Zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie w jaki sposób zgłosić darowiznę do Urzędu Skarbowego która już nastąpiła, ale w formie gotówkowej? Wskazał, że osoba kupiła działkę, ale darowiznę dostała w formie gotówkowej a nie poprzez przelew. Jaki jest podatek, jeżeli jest to darowizna z pierwszej linii?

Należy wskazać, że jeżeli darowizna przekazywana przez członka najbliższej rodziny (od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy), to istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Jak zostało wskazane w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej: „Ustawa”). zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku,
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Z treści powyższego przepisu wynika, że w przypadku, gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, dla skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania konieczne jest spełnienie trzech warunków:

1. otrzymanie darowizny przez jedną z osób wymienionych w tym przepisie
2. złożenie zgłoszenia SD-Z2 o nabyciu własności środków pieniężnych;
3. udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Z analizy przepisu wynika, że ze zwolnienia mogą skorzystać wyłącznie te darowizny, które zostały dokonane w formie przelewu bankowego lub przekazu pocztowego. Natomiast przekazana darowizna w gotówce – nie wypełnia tego warunku nawet w przypadku, gdy obdarowany następnie wpłaci środki na swój rachunek bankowy.

Taką wykładnię przepisy utrzymują organy podatkowe, co znajduje potwierdzenie w wydawanych interpretacjach podatkowych. Na przykład w piśmie z 11 grudnia 2019 roku wydanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nr 0111-KDIB2-2.4015.165.2019.1.MZ, czytamy, że nie można będzie udokumentować otrzymania przedmiotowych środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy skoro środki zostaną przekazane w gotówce. Następcza wpłata środków na rachunek bankowy osoby obdarowanej nie wyczerpuje normy tego przepisu. W dalszej części uzasadnienia swojego stanowiska organ podatkowy wprost wskazał, że bez znaczenia są również motywy, jakimi będą kierować się strony darowizny, decydując się na przekazanie jej w formie gotówki. Ustawodawca jednoznacznie wskazał, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby zwolnienie mogło zostać zastosowane.

Korzystanie z każdej preferencji podatkowej uzależnione jest od spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek wymaganych do jej zastosowania. W konsekwencji darowizna w gotówce będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na ogólnych zasadach i nie znajdzie zastosowania zwolnienie na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Takie samo stanowisko zaprezentował Dyrektor KIS w interpretacji z 17 maja 2019 roku, nr 0111-KDIB2-2.4015.50.2019.3.MZ.

Wymóg spełnienia odpowiednio warunku zgłoszenia i udokumentowania ustawodawca wzmacnia przez określenie konsekwencji ich niespełnienia. W przypadku zatem niespełnienia tych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Należy zatem uznać, iż niespełnienie co najmniej jednego z tych warunków powoduje taki skutek, że zastosowanie ma opodatkowanie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych jak dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Na przykład nie tylko niedokonanie zgłoszenia w terminie 6 miesięcy, wyznaczonym dla różnych sytuacji, ale także dokonanie zgłoszenia po tym terminie będzie powodowało skutek w postaci objęcia opodatkowaniem jak dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej. Należy jednocześnie podkreślić, że jest to termin materialnoprawny, a zatem termin, który nie podlega procedurze przywrócenia (potwierdził to m.in. NSA w wyroku z 12.04.2017 r.). Skutek w postaci objęcia opodatkowaniem nastąpi również w przypadku, gdy nabywca zgłosi nabycie po upływie tych terminów, powołując się na to, że dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po terminach ustawowych, jednakże nie uprawdopodobni faktu późniejszego powzięcia wiadomości o nabyciu.

Warto także przywołać w tym zakresie wyrok WSA w Gdańsku z 11.12.2019 r., w którym de facto wyrażono pogląd dotyczący relacji pomiędzy prawem podatkowym a prawem cywilnym w ramach realizacji komentowanego zwolnienia z podatku. Wojewódzki Sąd Administracyjny przyjął zatem, że: 

Podatnik, po upływie terminu, nie może skutecznie domagać się ukształtowania stosunku prawnego, w którym nabędzie prawo do zwolnienia z podatku. Niedopełnienie bowiem obowiązku zgłoszenia skutkuje utratą prawa do zwolnienia.

Podatnicy mogą jednak liczyć na pozytywne rozpatrzenie swojej sprawy na etapie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W ostatnim czasie można bowiem zaobserwować coraz większą liczbę wyroków wskazujących, że również darowizna w gotówce może skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy. Tak wynika m.in. z wyroku NSA z 19 grudnia 2019 roku, II FSK 293/18, czy też z wyroku WSA w Krakowie z 4 października 2019 roku, I SA/Kr 905/19. W wydawanych orzeczeniach sądy wskazują na cel społeczny całkowitego zwolnienia od podatku ustanowionego w art. 4a ustawy. Tym celem jest przede wszystkim zniesienie obciążeń podatkowych dla nabywających nieodpłatnie majątek od osób najbliższych, co uzasadnione jest dobrem rodziny. 

Sądy wskazują, że w tym przypadku należy przede wszystkim kierować się dyrektywami wykładni celowościowej, co powoduje, że zwolnienie określone w art. 4a ustawy powinno służyć celom prorodzinnym, ale także zapewniać bezpieczeństwo obrotu prawnego i systemu podatkowego. Tym samym użyte w przepisie wyrażenie „udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek bankowy” należy rozumieć w ten sposób, że dowód ten dokumentuje dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych będących przedmiotem darowizny, przez darczyńcę na konto obdarowanego, a nie wpłatę lub przelew obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy.

Konkluzja prowadzi zatem do wniosku, że przekazanie tytułem darowizny środków pieniężnych w formie gotówki z ręki do ręki i następnie wpłata tychże środków na własny rachunek bankowy przez obdarowanego jest sytuacją, która daje prawo do skorzystania ze zwolnienia od podatku.

Wykładnia przepisów prowadząca do stanowiska, że jedynie przekazanie pieniędzy w formie polecenia przelewu bankowego daje prawo do skorzystania ze zwolnienia, jest niezgodna ze standardami konstytucyjnymi.

Udokumentowanie otrzymania na rachunek bankowy może odbyć się także poprzez przedstawienie dowodu wskazującego, że osoba obdarowana dokonała samodzielnej wpłaty środków pieniężnych na swój rachunek bankowy. W ocenie sądów taki przypadek również kwalifikuje się do całkowitego zwolnienia od podatku.

Z powyższego wynika, że sądownictwo zdaje się prezentować korzystne dla podatników stanowisko, ale na etapie rozpatrywania sprawy przez organy podatkowe wciąż trzeba liczyć się z ryzykiem sporu. Fiskus bowiem konsekwentnie trzyma się wykładni zmierzającej do wniosku, że wyłącznie darowizny w formie przelewu bankowego daje prawo do zwolnienia. Podatnicy mogą jednak dochodzić swoich praw na etapie postępowania sądowo - administracyjnego.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)

Stan prawny na dzień: 25 lipca 2023 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 z późn. zm.).