Dystrybucja towarów w e-handlu

1. Wstęp

Handel elektroniczny to zawieranie transakcji za pomocą środków, urządzeń elektronicznych – czyli na odległość. Najczęściej handel elektroniczny to handel przez Internet. Taki sposób sprzedaży towarów ma wpływ na ich dystrybucję, ponieważ najczęściej nie odbywa się ona w tradycyjny sposób, tzn. w drodze nabycia i wydania kontrahentowi w lokalu przedsiębiorcy (sprzedawcy). Instrukcja obejmuje następujące zagadnienia prawne dotyczące wysyłki, dostarczania towarów kontrahentom i konsumentom, w obrębie Polski i za granicą, jakie wymogi muszą być spełnione, oraz jakie uprawnienia przysługują odbiorcom jego towarów i jak dokonywać ewentualnego wyboru przewoźnika lub spedytora.

2. Podstawowe akty prawne

W pierwszej kolejności należy wskazać na podstawowe akty prawne mające zastosowanie w działalności przedsiębiorcy korzystającego z tego kanału dystrybucji:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2020.1740 t.j.) - w zakresie podstawowych przepisów regulujących obowiązki stron przy spełnianiu świadczenia z umowy sprzedaży oraz przewozu i spedycji towarów,
• ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tekst jednolity t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2759 z późn. zm.) – jeżeli kontrahent jest konsumentem,
• ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 123 t.j.) – w zakresie w jakim zawieranie umów wiąże się ze świadczeniem usług drogą elektroniczną przez przedsiębiorcę,
• ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jednolity Dz. U. 2020 r. poz. 8) - w zakresie przewozu towarów,
• Ustawa o towarach paczkowanych: Dz.U.2022.2255 t.j. – w przypadku paczkowania produktów przeznaczonych do wprowadzenia do obrotu w opakowaniach i oznaczania towarów paczkowanych znakiem „e”,
• ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U.2020.1114 t.j.) – w zakresie obowiązków dotyczących opakowań towarów,
• ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jednolity (Dz.U. z 2015 r. poz. 1792) które odsyła do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) – w przypadku umów zawieranych z kontrahentami z zagranicy.

3. Wysyłka towarów – kwestie ogólne

Zgodnie z art. 544 Kc, jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju (§ 1). Jednakże kupujący obowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy (§ 2).

Chwilą wydania, w sytuacji uregulowanej komentowanym przepisem, jest chwila powierzenia rzeczy przez sprzedawcę przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju, w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia (§ 1); zasadniczo obowiązki sprzedawcy w zakresie wydania kończą się, jeśli dochowa tak określonego minimum staranności w wyborze przewoźnika.^[1]

Należy pamiętać, że oprócz „tradycyjnego” modelu w którym sprzedawca swoje towary sprzedaje i wysyła klientowi również istnieją inne formy prowadzenia sprzedaży w Internecie. Taką formą jest umowa o dropshippingu regulująca współpracę pomiędzy dostawcą (hurtownikiem lub producentem), a sklepem internetowym. Dropshipping może być prowadzony w dwojaki sposób:

1) producent (hurtownia) jako sprzedawca dla klienta końcowego i sklep internetowy który działa jako pośrednik hurtowni; w tym modelu sklep internetowy działa jako pośrednik, który skupia się na marketingu i promowaniu sklepu internetowego, przy czym zarabia on na prowizji od sprzedawanego towaru, a tym samym są to rozliczenia pomiędzy sklepem internetowym, a producentem (hurtownią), a nie pomiędzy sklepem internetowym a klientem,

2) producent (hurtownia) jako dostawca towaru i sklep internetowy jako sprzedawca dla klienta końcowego; w tej konfiguracji producent sprzedaje towar sprzedawcy, a ten z kolei sprzedaje towar klientowi końcowemu. Sprzedawca zarabia nie na prowizji, a na różnicy pomiędzy ceną towaru w hurtowni, a ceną uzyskaną od klienta końcowego. W zależności od tego jaki model zostanie przyjęty, to ma to wpływ na to kto będzie podmiotem wobec którego będą kierowane reklamacje, czy roszczenia przez klientów. Umowa o współpracy powinna precyzyjnie regulować te kwestie, a w szczególności kto odpowiada za spełnienie obowiązków informacyjnych wobec konsumentów oraz kto odpowiada za zwroty i reklamacje towaru.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 545 Kc;

§ 1. Sposób wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej całość i nienaruszalność; w szczególności sposób opakowania i przewozu powinien odpowiadać właściwościom rzeczy.

§ 2. W razie przesłania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za pośrednictwem przewoźnika, kupujący obowiązany jest zbadać przesyłkę w czasie i w sposób przyjęty przy przesyłkach tego rodzaju; jeżeli stwierdził, że w czasie przewozu nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowiązany jest dokonać wszelkich czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika.

Pierwszeństwo przed przepisem art. 545 § 1 Kc mają postanowienia umowy^[2], ale należy pamiętać, zwłaszcza w przypadku transakcji z konsumentem, że sprzedawca, jako profesjonalista powinien zapewnić zastosowanie właściwego sposobu opakowania i transportu towaru. W przeciwnym wypadku naraziłby się na odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu nienależytego wykonania swego świadczenia.

Podstawowe elementy regulaminu sklepu internetowego prowadzącego sprzedaż wyłącznie dla przedsiębiorców

Zgodnie z art. 35 ust. 1 Prawa przewozowego, przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, zwanego dalej także „listem przewozowym”.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 Prawa przewozowego nadawca składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeżeli przy danym rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu.

W liście przewozowym nadawca zamieszcza (art. 38 ust. 2):

1) nazwę i adres nadawcy, jego podpis oraz określenie placówki przewoźnika zawierającej umowę;

2) miejsce przeznaczenia przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy;

3) określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia;

4) inne wskazania i oświadczenia, wymagane albo dopuszczone zgodnie z przepisami ze względu na warunki danej umowy lub sposób rozliczeń.

Przepis art. 41 ust. 1 Prawa przewozowego, zgodnie z którym nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umożliwiającym ich prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia, koresponduje z przepisem ogólnym art 545 § 1 Kc (przytoczony wyżej) regulującym sposób wydania przewoźnikowi rzeczy.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 547 Kc;

§ 1. Jeżeli ani z umowy, ani z zarządzeń określających cenę nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujący.

§ 2. Jeżeli rzecz ma być przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.

§ 3. Koszty niewymienione w paragrafach poprzedzających ponoszą obie strony po połowie.

Należy pamiętać o tym, aby zapewnić możliwość zbadania towaru przez odbiorcę. Specyfika dystrybuowania towarów za pośrednictwem handlu elektronicznego ze swej istoty wyklucza możliwość zbadania towaru w sklepie, bądź siedzibie przedsiębiorcy przez jego kontrahenta, lub przedstawiciela.

Zgodnie z art. 41 Prawa przewozowego, przewoźnik może odmówić przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy lub opakowanie niedostateczne albo niemających wymaganego opakowania. Przewoźnik może uzależnić przyjęcie do przewozu rzeczy, których opakowanie nie odpowiada warunkom określonym w zdaniu poprzednim lub ze śladami uszkodzenia, od zamieszczenia przez nadawcę w liście przewozowym odpowiedniego oświadczenia o stanie przesyłki.

Przedsiębiorca powinien zadbać o to, aby przewoźnik wydał przesyłkę zgodnie z przepisami (art. 74 ust. 1 Prawa przewozowego); jeżeli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia, przewoźnik ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Przewoźnik wykonuje te czynności także na żądanie uprawnionego, jeżeli twierdzi on, że przesyłka jest naruszona. Ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności uprawnionego, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności (ust. 2). Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki (ust. 3).

Zgodnie z art. 74 ust. 4, protokół podpisują osoby uczestniczące w ustaleniu stanu przesyłki. Jeżeli uprawniony nie zgadza się z treścią protokołu, może zamieścić w nim zastrzeżenie z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu przez uprawnionego przewoźnik stwierdza w nim fakt i przyczyny odmowy. Uprawniony otrzymuje bezpłatnie egzemplarz protokołu. Jeżeli ustalenia protokolarne, podjęte na żądanie uprawnionego, nie wykażą szkody w przesyłce albo wykażą jedynie szkodę stwierdzoną już uprzednio przez przewoźnika, uprawniony ponosi opłaty określone w taryfie (ust. 5). W razie trudności w ustaleniu danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody, dane te określa rzeczoznawca powołany przez przewoźnika w porozumieniu z uprawnionym (ust. 6).

 

4. Wysyłka towarów przeznaczonych dla konsumentów

W ustawie o prawach konsumenta zdefiniowano pojęcie umowy zawartej na odległość - umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (art. 2 ust. 1).

W przypadku zawierania umów z konsumentem, zgodnie z art. 12 ustawy o prawach konsumenta, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o wymienionych w tym przepisie kwestiach. Zgodnie z art. 12 ust. pkt. 5) ustawy o prawach konsumenta, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami, a gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości - sposobie, w jaki będą one obliczane, a także opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat - o obowiązku ich uiszczenia; w razie zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej ceny lub wynagrodzenia obejmującego wszystkie płatności za okres rozliczeniowy, a gdy umowa przewiduje stałą stawkę - także łącznych miesięcznych płatności.

Zgodnie z art. 13 ustawy o prawach konsumenta, informacji, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 9-11 (o sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27, kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość i obowiązku zapłaty przez konsumenta poniesionych przez przedsiębiorcę uzasadnionych kosztów zgodnie z art. 35) można udzielić przy wykorzystaniu wzoru pouczenia o odstąpieniu od umowy, stanowiącego załącznik nr 1 do ustawy. Przedsiębiorca, który doręczy konsumentowi pouczenie, zgodne z wzorem stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy, spełnia obowiązki informacyjne określone w art. 12 ust. 1 pkt 9-11.

Zgodnie z przepisem art. 543¹ § 1 Kc, jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie wydać rzecz kupującemu, nie później niż trzydzieści dni od dnia zawarcia umowy, chyba że umowa stanowi inaczej. Zgodnie z § 2 tego przepisu, w razie opóźnienia sprzedawcy kupujący może wyznaczyć dodatkowy termin do wydania rzeczy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić. Przepisy o odstąpieniu od umowy wzajemnej - art. 492, art. 492¹ i art. 494 Kc stosuje się.

Zgodnie z przepisem art. 548 § 3 Kc, jeżeli rzecz sprzedana ma zostać przesłana przez sprzedawcę kupującemu będącemu konsumentem, niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z chwilą jej wydania kupującemu. Za wydanie rzeczy uważa się jej powierzenie przez sprzedawcę przewoźnikowi, jeżeli sprzedawca nie miał wpływu na wybór przewoźnika przez kupującego. Postanowienia mniej korzystne dla kupującego są nieważne.

Zgodnie z art. 454¹ Kc, jeżeli przedsiębiorca jest obowiązany przesłać rzecz konsumentowi do oznaczonego miejsca, miejsce to uważa się za miejsce spełnienia świadczenia. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.

Ochrona konsumenta przez ustawodawcę wiąże się z przesunięciem momentu przejścia na niego niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy tak, aby wystąpiło ono dopiero na późniejszym etapie cyklu dostawy, a tym samym niebezpieczeństwo pozostawało odpowiednio dłużej po stronie sprzedawcy.

Zgodnie z art. 27 ustawy o prawach konsumenta, konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33 (koszty dodatkowych), art. 34 ust. 2 (bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy) i art. 35 (zapłata za świadczenia spełnione do chwili odstąpienia od umowy). Jeżeli konsument zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo wycieczki, termin do odstąpienia od umowy wynosi 30 dni.

Należy pamiętać, że bieg terminu do odstąpienia od umowy rozpoczyna się (art. 28):

1) dla umowy, w wykonaniu której przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobowiązany do przeniesienia jej własności - od objęcia rzeczy w posiadanie przez konsumenta lub wskazaną przez niego osobę trzecią inną niż przewoźnik, a w przypadku umowy, która:

a) obejmuje wiele rzeczy, które są dostarczane osobno, partiami lub w częściach - od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części,

b) polega na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony - od objęcia w posiadanie pierwszej z rzeczy;

2) dla pozostałych umów - od dnia zawarcia umowy.

Należy pamiętać, że zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VI Wydział Cywilny z dnia 6 września 2012 r., sygn. akt: VI ACa 391/12, Legalis, zgodnie z którym nie sposób uznać postanowienia wzorca: "Protokół reklamacji spisany w obecności kuriera jest jedyną podstawą do uznania ewentualnych reklamacji" za zgodny z dobrymi obyczajami, skoro nie zapewnia równowagi kontraktowej w stosunkach sklep internetowy - klient, a stawia sklep internetowy w lepszej sytuacji. Kwestionowane postanowienie wprowadza konsumenta w błąd co do tego, że reklamację może on złożyć tylko wówczas, gdy sporządził w obecności kuriera odpowiedni protokół. Tymczasem tak nie jest, bowiem zarówno przepisy prawa cywilnego i prawa przewozowego przewidują możność złożenia reklamacji także w przypadku, gdy protokół w obecności kuriera nie został sporządzony, ale nastąpiło to z winy przewoźnika, albo ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika, lub też szkodę nie dającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem. Przepisy te mają zastosowanie wówczas, gdy w umowie nie uregulowano danej kwestii w sposób odmienny. W tym samym kierunku dokonuje wykładni przepisów wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VI Wydział Cywilny z dnia 10 października 2012 r., sygn. akt: VI ACa 578/12, Legalis, zgodnie z którym nie można nakładać na konsumenta obowiązku natychmiastowego sprawdzenia przesyłki i to w obecności przewoźnika, pod rygorem utraty możliwości złożenia reklamacji z tytułu wad powstałych w czasie transportu.

 

5. Wysyłka towarów za granicę

W przypadku wysyłki towarów za granicę należy pamiętać o konieczności stosowania nie tylko przepisów krajowych, ale również przepisów państw przez które będzie prowadzony transport towarów jak i państwa docelowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia Rzym I, bez uszczerbku dla art. 5 (dotyczy umów przewozu) i 7 (dotyczy umów ubezpieczenia) umowa zawarta przez osobę fizyczną w celu, który można uznać za niezwiązany z jej działalnością gospodarczą lub zawodową („konsument”), z inną osobą wykonującą działalność gospodarczą lub zawodową („przedsiębiorca”) podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że przedsiębiorca:

a) wykonuje swoją działalność gospodarczą lub zawodową w państwie, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu; lub

b) w jakikolwiek sposób kieruje taką działalność do tego państwa lub do kilku państw z tym państwem włącznie; a umowa wchodzi w zakres tej działalności.

Dla umowy zawartej z konsumentem strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego zgodnie z art. 3. Wybór taki nie może jednak prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie zgodnie z ust. 1 byłoby właściwe w braku wyboru (art. 6 ust. 2 rozporządzenia).

Z powyższego wynika, że zawierając umowy z konsumentami spoza kraju, przedsiębiorca jest zobowiązany przy organizowaniu wysyłki towarów, brać pod uwagę przepisy regulujące te umowy, a zwłaszcza prawa konsumenta.

 

6. Wybór formy dostarczenia towaru (osobiście, za pomocą przewoźnika lub spedytora)

Jeżeli przedsiębiorca dysponuje własnymi środkami transportu to może, z zachowaniem wymogów wynikających z właściwych przepisów, w zakresie swego przedsiębiorstwa dostarczać towary nabywane przez jego kontrahentów w e-handlu. Takie rozwiązanie może być opłacalne w przypadku gdy miejsce dostarczenia towarów nie jest oddalone od siedziby (zakładu produkcyjnego) przedsiębiorcy – obsługuje on w ten sposób rynek lokalny. W przypadku natomiast wysyłki na dalsze odległości należy rozważyć zawieranie umów przewozu lub spedycji towarów. Przy dokonywaniu wyboru przewoźnika lub spedytora należy brać pod uwagę następujące kwestie. W pierwszej kolejności należy wskazać na różnicę pomiędzy przewoźnikiem a spedytorem. Umowa przewozu obejmuje tylko przewóz, podczas gdy umowa spedycji wysłanie lub odbiór przesyłki albo dokonanie innych usług związanych z jej przewozem.

Przede wszystkim trzeba jednak podjąć decyzję, czy i kiedy zastosować do prowadzenia działalności umowy specjalistyczne i wdrożyć współpracę z innymi podmiotami (np. w drodze umowy dropshippingu). Wzór umowy dropshippingu jest dostępny tutaj.

Należy pamiętać, iż kwestie takie jak w szczególności to kto i kiedy dokonuje wyodrębnienia, zapakowania towaru i wydania go do przewozu ma znaczenie dla określenia, który podmiot będzie ponosił odpowiedzialność wobec klienta końcowego, jak również będzie miało wpływ na określenie kiedy nastąpiło przejście niebezpieczeństwa utraty rzeczy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 25 września 2014 r., sygn. akt: II CSK 664/13, Legalis;

I. Związanie przejścia niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy z wydaniem rzeczy sprzedanej, wynikające z art. 548 § 1 KC, jest całkowicie niezależne od tego, czy kupujący uzyskał własność rzeczy, czy też - wskutek zastrzeżenia własności przez sprzedawcę - własności tej nie nabył. To oznacza, że jeżeli rzecz ulegnie przypadkowej utracie lub uszkodzeniu już po wydaniu, sprzedający może żądać od kupującego - pomimo utraty lub uszkodzenia rzeczy - zapłaty całej ceny. Niebezpieczeństwo nie ulega podziałowi. Błędny jest pogląd, że w wypadku zastrzeżenia własności, będącego warunkiem zawieszającym, niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia rzeczy sprzedanej ponosi kupujący dopiero od chwili ziszczenia się warunku, tzn. od momentu przejścia własności (res perit domino).

II. Niebezpieczeństwo padnięcia konia, jeżeli strony nie postanowiły inaczej, przechodzi na kupującego z chwilą jego wydania, niezależnie od tego, czy kupujący uzyskał własność, czy - wskutek zastrzeżenia własności przez sprzedawcę - własności tej nie nabył (art. 548 § 1 KC).

W przypadku towarów oznaczonych jedynie co do gatunku, do przejścia własności konieczne jest ich wyodrębnienie; zgodnie z przepisem art. 155 § 2 Kc, jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe. W związku z powyższym samo złożenie zamówienia i przyjęcie je do realizacji, nie stanowi zawarcia umowy przenoszącej własność towarów na sprzedawcę, aby on z kolei mógł sprzedać klientom, a dopiero wydzielenie i zapakowanie, zaadresowanie do wysłania określonemu klientowi może zindywidualizować ten konkretny towar i staje się możliwe dysponowanie nim w drodze konsensualnej, a nie dopiero poprzez wydanie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach - V Wydział Cywilny z dnia 9 lutego 2017 r., sygn. akt: V ACa 246/16, Legalis, ocena, czy rzecz jest oznaczona tylko co do gatunku, czy tylko co do tożsamości, zależy od woli stron, oświadczonej wyraźnie lub w sposób dorozumiany. Rozstrzyga tu sposób określenia (stopień dokładności, wyodrębnienia) przedmiotu świadczenia.

Zgodnie z art. 774 Kc, przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Wzór umowy przewozu jest dostępny tutaj.

Zgodnie z art. 794 Kc przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie. Wzór umowy spedycji jest dostępny tutaj.

W zależności od tego jaki ma być zakres usług świadczonych w związku z organizacją przez przedsiębiorcę dystrybucji towarów, powinien on dokonać wyboru pomiędzy przewozem a spedycją. Podstawową różnicą pomiędzy obydwiema umowami jest świadczenie drugiej strony: umowa przewozu obejmuje jedynie przetransportowanie towaru, podczas gdy umowa spedycji obejmuje szeroko rozumiane „zorganizowanie” przemieszczenia towarów z punktu wydania do punktu odbioru z uwzględnieniem świadczenia usług związanych z jej przewozem. Należy pamiętać, że przepisy o umowie spedycji zawarte w Kc oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej, to do umowy spedycji stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (art. 796 Kc).

Należy uznać, że w przypadku gdy zachodzi konieczność zapewnienia transportu powiązanego z usługami związanymi z przewozem, to należy zawrzeć umowę spedycji. Usługi takie mogą obejmować wykonywanie formalności wynikających z przepisów celnych. Umowę spedycji należy rozważyć w przypadku transportu za granicę z wykorzystaniem różnych przewoźników, za dobór których będzie odpowiedzialny spedytor.

 

7. Podstawowe kwestie

--

^[1] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017, Legalis, komentarz do art. 544, nb. 2.

^[2] red. dr hab. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, 2017, Legalis, komentarz do art. 545, nb. 1.