Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  C

Centralizacja

Centralizacja jest procesem polegającym na przejmowaniu uprawnień decyzyjnych podmiotów niższego szczebla przez podmioty hierarchicznie wyższe. Wraz z tym dokonuje się skupienie określonej władzy w gestii podmiotów kierowniczych, osłabieniu ulega autonomia decyzyjna jednostek podporządkowanych.

Centralizację można rozpatrywać w dwóch płaszczyznach: w odniesieniu do przedsiębiorstw (ale także innych podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej np. korporacji zawodowych) oraz w odniesieniu do organizacji państwa.

Co do centralizacji w ramach struktur przedsiębiorstwa należy zauważyć, że proces ten polega na przypisywaniu kompetencji, zwłaszcza decyzyjnych, do określonych stanowisk kierowniczych w ramach firmy. Dzieje się tak z uwagi na konieczność utrzymania silnej pozycji lidera lub po prostu przyjęcie modelu zcentralizowanego z uwagi na charakter przedsiębiorstwa. Uprawnienia wskazanych powyżej podmiotów mają charakter formalny – wiążą zatem podmioty niższego szczebla (również podmioty zależne). Pozostają one, rzecz jasna, zobowiązane do podporządkowania się, wykonują podjęte odgórnie decyzje oraz realizują obowiązki informacyjne wobec przełożonych. Centralizacja wyrażać się może poprzez skupienie kompetencji w rękach określonej osoby lub osób, albo w formalnym podporządkowaniu innych podmiotów wchodzących w skład grupy (np. spółki zależne itp.). Nie jest to rodzaj strategii przedsiębiorstwa, ale naukowa nazwa dla opisania części jego struktury i polityki. 

Nie można jednoznacznie pozytywnie lub negatywnie oceniać centralizacji. Niebywałą zaletą jest z pewnością bezpieczeństwo informacji w zakresie działalności strategicznej przedsiębiorstwa, ujednolicenie organizacji i jego funkcjonowania czy wreszcie powierzenie kompetencji władczych osobom najzdolniejszym. Do zagrożeń, które płyną wraz z centralizacją są trudności w zarządzaniu (z uwagi na rozmiar przedsięwzięcia), utrudniony dostęp podwładnych do decyzyjnych przełożonych, a nawet obniżone morale pracowników i interesariuszy.

Centralizacja jak już wskazano, może ponadto być odnoszona do organizacji państwa. Ma ona wówczas formę normatywną. Wyraża się ponadto w aspekcie proceduralnym i instytucjonalnym. Proces ten charakteryzuje się utratą samodzielności przez organy niższego i średniego szczebla na rzecz organów centralnych. Zgodnie z art.  15 ust. 1 Konstytucji RP: „ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej”. Z perspektywy geopolitycznej modelem nowocześniejszym jest decentralizacja.

Podstawa prawna:

  1. Konstytucja RP z 2.4.1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

Zobacz także: