Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  Z

Zastaw

Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako: „k.c.”) do ograniczonych praw rzeczowych zalicza się:

  • użytkowanie, 
  • spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
  • hipoteka,
  • służebność,
  • zastaw

Zastaw jest prawem służącym zabezpieczeniu wierzytelności, także przyszłych i warunkowych. Ustanawia się go wyłącznie na rzeczach ruchomych, posiadających obiektywną wartość rynkową oraz na udziale we współwłasności rzeczy. W szczególnych sytuacjach może być ustanowiony na prawach i zwierzętach. Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z rzeczy objętej zastawem bez względu na to, czyją stała się ona własnością. Ma on pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela tej rzeczy, chyba że ustawa przypisuje innym podmiotom pierwszeństwo szczególne. Zastaw jest więc prawem skutecznym erga omnes(wobec wszystkich). Co do przedmiotu zastawu należy dodać, że nie może być nim część składowa rzeczy. Obciążyć nim można jednak przynależności oraz pożytki rzeczy ruchomej. 

Zastaw to rodzaj umowy, dla której kodeks cywilny nie wymaga szczególnej formy – może być zatem zawarta na piśmie, ustnie, a także w formie elektronicznej. Dla skuteczności zastawu wobec wierzycieli zastawcy wymaga się formy pisemnej z datą pewną. Zastaw zwykły jest czynnością prawną realną – dla swej skuteczności wymaga się wydania obciążonej rzeczy zastawnikowi lub osobie trzeciej.

Zgodnie z art. 310 k.c. zastaw jest prawem z pierwszeństwem. Jeżeli rzecz obciążana zastawem, została wcześniej obciążona innym prawem rzeczowym, zastaw ten ma pierwszeństwo, o ile zastawnik nie działał w złej wierze. Zastawnik działa w złej wierze, wiedząc w chwili ustanowienia zastawu o poprzednim obciążeniu tej samej rzeczy lub gdy mógł się z łatwością o tym dowiedzieć. 

Wyjaśnienia wymagają ustawowe nazwy stron występujących przy umowie zastawu:

  • zastawca – to osoba, będąca właścicielem obciążonej rzeczy,
  • zastawnik – to wierzyciel, jego wierzytelność jest obciążona rzeczą, której właścicielem jest zastawca.

Zastaw powstaje poprzez zawarcie umowy lub z mocy prawa.  Należy zaznaczyć, że w zdecydowanej większości zastaw powstaje w drodze tej pierwszej czynności prawnej. Wygasa z kolei na skutek wygaśnięcia wierzytelności, przeniesienia wierzytelności przy jednoczesnym zaniechaniu przenoszenia zastawu oraz rozwiązania umowy przez strony i zwrócenia przedmiotu zastawu. Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu zastawu następuje na zasadach przewidzianych dla postępowania egzekucyjnego (wymaga się przeprowadzanie procesu sądowego). 

Powyżej przedstawiono zastaw zwykły. W praktyce obrotu funkcjonują jeszcze:

  • zastaw na prawach,
  • zastaw rejestrowy,
  • zastaw skarbowy,
  • zastaw finansowy

Osobnym rodzajem zastawu nie jest natomiast zastaw nieprawidłowy (pignus irregulare). 

 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zobacz także: