Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  P

Potrącenie

Potrącenie zostało uregulowane w art. 498 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (dalej jako „k.c”).:„gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym”. Ustawodawca przesądził, że na skutek zastosowania instytucji potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej”.

Zgodnie  z literalnym brzmieniem art. 498 k.c , potrącenie następuje w chwili gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich w takim przypadku może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze bądź rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. 

„Potrącenie” i „kompensata” mają zbliżony zakres znaczeniowy. W doktrynie uznaje się, że potrącenie jest instytucją prawno-techniczną przeznaczoną do potrącania ustawowego lub jednostronnego, wyrażoną jako oświadczenie woli złożone przez zainteresowanąstronę.  Z kolei za kompensatę należy uznać potrącenia o pochodzeniuumownym. 

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 12 września 2013 r. I ACa 415/13 wskazał na funkcję potrącenia:„potrącenie pełnie trzy funkcje: zapłaty, egzekucji i zabezpieczenia. Funkcja zapłaty polega na tym, że dzięki potrąceniu następuje spłata dwóch długów, a potrącający sam będąc dłużnikiem, płaci swój dłut wykorzystując do tego walor majątkowy, jakim jest przysługująca mu wierzytelność. Rezygnując z dochodzenia wierzytelności umarza ją, uzyskując w zamian umorzenie ciążącego na nim długu”.

Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. W przypadku gdy przedmiotem potrącenia są wierzytelności, których miejsca spełnienia świadczeń są różne, strona korzystająca z możności potrącenia obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę potrzebną do pokrycia wynikającego dla niej uszczerbku.

Potrącenie jest formą regulowania zobowiązań. Jak wskazuje doktryna: „potrącenie, jako sposób wygaszenia zobowiązania, jest w skutkach równoważne spełnieniu świadczenia, przyjmuje się, że za jego pomocą można regulować zobowiązania. Potrącenie jest zatem surogatem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania”.

Zgodnie z treścią zamieszczoną w Słowniku języka polskiego, potrącenie oznacza«suma odliczoną od jakiejś należności».

Podstawa prawna:

    1. Ustawa z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Źródła: 

  1. R. Morek [w:] Kodeks cywilny. Komentarz (red. K. Osajda) komentarz do art.498 Kodeksu cywilnego , Legalis, Nb. 2.
  2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 września 2013 r. I ACa 415/13
  3. Mały Słowik języka Poslskiego PWN, Warszawa 1999 r.
  4. Kidyba Andrzej, Kodeks cywilny, Komentarz, Tom III, Zobowiązania –część ogólna;
  5. L. Stępniak, Potrącenie w systemie polskiego prawa cywilnego, Ossolineum 1975, s. 19; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1091; 

Zobacz także: