Pytanie z dnia 22 maja 2016
Przedstawiony problem prawny: autorskie prawa majątkowe
Odpowiedź na problem prawny:
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż mamy do czynienia z projektem dotyczącym stworzenia utworu audiowizualnego – teledysku – w myśl przepisów Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj.: Dz.U. 2016 poz. 666) – dalej jako: pr. aut.
Firma producencka zleca wykonanie muzyki osobie spoza firmy, w związku z tym powstaje pytanie jak właściwie zabezpieczyć autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego przez producenta?
Produkcja teledysku jest pracą zbiorową – w takiej realizacji bierze udział wiele podmiotów zgodnie z art. 69 pr. aut. współtwórcami utworu audiowizualnego są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie, a w szczególności: reżyser, operator obrazu, twórca adaptacji utworu literackiego, twórca stworzonych dla utworu audiowizualnego utworów muzycznych lub słowno-muzycznych oraz twórca scenariusza.
W związku z powyższym, wszystkim, którzy wnieśli wkład twórczy w powstanie utworu audiowizualnego przysługuje status współtwórcy – natomiast to producent jest podmiotem uprzywilejowanym. Zgodnie z art. 70 ust. 1 pr. aut. domniemywa się, że producent utworu audiowizualnego nabywa na mocy umowy o stworzenie utworu albo umowy o wykorzystanie już istniejącego utworu wyłączne prawa majątkowe do eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całości.
Niewątpliwie istotnym elementem współtwórstwa są uprawnienia do utwory audiowizualnego współtwórców. Zgodnie z art. 70 ust. 2 pr. aut. współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do:
- wynagrodzenia proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach;
- stosownego wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania;
- stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów;
- stosownego wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego
Definicja producenta utworu audiowizualnego (w czego skład wchodzi szereg obrazów, które wywołują wrażenie ruchu a więc np. filmu czy teledysku) została omówiona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie dnia 14 stycznia 2003 r. I Aca 1137/02, TPP 2003, nr 3: producentem utworu audiowizualnego jest osoba, która ponosi koszty wytworzenia utworu i ryzyko jego eksploatacji, organizuje techniczne i rzeczowe przesłanki produkcji utworu i zawarła we własnym imieniu i na własny rachunek umowę o stworzenie utworu.
W związku z tym należy przyjąć, że producent utworu audiowizualnego dysponuje w szczególności:
- autorskimi prawami majątkowymi do całości utworu audiowizualnego (prawa autorskie do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie przysługują ich twórcom);
Pomimo szerokiego zakresu uprawnień i przyznaniu producentowi prawa do całości utworu audiowizualnego – producent nie ma prawa dowolnie dysponować jego pojedynczymi elementami składowymi w oderwaniu od całości (w przypadku teledysku takimi poszczególnymi częściami będzie np. scenariusz, muzyka czy zdjęcia). Producentowi nie przysługuje bowiem status twórcy dzieła. Dlatego też, aby producent mógł wykorzystywać poszczególne części utworu audiowizualnego, musi on uzyskać zgodę twórców na wykorzystanie ich części – odrębnych utworów w rozumieniu prawa autorskiego. W praktyce następuje to poprzez podpisanie umowy z każdym z autorów poszczególnych części utworu audiowizualnego.
Najczęściej firma producencka zawiera z autorem muzyki/wykonawcą umowę licencyjną, w której, w szczególności należy ustalić pola eksploatacji, czas, wyłączność bądź niewyłączność czy wynagrodzenie od przychodów z rozpowszechniania i emisji na uzgodnionych polach eksploatacji.
Podstawa prawna:
- art. 69, art. 70 ust. 1 i 2 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj.: Dz.U. 2016 poz. 666);
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie dnia 14 stycznia 2003 r. I Aca 1137/02, TPP 2003, nr 3.
Stan prawny aktualny na dzień 31 maja 2016 r.
