Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Podatek akcyzowy (akcyza)

Akcyza to podatek zaliczany do grona podatków pośrednich. Akcyzę nalicza się wyłącznie przy określonych kategoriach wyrobów. Podatek akcyzowy wyróżnia się charakterem cenotwórczym. Jest wliczany w cenę sprzedawanych towarów, zatem obciąża osoby nabywające konkretne produkty.

Celem stworzenia podatku akcyzowego było ograniczenie spożycia niektórych dóbr, które są szkodliwe dla zdrowia. Innym powodem jest znaczna akumulacja zysku - niskie koszty produkcji oraz bardzo duże zapotrzebowanie. Podatek akcyzowy, podobnie jak podatek VAT zaliczany jest do grona najważniejszych źródeł dochodu państwa. 

Akcyza jest podatkiem jednofazowym, co oznacza, że wyrób akcyzowy powinien być opodatkowany tylko jeden raz. Ustawa o podatku akcyzowym („Ustawa”) zawiera regulacje, które wprowadzają ten mechanizm w życie. Przykładowo, zgodnie z art. 8 ust. 6 Ustawy, jeżeli w stosunku do wyrobu akcyzowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności, o których mowa w art. 8 ust. 1, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą, jeżeli kwota akcyzy została, po zakończeniu procedury zawieszenia poboru akcyzy, określona lub zadeklarowana w należnej wysokości, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. Zasadę jednokrotności opodatkowania akcyzą wyrażają też: art. 9 ust. 3 Ustawy w odniesieniu do energii elektrycznej, art. 9a ust. 3 Ustawy w odniesieniu do wyrobów węglowych oraz art. 9b ust. 3 Ustawy w odniesieniu do suszu tytoniowego.

W ujęciu modelowym ciężar ekonomiczny podatku przerzucany jest na kolejnych nabywców, obciążając ostatecznie konsumenta. Warto odnotować, że w przypadku przedsiębiorców będących podatnikami VAT akcyza, jako element kalkulacyjny ceny, wchodzi do podstawy opodatkowania VAT. Z zasady jednofazowości akcyzy wynika również możliwość obniżenia akcyzy zapłaconej, lecz w zbyt małej wysokości, na wcześniejszych etapach obrotu

Podatek akcyzowy jest podatkiem zharmonizowanym na szczeblu wspólnotowym, co oznacza, że w poszczególnych państwach członkowskich, podobnie jak w przypadku VAT, obowiązują (bądź powinny obowiązywać) zbliżone regulacje prawne. 

Aktem prawnym Unii Europejskiej określającym wytyczne w zakresie akcyzy jest dyrektywa Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG. Z kolei w Polsce te zasady te zostały uregulowane w ramach ustawy o podatku akcyzowym z dnia 6 grudnia 2008 oraz rozporządzeniu Ministra Finansów wydany, na podstawie delegacji zawartych w ww. ustawie

Polskie akty prawne tworzono na bazie unijnych regulacji. W przepisach dotyczących akcyzy jest mowa o tym, które wyroby są objęte tym podatkiem oraz jaka jest jego wysokość. Znajdują się też informacje na temat tego, jak powinno wyglądać prawidłowe oznaczanie znakami akcyzy. 

Podatkiem akcyzowym objęte są następujące rodzaje wyrobów: 

  • wyroby energetyczne,
  • energia elektryczna,
  • napoje alkoholowe,
  • wyroby tytoniowe,
  • susz tytoniowy,
  • płyn do papierosów elektronicznych,
  • wyroby nowatorskie.

Stan prawny: 29 września 2022 r.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 143 z późn. zm.).