Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  O

Odpowiedzialność Skarbu Państwa

Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej jako: „kodeks cywilny lub „k.c.”) Skarb Państwa jest osobą prawną. Będąc osobą prawną występuje „za” Państwo. Może być pozywany i samemu pozywać. „W stosunkach cywilnoprawnych działa jako podmiot praw i obowiązków, dotyczących mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych” (art. 34 Kodeksu cywilnego). Do najważniejszych postanowień Kodeksu cywilnego, dotyczących Skarbu Państwo jako osoby prawnej zalicza się:

Art. 417 k.c. odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez władzę publiczną

„ § 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.”

Na podstawie powyższego przyjmuje się, że Skarb Państwa odpowiada na zasadzie ryzyka – niezgodności z prawem.

Art. 4171 k.c. – szkoda przez wadę legislacyjną

„ § 1. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 2. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

§ 3. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

§ 4. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.”

Art. 4172 k.c. – odpowiedzialność na zasadzie słuszności

„Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności”.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie przepisu art. 4172 może być przyznane jedynie za działanie, którego skutkiem była szkoda na osobie. 

Zgodnie z art. 421: przepisów art. 417, art. 4171 i art. 4172 nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych”.

Zarzuty i roszczenia skierowane przeciw organowi władzy publicznej lub przeciw państwu należy kierować do podmiotu, który swoim działanie lub zaniechaniem wyrządził szkodę. 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1740);
  2. Ustawa z dnia 26 marca 1982 roku o Trybunale Stanu (t.j. Dz.U. 2019 r. poz. 2122);
  3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (t.j. Dz.U 2020 r. poz. 1444);

Zobacz także: