Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Papiery wartościowe

Za papier wartościowy należy uznać dokument prywatny w formie rzeczowej, posiadający cechy określone w art. 9216 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej jako : „k.c.”)., który wystawiono na podstawie szczególnego przepisu ustawowego pozwalającego uznać ten dokument za papier wartościowy (zasada numerus clausus). W publicznym obrocie mamy do czynienia z akcjami zdematerializowanymi, czyli nie mającymi formy dokumentu wartościowego. Papiery wartościowe mogą być na okaziciela, , imienne, zbywalne samowręczenie, na zlecenie itd

Wystawione papiery wartościowe potwierdzają istnienie zobowiązania – zgodnie z art. 9216 k.c.: dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu albo udostępnieniem go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty:.

Zgodnie z uchyloną już ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 roku Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi,  papierami wartościowymi są: akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego. 

2. Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy są również zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1. 

3. Papierami wartościowymi są również inne niż wymienione w ust. 2 prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych wymienionych w ust. 1 i 2 (prawa pochodne), a w szczególności kontrakty terminowe i opcje.

4. Od dnia dopuszczenia do publicznego obrotu papierami wartościowymi są również inne niż określone w ust. 2 i 3 prawa majątkowe pod warunkiem, że zostaną zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych”.

Wyżej wymieniona ustawa została uchylona 24 października 2005 roku, stanowi jednak cenne źródło do zrozumienia istoty papierów wartościowych. 

W obrocie gospodarczym wyróżnia się następujące papiery wartościowe:

  • czeki,
  • weksle,
  • listy zastawne i hipoteczne,
  • akcje, obligacje (o dochodzie stałym, o dochodzie zmiennym), bony skarbowe,
  • konosamenty,
  • imienne i na okaziciela oraz na zlecenie,
  • długoterminowe, średnioterminowe i krótkoterminowe,
  • potwierdzające, inwestycyjne, dłużne, rozliczeniowe, rynkowe i nierynkowe

Na temat definicji papieru wartościowego wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 września 2003 roku V KK 184/03:

„polskie prawo nie formułuje wprawdzie legalnej definicji pojęcia papieru wartościowego, to jednak należy przyjąć, że dokument jest papierem wartościowym, jeżeli przepis prawa uznaje go za taki. Bez znaczenia jest przy tym, czy konkretny akt prawny nazywa określone postaci dokumentów papierami wartościowymi. Rozstrzygające jest bowiem takie uregulowanie statusu dokumentu, które czyni zeń dokument wyrażający określone w jego treści prawo, związane z nim tak ściśle, że posiadanie dokumentu jest niezbędną przesłanką przypisania prawa osobie formalnie z niego uprawnionej i przesłanką dochodzenia przez nią realizacji tego prawa. Przez papier wartościowy rozumie się powszechnie dokument, który wyraża określone w jego treści prawo, a w szczególności wierzytelność. Prawo to jest immanentnie związane z dokumentem w tym sensie, że posiadanie tego dokumentu staje się niezbędną przesłanką przypisania prawa osobie formalnie uprawnionej z dokumentu, a w konsekwencji i przesłanką dochodzenia przez nią tego prawa. Elementem konstytutywnym papieru wartościowego jest takie złączenie prawa majątkowego z dokumentem, które sprawia, że wartość prawa utożsamiana jest z wartością jego materialnego substratu (art. 9216 i art. 9217 Kodeksu cywilnego). Do zakwalifikowania dokumentu jako papieru wartościowego niezbędne jest zatem posiadanie takiej cechy, która powoduje, że realizacja inkorporowanego w nim prawa uzależniona jest od posiadania tego dokumentu. W konsekwencji też spełnienie świadczenia zależy od przedstawienia dokumentu zobowiązanemu. Papiery wartościowe pełnią więc znacznie donioślejszą funkcję w porównaniu z dokumentami będącymi zwykłymi tylko dowodami na istnienie określonego prawa. Rola takiego dokumentu polega jedynie na ułatwieniu wykazania, że istnieje prawo podmiotowe”.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1740 ze zm.),
  2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) – uchylona dnia 24 października 2005 roku 

Źródła:

  1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2003 roku V KK 184/03.

Zobacz także: