Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  U

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy jest jednym z urlopów związanych z rodzicielstwem i przysługuje pracownikowi, który jest zatrudniony przez okres co najmniej 6 miesięcy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego terminu wlicza się także okres zatrudnienia u innych pracodawców. Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje każdemu z rodziców lub opiekunom, którzy są pracownikami w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy („pracownikiem jest osoba fizyczna zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania albo spółdzielczej umowy o pracę”). Rodzice lub opiekunowie dziecka mają prawo do skorzystania z urlopu w wymiarze 36 miesięcy, do momentu ukończenia przez dziecko 6 roku życia. W przypadku stanu zdrowia dziecka potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności iż dziecko wymaga osobistej opieki pracownika – do momentu ukończenia 18 roku życia.

Wniosek o urlop wychowawczy powinien zostać złożony co najmniej na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego.  Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, obok danych pracownika i dziecka powinien zawierać:

  • Wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko;
  • Wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko;
  • Określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Ponadto do wniosku należy dołączyć:

  • oświadczenie pracownika dotyczące korzystania z części urlopu rodzicielskiego na dane dziecko w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu poprzedniej części urlopu rodzicielskiego albo zasiłku za okres odpowiadający okresowi części urlopu rodzicielskiego, wraz ze wskazaniem liczby części urlopu wykorzystanych w opisany sposób;
  • oświadczenie pracownika dotyczące braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic albo opiekun dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem. tego rodzaju oświadczenia nie wymaga się jeżeli drugi z rodziców ma ograniczoną władzę rodzicielską lub został jej pozbawiony albo jeżeli drugiego opiekuna zwolniono z opieki lub ograniczono go w wykonywaniu tego obowiązku, jeżeli władza rodzicielska albo opieka zostały ograniczone lub pozbawiono ich do wniosku dołącza się odpis prawomocnego orzeczenia sądu albo dokumenty (oświadczenie), stwierdzające niedającą się usunąć przeszkodę do powzięcia informacji od drugiego rodzica albo opiekuna o braku zamiaru z korzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym we wniosku,;

jeżeli urlop ma być udzielony w celu osobistej opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym – kopię orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności (orzeczenie musi być prawomocne). Natomiast w przypadku wnioskowania o udzielenie urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy albo o udzielenie części urlopu wychowawczego, której wymiar łącznie z dotychczas wykorzystanym wymiarem urlopu wychowawczego wyniesie 36 miesięcy trzeba także dołączyć:

  • skrócony odpis aktu zgonu drugiego rodzica dziecka, albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu, w którym orzeczono ubezwłasnowolnienie drugiego rodzica dziecka albo dokument potwierdzający niepełnoletność drugiego rodzica dziecka, jeśli rodzice nie są małżeństwem, albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu o ustaleniu ojcostwa, w którym sąd nie przyznał ojcu władzy rodzicielskiej, albo
  • kopię prawomocnego orzeczenia sądu, w którym orzeczono o władzy rodzicielskiej: pozbawieniu, ograniczeniu lub zawieszeniu, albo 
  • kopię prawomocnego orzeczenia, w którym sąd przyznał  opiekę nad dzieckiem jednemu opiekunowi albo zwolnił drugiego opiekuna z opieki, w przypadku,

Warto zaznaczyć, że w czasie trwania urlopu wychowawczego pracownik jest uprawniony do podjęcia pracy zarobkowej u dotychczasowego lub innego pracodawcy, a także do podjęcia innej działalności i nauki, o ile nie wyklucza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli pracodawca poweźmie uprawdopodobnioną wiadomość o tym, że pracownik w sposób trwały zaprzestał osobistej opieki na dzieckiem, może wezwać go do stawienia się w pracy po upływie 3 dni od wezwania i nie później niż 30 dni po ustaleniu tego faktu.  Urlop wychowawczy nie jest niezbywalny. Pracownik może z niego zrezygnować w każdym czasie za zgodą pracodawcy albo po jego uprzednim zawiadomieniu – nie później niż na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy. 

Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku lub na innym – równorzędnym, jeśli okaże się to niemożliwe. Nowe stanowisko musi odpowiadać jego kwalifikacjom, a wynagrodzenie nie może być niższe niż na stanowisku pierwotnym. Podkreślenia wymaga fakt, że okres, w którym pracownik przebywał na urlopie wychowawczym wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. 

Uprawniony do urlopu wychowawczego ma prawo do złożenia pracodawcy wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy. Obniżenie nie może nastąpić poniżej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Wniosek ten składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Co bardzo ważne – pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia. Analogiczna sytuacja dotyczy złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy z terminami: od dnia złożenia wniosku do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy nie dłużej niż 12 miesięcy łącznie. Rozwiązanie umowy w tych stanach faktycznych przez pracodawcę możliwe jest wyłącznie w sytuacji ogłoszenia upadłości albo likwidacji lub gdy zachodzą przyczyny do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Dość dodać, że z uwagi na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracownikowi przysługuje zasiłek za czas nieobecności w pracy.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320).

Zobacz także: