Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  U

Użytkowanie

Do ograniczonych praw rzeczowych (iura in re aliena) zalicza się: służebność, hipotekę, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu i użytkowanie. Istotą tych praw na rzeczy cudzej jest istnienie ustawowego katalogu praw przysługujących podmiotowi uprawnionemu względem rzeczy. Co do zasady ich przedmiotem są rzeczy, w niektórych przypadkach prawa. Jako prawa rzeczowe są skuteczne wobec wszystkich (erga omnes).

Powszechnie znanym ograniczonym prawem rzeczowym jest użytkowanie. Zostało ono uregulowane w art. 252 do 284 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej również jako: „k.c.” lub „Kodeks cywilny”).

Zgodnie z art. 252 k.c. użytkowanie polega na obciążeniu rzeczy prawem do jej używania i pobierania jej pożytków. Jego przedmiotem mogą być również prawa i zwierzęta. W umowie można jednak ograniczyć zakres użytkowania poprzez wyłączenie pobierania przez użytkującego niektórych oznaczonych pożytków rzeczy. Podobnie w przypadku nieruchomości użytkowanie może być ograniczone do jej oznaczonej części (np. I piętro w domu jednorodzinnym). Prawo użytkowania nie podlega obrotowi – nie można go sprzedać ani przekazać innej osobie. Niewykonywane przez okres 10 lat wygasa z mocy prawa. Art. 256 k.c. wskazuje, że użytkownik powinien wykonywać to prawo w sposób zgodny z wymaganiami prawidłowej gospodarki. Jeżeli natomiast użytkowaniem objęto zespół środków produkcji, użytkownik może zastępować poszczególne środki innymi. Ogranicza go jednak zasada ze wspomnianego art. 256 k.c. Włączone przez niego środki produkcji stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu. Jeżeli według zasad prawidłowej gospodarki wystąpią ciężary pokrywane z pożytków rzeczy, obciążają one użytkownika. W sytuacji gdy właściciel rzeczy użytkowanej czyni nakłady na rzecz objętą tym użytkowaniem może żądać ich zwrotu od użytkownika na według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (np. gdy właściciel naprawia rzecz pod nieobecność użytkownika).  Użytkownik ma również ustawowy obowiązek zawiadomienia właściciela o kierowanych przeciwko niemu roszczeniach dochodzonych z przedmiotu użytkowania. Z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy przedawnieniu ulegają roszczenia właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody spowodowanej pogorszeniem rzeczy oraz o zwrot nakładów. W tym samym terminie przedawniają się roszczenia użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.

W prawie cywilnym występuje również tzw. użytkowanie nieprawidłowe. Dochodzi do niego wtedy gdy umowa użytkowania obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku. Z chwilą ich wydania użytkownik staje się ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania ma obowiązek zwrotu przedmiotu umowy, stosownie do przepisów o pożyczce.  

Użytkowanie wygasa:

  1. na skutek upływu terminu na jaki zostało ustanowione,
  2. na skutek rozwiązania umowy,
  3. na skutek śmierci osoby fizycznej, na rzecz której je ustanowiono,
  4. niewykonywanie go przez okres 10 lat

Użytkowanie wygasa również w sytuacjach, w których wygasa prawo stanowiące podstawę ograniczonego prawa rzeczowego. 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zobacz także: