Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  D
Dane osobowe

Danymi osobowymi są wszelkie informacje dotyczące osoby fizycznej, na podstawie których została ona zidentyfikowana lub można ją zidentyfikować. W dobie globalnej wioski, społeczeństwa informacyjnego i technologii cyfrowych, dane osobowe są szczególnie narażone na niebezpieczeństwo.

Daniny publiczne

Celem zdefiniowania pojęcia należy w pierwszej kolejności przytoczyć przepisy systemu prawnego. 

Szef

Marzysz o własnej firmie?
Odwiedź jestemszefem.pl i zrób z nami pierwszy krok do własnego biznesu

Data pewna

Instytucje prawa cywilnego materialnego zapewniają bezpieczeństwo obrotu prawnego. Jedną z nich jest data pewna. Występuje ona przy lub w formie dokonywania czynności prawnej, jest tzw. urzędowym poświadczeniem daty wskazanej w czynności prawnej.

Decentralizacja

Centralizacja jest procesem polegającym na przejmowaniu uprawnień decyzyjnych podmiotów niższego szczebla przez podmioty hierarchicznie wyższe. Wraz z tym dokonuje się skupienie określonej władzy w gestii podmiotów kierowniczych, osłabieniu ulega autonomia decyzyjna jednostek podporządkowanych.

Delegowanie

Delegowanie jako sposób przekazywania praw i obowiązków można rozpatrywać z punktu widzenia trzech obszarów: zarządzania, stosunku pracy oraz wykonywania zadań w jednostkach samorządu terytorialnego. 

Dobra i zła wiara

DOBRA WIARA

Jest zasadą domniemania prawnego wprowadzonego w art. 7 kodeksu cywilnego. Nie istnieje ustawowa definicja dobrej wiary.

Dobra materialne

Nie istnieje definicja legalna dóbr materialnych. Tę można odtworzyć na podstawie wykładni prawa oraz dzięki nauce ekonomii.

Dobra niematerialne

Dobrami niematerialnymi są wytwory ludzkiego umysłu istniejące w świadomości człowieka jako zespół zobiektywizowanych i skonkretyzowanych idei, pojęć i wyobrażeń, w szczególności utwory literackie, artystyczne, naukowe, wynalazki, znaki towarowe, wzory użytkowe i przemysłowe. 

Dobra osobiste

Zgodnie z przepisem art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.), dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. 

Dokument

W rozumieniu potocznym dowód, pismo stwierdzające coś, zaświadczenie na piśmie. Pisemny ślad czynności lub operacji, zawierających ich charakterystykę, na którą składają się dane o istocie (przedmiocie) operacji, jej rozmiarach, ilości, wartości) uczestnikach, terminie, miejscu. 

Dokument elektroniczny

Pojęcie dokumentu zostało zdefiniowane w art. 773 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny („k.c.”) jako nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Wiąże się to z problematyką oświadczenia woli, rozumianym jako zachowanie osoby dokonującej czynności prawnej, który w dostateczny sposób ujawnia jej wolę (również w postaci elektronicznej). 

Dokument prywatny

Zgodnie z art. 773 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako „k.c.”) nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią nosi miano dokumentu. Istnieje wiele rodzajów dokumentów m.in. prywatny, urzędowy, elektroniczny. 

Dokument prywatny mający moc dokumentu urzędowego

Zgodnie z art. z art. 773 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako „k.c.”) dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Powinien mieć on trwały charakter, choć w doktrynie przyjmuje się że nośnik ten po zapoznaniu się z informacją, może ulec zniszczeniu.

Dokument urzędowy

Dokumentem zgodnie z art. 77ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, dokumentem jest nośnik informacji, który umożliwia zapoznanie się z treścią tej informacji. Co do zasady dokumenty dzielą się na: prywatne i urzędowe. Pierwszy ich rodzaj, zdefiniowano w art. 245 ustawy z dnia 16 listopada 1964 r. 

Dominująca pozycja

Częścią równowagi rynkowej jest również stan panujący na rynku widziany przez pryzmat konkurencji. Konkurencja jest zjawiskiem pożądanym, zgodnie z ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej jako: „Ustawa”), prawodawca dąży do zapewnienia warunków jej rozwoju oraz gwarantuje instrumenty ochrony dla przedsiębiorców i konsumentów. 

Dominujący podmiot

Wpływ dominujący oznacza sytuację zdobycia przez przedsiębiorcę uprawnień, które osobno albo łącznie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiają wpływanie na innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców.

Domniemanie faktyczne

Domniemanie faktyczne została uregulowane w art.231 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U 2020.1575 t.j.), zgodnie z brzmieniem tego artykułu Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne).

Domniemanie prawne

To pojęcie języka prawniczego jak i prawnego, po łacinie praesumptio, oznacza zastosowanie dyrektywy polegającej na wnioskowaniu, które nie jest przyjęciem fikcji prawnej. 

Doręczenie

Doręczenie jest czynnością techniczną, która jednak wywołuje określone skutki prawne, ma wpływ na terminy i skuteczność dokonania czynności prawnej.

Doręczenie urzędowe

Doręczenie jest czynnością techniczną, która jednak wywołuje określone skutki prawne, ma wpływ na terminy i skuteczność dokonania czynności prawnej.

Doręczenie właściwe

Doręczenie to w prawie czynność techniczna polegająca na przekazaniu pisma do adresata przez doręczającego.

Doręczenie za pomocą środków komunikacji elektronicznej

Doręczenie jest czynnością techniczną polegającą na przekazaniu adresatowi pisma lub innej przesyłki.

Doręczenie zastępcze

Doręczenie jako czynność techniczna istotna dla obrotu prawnego została zdefiniowana w art. 3 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r.

Dostawa

Dostawa to termin powszechnie znany i często używany. Warto jednak wiedzieć, że jest to rodzaj umowy nazwanej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako: „k.c.”). Dostawa jest również pojęciem istotnym z punktu widzenia prawa Unii Europejskiej i prawa podatkowego. 

Dostęp on-line

Pojęcie pochodzące z ruchu naukowego open acces oznaczające otwarty dostęp (z ang. wolny, powszechny). 

Dowód księgowy

Dowody księgowe są podstawą zapisów w księgach rachunkowych. Stwierdzające one dokonanie operacji rachunkowych w danym okresie sprawozdawczym. Materia ta została uregulowana w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej jako; „Ustawa). 

Due diligence

Due dilligence jest to profesjonalne, kompleksowe badanie przedsiębiorstwa lub partnerów biznesowych na wielu płaszczyznach. Zawiera ono elementy charakterystyczne dla audytu. W dosłownym tłumaczeniu jest to badanie z należytą starannością. 

Dyskusja 66

(technika Philips 66, Buzz Session) - odmiana burzy mózgów. 

Działalność innowacyjna

Działalność innowacyjna polega na prowadzeniu działalności gospodarczej z podejmowaniem działań mających na celu ulepszanie produktów i procesów. Wyraża się to w nabywaniu nowoczesnych technologii i urządzeń a także w budowie obiektów. 

Dzierżawa

Jest to umowa, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków (patrz pożytki) przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być płatny okresowo tj. rocznie lub kwartalnie, jak i skapitalizowany, to jest za okresy dłuższe lub cały czas dzierżawy.

Dziedziczenie

Dziedziczenie oznacza przejście na skutek jednego zdarzenia prawnego ogółu praw i obowiązków na spadkobiercę. Zdarzeniem tym jest oczywiście śmierć osoby fizycznej. Na gruncie spadkowego moment śmierci określa się mianem otwarcia spadku. Warto zaznaczyć, że spadkodawca może być tylko jeden, natomiast, co do zasady, liczba spadkobierców jest nieograniczona. Dziedziczenie jest sposobem nabycia praw i obowiązków – sukcesja uniwersalna (generalna). 

Darmowy program do rozliczenia PIT online

W Internecie obecnie znajduje się wiele programów za pomocą, których można rozliczyć zeznanie PIT żadnych dodatkowych opłat. Programy te pomagają w szybki i łatwy sposób dokonać rozliczenia zeznania podatkowego bez wychodzenia z domu. Każdy z nich zawiera instrukcję co należy zrobić krok po kroku. Programy te zawierają zarówno wersje dla indywidualnych użytkowników, jak i biur rachunkowych. 

Doradca podatkowy

Doradca podatkowy, to osoba fizyczna wpisana na listę doradców podatkowych. 

Dopozwanie

Dopozwanie stanowi jedną z instytucji postępowania cywilnego dotyczącą przekształcenia podmiotowego. 

Dział spadku

Ogół praw i obowiązków zmarłego (spadkodawcy), istniejący w chwili jego śmierci (otwarcie spadku), przechodzący na jego następców prawnych (spadkobierców) w drodze dziedziczenia jest spadkiem.

Dług

Dług jest pojęciem niezwykle często używanym w praktyce obrotu prawnego i gospodarczego, mimo to nie posiada definicji ogólnej. Szeroki zakres pojęciowy „długu” powoduje trudności w jego zdefiniowaniu.

Dywidenda

Część zysku przedsiębiorstwa wykazanego w sprawozdaniu finansowym oraz przeznaczonego przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Dlatego też warunkiem wypłaty dywidendy przez przedsiębiorstwo jest nie tylko wypracowanie zysku w danym roku obrotowym (potwierdzone sprawozdaniem finansowym), ale także podjęcie uchwały o wypłacie części zysku akcjonariuszom.

Dieta pracownicza

Zgodnie z art. 775 §  1  ustawyz dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy

Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. 

Działalność transgraniczna

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt. 21 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej jak ustawa) działalność transgraniczną należy rozumieć jako wykonywanie przez instytucję kredytową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przez bank krajowy na terytorium państwa goszczącego wszystkich lub niektórych czynności w zakresie wynikającym z udzielonego zezwolenia, bez uczestnictwa oddziału tej instytucji lub banku.

Działalność nieewidencjonowana (nierejestrowana)

Działalność gospodarcza to działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Dochód

Dochód to przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, a więc jest różnicą pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami podatkowymi. Warunkiem powstania dochodu jest następująca zależność - uzyskany przychód musi być wyższy niż koszty uzyskania przychodów.

Deflacja

Deflacją określa się takie zjawisko gospodarcze, kiedy następuje długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w kraju. Wskaźniki zmian cen przyjmują wówczas wartości poniżej 100 (jeśli okres odniesienia oznaczony jest jako „100”).

Darowizna

Zgodnie z art. 888 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm., dalej: „k.c.”) „Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.

Dewaluacja

Dewaluacja ustawowe bądź administracyjne osłabienie sztywnego kursu waluty narodowej wobec innych walut przez rząd lub bank centralny, np. w celu poprawienia bilansu płatniczego czy zwiększenia cenowej konkurencyjności zewnętrznej gospodarki danego kraju.

Deponent

Deponent to osoba, firma czy organizacja, która złożyła depozyt.

Dodatek za pracę w nocy

Zgodnie z art. 151(8) Kodeksu pracy pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Dowód

Dowodem jest czynność faktyczna prowadząca do uznania w postępowaniu przed organem stosującym prawo za prawdziwe twierdzeń co do okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia zawisłej sprawy.

Dodatek stażowy

Zgodnie z art. 6 ust. 5 pkt 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (dalej: „Ustawa”),  w wynagrodzeniu nie uwzględnia się:

  1. nagrody jubileuszowej;
  2. odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
  3. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
  4. dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
  5. dodatku za staż pracy.
DSA

Digital Serivices Act (akt o usługach cyfrowych) jest jedną z dwóch części europejskiego pakietu rozporządzeń, które regulują świadczenie usług w Internecie. 

Dyrektywa Omnibus

Dyrektywa Omnibus została uchwalona 27 listopada 2019 i wprowadziła liczne zmiany w unijnym prawie ochrony konsumentów.  Jest to nowelizacja praw konsumenta oraz ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. Jest to także akt prawny o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.