Polski Ład

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem dotyczącym uregulowań przewidzianych w obowiązującym od stycznia 2022 r. Nowym Ładzie. Wskazała, że prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, nie jest płatnikiem VAT i wraz z siedmioma innymi osobami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą założyła spółkę partnerską do rozliczeń świadczeń z NFZ. Prosiła między innymi o udzielenie odpowiedzi na pytania, w jakiej wysokości i w jakim terminie powinna opłacać składki na ubezpieczenia zdrowotne oraz czy może je wpisać w koszty uzyskania przychodu, w jaki sposób powinna obliczać składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz co będzie podstawą jej obliczenia. Prosiła również o wskazanie, czy tzw. ulga dla klasy średniej dotyczy również firm jednoosobowych. Użytkowniczka zapytała również o kwestie dotyczące zmian w zakresie wykupu samochodu leasingowego w działalności gospodarczej.

Zmiany obowiązujące od początku 2022 roku dotyczą nie tylko podatków, ale i sposobu naliczania oraz opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nowy sposób ustalania tej opłaty dotyczy przede wszystkim osób prowadzących działalność gospodarczą. Jedną z kluczowych zmian jest wysokość składki zdrowotnej, która w głównej mierze zależy od wybranej formy opodatkowania.

Dla przedsiębiorców, którzy nie będą mogli skorzystać z opłacania składek ZUS od przychodu, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Prognozowane wynagrodzenie ogłoszonego na dany rok kalendarzowy w 2022 r. wynosi 5922 zł. Tym samym podstawę wymiaru składek ZUS stanowić będzie 60% tej kwoty czyli 3553,20 zł.

Składki na ubezpieczenia społeczne od podanej podstawy wymiaru wynoszą:

• emerytalne (stawka 19,52%) -693,58 zł
• rentowe (stawka 8%) – 284,26 zł
• chorobowe (stawka 2,45%) -87,06 zł
• wypadkowa (stawka 1,67 %)- 59,34 zł

Składkę na Fundusz Pracy przedsiębiorcy ustalają za siebie i za osoby współpracujące od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W 2022 r. stopa procentowa składki na Fundusz Pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Od stycznia 2022 r. wartość składki na Fundusz Pracy będzie wynosi  87,05 zł.

Rewolucyjne zmiany obowiązujące od 2022 r. dotyczą sposobu naliczania oraz opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą.

Przed wejściem w życie zmian w przepisach wysokość składki na te ubezpieczenia dla osób prowadzących działalność ustalana była w formie zryczałtowanej – podstawę stanowiło 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Od podstawy tej naliczane było 9% składki. Minimalna wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2021 wynosiła 381,81 zł (75% x 5656,51 zł = 4242,38 zł x 9%).

Od 2022 roku ustalenie składki na dotychczasowych zasadach dla części przedsiębiorców – a mianowicie tych rozliczających podatek według skali podatkowej i liniowo – będzie obowiązywało jeszcze w styczniu 2022 roku, co wynika z art. 79 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, zwanej Polskim Ładem: 

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 81 ust. 2c ustawy zmienianej w art. 15, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, za styczeń 2022 roku ustala się na podstawie zasad obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021 roku.

Wysokość składki zdrowotnej za styczeń poznamy dopiero pod koniec stycznia, kiedy GUS poda przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 roku. Od lutego 2022 roku będzie ona inna dla każdego przedsiębiorcy – zasady naliczania składki będą zależały od formy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Z kolei osoby korzystające z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej będą musiały naliczać składki według nowych zasad już w deklaracji za styczeń 2022 roku.

Jak już wyżej wspomniano, sposób obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie się różnił w zależności od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania. Co istotne, oprócz zmiany zasad ustalania wysokości składki przedsiębiorcy nie będą już mogli korzystać z odliczenia części składki zdrowotnej od podatku. Poniższe zasady dotyczą naliczania składek na zdrowotne za osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, wspólników spółek: cywilnych, jawnych oraz partnerskich.

Osoby wybierające opodatkowanie według skali podatkowej za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu wpłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w następujący sposób:

1. dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochód ten jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
2. dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poniesionych od początku roku. Tak ustalony dochód powinien być pomniejszony o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ustawa wprowadza pojęcie „roku składkowego”, który będzie obowiązywał od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. Wiąże się to z faktem ustalania składki na podstawie dochodu za miesiąc poprzedni.

Składka zdrowotna stanowi 9% obliczonej według powyższych zasad podstawy. Nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2022 roku będzie to 270,90 zł (9% z 3010 zł).

Istotne jest również to, że sposób ustalania dochodu na cele podstawy składki zdrowotnej będzie się różnił od dochodu ustalonego na cele PIT. Nie ma określonego żadnego ograniczenia co do górnej granicy składki zdrowotnej, co może być bardzo dotkliwe dla osób osiągających wysokie dochody.

Zasady obliczania podstawy składki zdrowotnej dla osób korzystających z podatku liniowego są takie same, jak dla przedsiębiorców rozliczających się według zasad ogólnych. Samą składkę będzie stanowić jednak 4,9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu. W tym przypadku minimalna wysokość składki również nie może wynosić mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

Osoby, które jako formę opodatkowania wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będą opłacały składki zależne od wysokości przychodu osiągniętego w danym roku kalendarzowym. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej będzie stanowiła odpowiednia stawka procentowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku). Stawka procentowa uzależniona ma być od wysokości osiągniętego przychodu. Sama składka będzie wynosiła 9% tej podstawy. 

W przypadku opodatkowania na zasadach ryczałtu przychód należy śledzić na bieżąco i w razie przekroczenia danego progu przychodu już za miesiąc, kiedy nastąpiła taka sytuacja, trzeba uiścić składkę zdrowotną w wyższej wysokości. Oznacza to także, że jeżeli przychody w ciągu roku wzrosną do drugiego czy trzeciego pułapu, wówczas za miesiące poprzednie konieczne będzie zapłacenie wyrównania według stawki obowiązującej za ostatni miesiąc w roku. Na dokonanie dopłaty mamy miesiąc od upływu terminu złożenia zeznania rocznego za rok ubiegły, czyli do 31 marca.

Należy również zaznaczyć, że osoby które wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w bieżącym roku, mogą opłacać tzw. składkę uproszczoną, pod warunkiem prowadzenia działalności cały poprzedni rok kalendarzowy (warunek konieczny). Dotyczy to sytuacji, kiedy w poprzednim roku korzystało się z opodatkowania:

• według skali podatkowej;
• podatkiem liniowym;
• podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej
• lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Przy określaniu miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca może przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczony jest zobligowany stosować przez cały rok kalendarzowy.

Należy pamiętać, że przy ryczałcie składki za styczeń 2022 roku ustala się już na nowych warunkach. Nie obowiązuje tu zasada roku składkowego od 1 lutego do 31 stycznia roku kolejnego. Podstawę wymiaru składki za dany miesiąc stanowi przychód osiągnięty w tym miesiącu. Przykładowo, ustalając podstawę za styczeń 2022 roku, przyjmuje się przychód ze stycznia 2022 roku.

Przedsiębiorca rozliczający się na zasadach karty podatkowej ma najprostszy schemat wyliczenia składki zdrowotnej – podstawę stanowi wówczas kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2022 roku minimalne wynagrodzenie będzie wynosić 3010 zł, czyli składka zdrowotna wyniesie 270,90 zł (3010 zł x 9%). Tak wyliczoną składkę uiszcza się począwszy od stycznia 2022 roku.

Jeszcze inny schemat ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej będzie obowiązywał dla osób współpracujących przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Bazę do naliczania składki zdrowotnej będzie stanowiła dla nich kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Stawka składki wyniesie 9%. Przyjmując obecną wartość przeciętnego wynagrodzenia z III kwartału 2021 roku, czyli 5885,75 zł, wysokość składki zdrowotnej wyniesie 529,72 zł. Oznacza to, że osoby współpracujące mogą w niektórych przypadkach opłacać składkę wyższą od tej, którą uiszcza sam przedsiębiorca.

W związku z tym, że składka zdrowotna będzie naliczana od dochodu z poprzedniego miesiąca, konieczne było przesunięcie terminu rozliczeń z ZUS-em. Od stycznia 2022 roku termin ten będzie upływał 20. dnia każdego miesiąca (niezależnie czy zatrudnia się pracowników, czy nie – jest jeden termin). Czyli składki za styczeń 2022 roku należy uregulować do 20 lutego 2022 roku. Termin ten będzie dotyczył jedynie płatników będących osobami fizycznymi.

Od 2022 roku konieczne jest wysyłanie deklaracji DRA co miesiąc. Zwolnienie, które przysługiwało części płatników, zostało zniesione.

Najbardziej dotkliwą zmianą wprowadzoną przez Nowy Ład w opłacaniu składek jest ustalanie wysokości składki zdrotownej zależnej od dochodu lub przychodu. Ustawa nie określa górnej granicy podstawy składki zdrowotnej, a jedynie minimalną, dlatego w niektórych przypadkach opłaty do ZUS-u mogą być bardzo wysokie.

Odnosząc się do zapytania dotyczącego ulgi dla klasy średniej należy wyjaśnić, że przedmiotowa ulga polega na odliczeniu od dochodu kwoty, która jest ustalana indywidualnie w oparciu o wysokość uzyskanych przychodów.

Z ulgi może skorzystać każdy, kto uzyskał przychody:

• z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy) lub
• z działalności gospodarczej, podlegające opodatkowaniu przy zastosowaniu skali podatkowej, pomniejszone o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne w łącznej wysokości od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie.

Prawo do ulgi mają również osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie poza granicami kraju, zobowiązane do samodzielnego obliczenia i wpłacenia zaliczki na podatek.

Kolejną zmianą obowiązującą od 01 stycznia 2022 r. jest ujednolicenie sposobu rozliczania sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu na cele prywatne.

W ramach „Polskiego Ładu” rozbudowany został art. 10 ust. 2 ustawy o PIT, w którym dodano pkt 4 oraz art. 14 ust. 2, w którym z kolei ustawodawca dodał pkt 19.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o PIT przychodami z działalności są również przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy leasingu.

Z kolei jak stanowi art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy o PIT, zwolnienie z opodatkowania sprzedaży po upływie pół roku od wykupu na cele prywatne nie dotyczy składników, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 19. Ich sprzedaż przed upływem 6 lat od końca miesiąca, w którym zostały wycofane z działalności, w tym wykupione z leasingu na cele prywatne, stanowi przychód z działalności.

Powyższe oznacza, że od 2022 roku przychód ze sprzedaży poleasingowego samochodu wykupionego do majątku osobistego będzie uznawany za przychód z działalności gospodarczej, jeżeli między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym pojazd zostanie wycofany z działalności i dniem jego zbycia nie upłynie 6 lat.

Do końca 2021 roku sprzedaż pojazdu wykupionego prywatnie po upływie 6 miesięcy od wykupu nie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym co potwierdzało również stanowisko Ministra Finansów w interpretacji indywidualnej z 25.02.2016 r. nr DD9.8220.2.56.2016.KZU. Wnioskodawczyni prowadząca działalność gospodarczą zwróciła się do organu z pytaniem: „czy sprzedaż samochodu wykupionego na cele prywatne (niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych) po upływie co najmniej 6 miesięcy od jego wykupu, będzie objęta podatkiem dochodowym?”

W odpowiedzi organ zajął stanowisko:

(...) skoro wykupiony po zakończeniu umowy leasingu samochód nie będzie przez Wnioskodawczynię wykorzystywany w działalności gospodarczej i nie zostanie zaliczony do składników majątku firmy, wymienionych w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy, to przychód uzyskany ze sprzedaży tego samochodu nie będzie stanowił przychodu z działalności gospodarczej. Przychód ze sprzedaży tego samochodu należy zakwalifikować do źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy, czyli do odpłatnego zbycia rzeczy. W sytuacji, gdy zbycie samochodu miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie, obowiązek podatkowy po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie.

Należy jednak podkreślić, że w przeszłości kwestia ta była przedmiotem sporu wśród organów podatkowych, które wskazują na fakt, że preferencyjne warunki wykupu samochodu z leasingu przysługują wyłącznie stronie leasingobiorcy, czyli przedsiębiorcy, a nie osobie fizycznej. Tym samym każda sprzedaż pojazdu, który wcześniej był wykorzystywany w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a po wykupie użytkowanego prywatnie przez przedsiębiorcę, i tak powoduje powstanie przychodu w działalności gospodarczej. W związku z tym przychód należałoby wykazać, jeżeli do sprzedaży samochodu dojdzie w okresie 6 lat od wycofania z majątku lub likwidacji działalności gospodarczej. Stanowisko to zostało potwierdzone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 23 listopada 2011 roku (nr ITPB1/415-926/11/AK) oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 6 listopada 2012 roku (nr ILPB1/415-803/12-4/AG).

Od 1 stycznia 2022 roku kwestie związane ze sprzedażą wykupionego na cele prywatne pojazdu zostały uregulowane w ramach zmian wprowadzonych przez Polski Ład:

• jeżeli wykup na cele prywatne miał miejsce do końca 2021 roku to jego sprzedaż po upływie 6 miesięcy nie powoduje powstania przychodu,
• jeżeli wykup na cele prywatne ma miejsce od 2022 roku to jego sprzedaż po upływie 6 lat nie powoduje powstania przychodu.

Wykup samochodu z leasingu na osobę prywatną i jego późniejsza sprzedaż od 2022 roku może nadal być zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym pod warunkiem, że podatnik odczeka 6 lat od momentu jego wykupu.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 14 stycznia 2022 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105 z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).