468/14/ŚS, 
• wyrok  NSA z 3 lutego 2006 r., sygn. akt:II FSK262/05  ,
• wyrok NSA  z 12 marca 1999 r., ( sygn. akt: .I SA/Po 1362/98), 
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie  z dnia 20 kwietnia 2015 r. (nr: IPPB3/4510-14/15-4/PK1)
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 16 grudnia 2014 r., nr: IPTPB3/423-325/14-2/KJ,
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie,  z  9 czerwca 2015 r.,nr: IPPP3/4512-307/15-2/RD,
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 30 czerwca 2015 r., nr: IPTPP2/4512-268/15-2/JSz.

 

Autor: Krystyna Dąbrowska , doradca podatkowy, nr wpisu: 02200.