Tarcza 4.0 - Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Uchwalona przez Sejm RP w dniu 19 czerwca 2020 r. ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 wprowadza do polskiego porządku prawnego nowy tryb postępowania restrukturyzacyjnego, stanowiący modyfikację postępowania o zatwierdzenie układu.

Tryb ten w założeniu stanowić ma proste narzędzie umożliwiające dłużnikowi zapobiegnięcie niekorzystnym skutkom przejściowych trudności finansowych poprzez szybkie podjęcie negocjacji układowych z wierzycielami przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony majątku dłużnika przed egzekucją oraz przed rozwiązaniem przez kontrahentów kluczowych umów.

 

Dotychczasowe tryby restrukturyzacji

Dotychczas dłużnicy mogli korzystać z czterech trybów restrukturyzacji sądowej:

• postępowania o zatwierdzenie układu,

• przyspieszonego postępowania układowego,
• postępowania układowego,
• postępowania sanacyjnego.

Najmniej sformalizowanym i najmniej angażującym sąd trybem jest postępowanie o zatwierdzenie układu. Tryb ten nie daje jednak dłużnikowi jakiejkolwiek ochrony przed egzekucjami, nie wpływa również w żaden sposób na możliwość rozwiązywania umów przez kontrahentów dłużnika. Pozwala natomiast dłużnikowi na zawarcie z wierzycielami zatwierdzanego przez sąd układu. Pozostałe tryby restrukturyzacji dają dłużnikowi szerszą ochronę, wiążą się natomiast z wyższymi kosztami oraz koniecznością bardziej kompleksowego zaangażowania sądu w proces restrukturyzacji – co zazwyczaj powoduje wydłużenie całej procedury.

Ustawodawca dostrzegł potrzebę wprowadzenia trybu łączącego w sobie zalety „standardowego” postępowania o zatwierdzenie układu oraz pozostałych trybów sądowej restrukturyzacji. Przyjęte rozwiązanie może się również przyczynić do przynajmniej czasowego odciążenia sądów restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

 

Otwarcie uproszczonej restrukturyzacji

Restrukturyzacja będzie mogła zostać otwarta wskutek obwieszczenia – na zlecenie dłużnika - w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu postępowania, a uprzednio zawarcia stosownej umowy z osobą posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego (pełniącą w toku procedury funkcję nadzorcy układu). Przed dokonaniem obwieszczenia dłużnik powinien przygotować propozycje układowe, spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych i przekazać te dokumenty nadzorcy układu. Dzień dokonania obwieszczenia będzie dniem otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu prowadzonego na podstawie wprowadzanych przepisów.

Ustawa określa, jakie informacje powinny zostać umieszczone w treści obwieszczenia. Dłużnik zobowiązany będzie między innymi do wskazania dnia układowego, tj. daty, według której określa się uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki przyjętego układu. Dzień układowy nie może przypaść wcześniej niż 7 dni przed złożeniem wniosku o dokonanie obwieszczenia, ani później niż 7 dni po dniu jego złożenia. O dokonaniu obwieszczeniu nadzorca układu będzie zobowiązany zawiadomić sąd.

 

Korzyści dla dłużnika

Od dnia dokonania obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania:

• niedopuszczalne będzie prowadzenie egzekucji dotyczących wierzytelności objętych układem,
• niedopuszczalne będzie spełnianie przez dłużnika świadczeń wynikających z wierzytelności objętych układem,
• obowiązywać będą ograniczenia w możliwości dokonywania potrąceń wierzytelności,
• wymagana będzie zgoda nadzorcy układu na dokonanie wypowiedzenia przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo dłużnika,
• wymagana będzie zgoda nadzorcy układu na dokonanie wypowiedzenia umów kredytu w zakresie środków pozostawionych do dyspozycji kredytobiorcy przed dniem otwarcia postępowania, jak również do wypowiedzenia umów leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji i akredytyw wystawionych przed dniem otwarcia postępowania – chyba że podstawą wypowiedzenia umowy jest niewykonywanie dłużnika po dniu otwarcia postępowania zobowiązań nieobjętych układem lub inna okoliczność przewidziana w umowie, jeżeli zaistniały po dniu otwarcia postępowania.

Warto mieć na uwadze, że układem będą mogły zostać objęte bez zgody wierzyciela również wierzytelności zabezpieczone rzeczowo, o ile propozycje układowe będą przewidywały ich pełne zaspokojenie.

 

Zawarcie układu z wierzycielami

Głównym celem postępowania będzie zawarcie układu z wierzycielami. Dłużnik powinien samodzielnie zebrać głosy w przedmiocie przedstawionych propozycji na kartach do głosowania przedstawionych wierzycielom. Treść karty do głosowania powinna odpowiadać wymogom z art. 213 Prawa restrukturyzacyjnego. Poza trybem korespondencyjnym układ może być również przedmiotem głosowania na zgromadzeniu wierzycieli. Uprawniony do zwołania zgromadzenia będzie nadzorca układu. Zgromadzenie wierzycieli będzie mogło odbyć się także z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji.

Układ będzie mógł zostać uznany za przyjęty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem (w przypadku głosowania bez zwoływania zgromadzenia wierzycieli) lub większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom, jeżeli w zgromadzeniu uczestniczy co najmniej jedna piąta wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem (w przypadku przeprowadzenia zgromadzenia wierzycieli).
W terminie maksymalnie 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia otwierającego uproszczoną restrukturyzację do sądu powinien zostać złożony wniosek o zatwierdzenie układu. Należy przy tym jednak pamiętać również, że głos wierzyciela zachowuje ważność, o ile wniosek dłużnika o zatwierdzenie układu wpłynął do sądu przed upływem 3 miesięcy od dnia oddania głosu.

 

Ograniczenia w zarządzie własnym dłużnika

Od dnia dokonania obwieszczenia do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania na dokonanie przez dłużnika czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagane będzie uzyskanie przez niego zgody nadzorcy układu. Zgoda będzie mogła zostać wydana również następczo – w terminie 30 dni od dnia jej dokonania. Czynność dokonana bez wymaganej zgody nadzorcy układu będzie nieważna. Czynności objęte zgodą nadzorcy układu nie będą mogły zostać uznane za bezskuteczne wobec masy upadłości lub masy sanacyjnej, jeżeli informacja o nich zostanie zawarta we wniosku o zatwierdzenie układu, a wniosek ten zostanie prawomocnie zatwierdzony przez sąd.

Na zawarcie umowy kredytu lub pożyczki, obciążenie majątku dłużnika w celu zabezpieczenia wierzytelności nieobjętej układem, przeniesienie własności rzeczy lub prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem nadzorca układu będzie mógł wyrazić zgodę tylko w przypadku, jeżeli będzie to niezbędne do zachowania zdolności do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania restrukturyzacyjnego i zobowiązań powstałych po jego otwarciu lub zawarcia i wykonania układu oraz jeżeli zostanie zagwarantowane, że środki zostaną przekazane dłużnikowi i wykorzystane dla umożliwienia realizacji planu restrukturyzacji, a ustanowione zabezpieczenie będzie adekwatne do udzielonego kredytu lub pożyczki.

 

Odpowiedzialność dłużnika

W przypadku dokonania obwieszczenia inicjującego postępowanie w złej wierze wierzycielowi oraz każdej poszkodowanej osobie trzeciej będzie przysługiwało przeciwko dłużnikowi roszczenie o naprawienie szkody.

 

Umorzenie postępowania lub uchylenie skutków obwieszczenia o uproszczonej restrukturyzacji

Postępowanie będzie podlegało umorzeniu z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Na wniosek wierzyciela, dłużnika lub nadzorcy układu skutki obwieszczenia o otwarciu uproszczonej restrukturyzacji będą uchylane przez sąd, jeżeli będą one prowadziły do pokrzywdzenia wierzycieli. O uchyleniu skutków obwieszczenia nadzorca układu będzie zobowiązany dokonać obwieszczenia.

 

Okres obowiązywania przepisów

Przepisy dotyczące uproszczonej restrukturyzacji wejdą w życie następnego dnia po opublikowaniu ustawy w Dzienniku Ustaw. Przepisy mają charakter epizodyczny - uruchomienie procedury uproszczonej restrukturyzacji możliwe będzie do dnia 30 czerwca 2021 r.

Ustawodawca uznał, że instytucja uproszczonej restrukturyzacji ma obowiązywać w okresie, który ocenia się jako czas oddziaływania negatywnych skutków ekonomicznych powstałych z powodu szerzenia się epidemii COVID-19. Ustawa przewiduje, że każdy z uprawnionych będzie mógł skorzystać z procedury uproszczonej restrukturyzacji tylko jeden raz.

Materiał publikowany bezpłatnie dzięki współpracy z Kancelarią Gessel – stan rawny – 25 czerwca 2020 r.