Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  O

Odpowiedzialność deliktowa

Odpowiedzialność deliktowa (łac. ex delicto – z czynu niedozwolonego) – jest to odpowiedzialność cywilnoprawna wynikająca z czynu niedozwolonego (deliktu), dla której podstawę stanowią wprost przepisy art. 415-449 kodeksu cywilnego, a nie umowa.

Warunkiem powstania odpowiedzialności deliktowej jest łączne spełnienie trzech przesłanek, wynikających z art. 415 k.c.:

  1. powstanie szkody (rozumianej jako jakikolwiek uszczerbek w dobrach i interesach prawnie chronionych, który nastąpił wbrew woli poszkodowanego, mająca charakter majątkowy – np. zniszczenie rzeczy pokrzywdzonego lub niemajątkowy – np. naruszenie dobrego imienia pokrzywdzonego),
  2. zaistnienie zawinionego zdarzenia wywołującego szkodę (każde działanie lub zaniechanie, z którym ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody – tj. czyn bezprawny)
  3. istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem (szkoda musi wynikać z bezprawnego zachowania się sprawcy).

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 415 k.c., przesłanką odpowiedzialności deliktowej jest wina, która może przejawiać się w dwóch postaciach: winy umyślnej i nieumyślnej. Niekiedy jednak prawo przewiduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc bez wykazywania winy, bo ta jest domniemana (tak jest m.in. gdy na własny rachunek prowadzi się przedsiębiorstwo lub zakład, wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody). Zgodnie z art. 435 Kodeksu cywilnego: „prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła w skutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności”. 

Pozostałe przepisy Kodeksu cywilnego modyfikują tę zasadę poprzez: jej uszczegółowienie lub ustanowienie wyjątków. Odpowiedzialność deliktową regulują również ogólne przepisy prawa zobowiązań, zawarte w art. 353-404 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 422 k.c. za szkodę odpowiada osoba, która bezpośrednio ją wyrządziła, ale również ten kto do tego nakłaniał, pomagał w jej wyrządzeniu lub w sposób świadomy skorzystał ze szkody wyrządzonej innej osobie.

Powstanie szkody z czynu niedozwolonego rodzi roszczenia poszkodowanego. Prawo dopuszcza następujące żądania:

  1. przywrócenie stanu poprzedniego,
  2. odszkodowanie (dotyczy szkody majątkowej),
  3. zadośćuczynienie (dotyczy szkody niemajątkowej).

Zakres odpowiedzialności deliktowej nie może zostać zmieniony lub ograniczony w drodze umowy.

Na podstawie art. 4421 Kodeksu cywilnego roszczenie o naprawienie szkode z czynu niedozwolonego przedawnia się w ciągu 3 lat odkąd poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Odpowiedzialność z tego tytułu trwa nie dłużej niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę. Jeżeli jednak powstała ona na skutek występku lub zbrodni, roszczenie o jej naprawienie przedawnia się po 20 latach od dniach popełnienia przestępstwa. Jest to jedyne ograniczenie, bowiem nie stosuje się tutaj warunku dowiedzenia się poszkodowanego o popełnieniu szkody i tożsamości jej winowajcy. Jeżeli szkodę poniosła osoba małoletnia, roszczenie o jej naprawienie, nie może przedawnić się wcześniej niż z upływem dwóch lat odkąd uzyska ona pełnoletniość.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2020 r., poz. 1740)

Zobacz także: