Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  D

Dział spadku

Ogół praw i obowiązków zmarłego (spadkodawcy), istniejący w chwili jego śmierci (otwarcie spadku), przechodzący na jego następców prawnych (spadkobierców) w drodze dziedziczenia jest spadkiem. W prawie polskim nabycie spadku następuje:

  • z mocy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: k.c.);
  • z mocy testamentu – czyli jedynego dopuszczalnego prawnie rozporządzenia na wypadek śmierci.

Przejście na własność poszczególnych części masy spadkowej na rzecz spadkobierców wymaga uzyskania tytułu prawnego – poświadczenia dziedziczenia lub postanowienia o nabyciu spadku. Jeżeli spadkobierców jest dwóch lub więcej, kolejnym krokiem jest dokonanie działu spadku. Można tego dokonać umownie – w formie aktu notarialnego albo w sądzie. Stronami umowy zawieranej przed notariuszem mogą być spadkobiercy oraz nabywcy ich udziałów spadkowych. Umowa ta powinna w kompleksowy sposób uregulować stosunki spadkobierców, ale wyłącznie w zakresie dotyczącym spadku.

Otwarcie spadku, czyli śmierć spadkodawcy powoduje powstanie z mocy samego prawa specyficznego rodzaju wspólności majątkowej, która obejmuje składniki spadku.

Prawomocne orzeczenie sądowe w przedmiocie działu spadku skutkuje przekształceniem wspomnianej wspólności na własność poszczególnych rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej. Przesądził o tym Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 marca 1973 r. sygn. III CZP 87/72: „postanowienie sądu znoszące współwłasność lub dokonujące działu spadku ma charakter konstytutywny. Tworzy ono nowy, określony w tym postanowieniu, stan własności poszczególnych uczestników postępowania w stosunku do rzeczy, będącej dotychczas ich współwłasnością w określonych udziałach”.

Sądowy dział spadku, co do zasady, obejmuje cały spadek. Zgodnie z art. 1038 § 2 i 3 k.c. z ważnych powodów może być on ograniczony do części spadku, zwłaszcza gdy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo. W piśmiennictwie wskazuje się, że ważne powodu jako klauzula generalna należy oceniać uwzględniając realia konkretnej sprawy. Należy zaznaczyć, że częściowego działu spadku może domagać się każdy z uczestników postępowania spadkowego.

Zgodnie z art. 680 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego wnioskując o dział spadku należy przedłożyć postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (lub jego notarialny odpowiednik, czyli zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia), spis inwentarza, a jeśli go nie sporządzono należy wskazać majątek podlegający podziałowi, a także powołać pozostawione przez spadkodawcę testamenty, miejsce ich złożenia i przechowywania. Stosownie do treści art. 682 tej samej ustawy każdy ze spadkobierców ma obowiązek podania sądowi swojego wieku, zawodu, stanu rodzinnego oraz danych co do swych zarobków i majątku, a także zarobków i majątku małżonka, a nadto wyjaśnić, w jaki sposób korzystał ze spadku dotychczas, jak również podać inne okoliczności, mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie, co każdy ze współspadkobierców ma otrzymać ze spadku. Przepisy nie przewidują terminu na dokonanie działu spadku. Może on się odbyć po nabyciu spadku, nawet wiele lat od jego otwarcia.

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz.U. 2020.1740 t.j.).

Zobacz także: