Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  Z

Zarząd sukcesyjny

Zasady przekazywania firmy następcom, po śmierci przedsiębiorcy, reguluje ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem, po śmierci przedsiębiorcy. Daje następcom prawnym czas na podjęcie decyzji, czy chcą kontynuować działalność na własny rachunek, sprzedać firmę, czy ją zamknąć.

Dzięki wskazaniu zarządcy za życia i zgłoszeniu do CEIDG:

  • przedsiębiorstwo zachowuje pełną płynność działania,
  • zarządca natychmiast po śmierci przedsiębiorcy może zająć się prowadzeniem firmy (bez konieczności załatwiania spraw u notariusza),
  • umowy z pracownikami pozostaną w mocy,
  • można zachować ciągłość wykonywania kontraktów,
  • zarządca może szybko uzyskać potwierdzenie możliwości wykonywania koncesji lub zezwoleń.

Zarząd wykonuje zarządca sukcesyjny, który jest odpowiedzialny za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych, w szczególności za umowy z pracownikami, kontakty z kontrahentami, sprawy podatkowe czy ZUS. Zarząd wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Zarząd sukcesyjny może wygasnąć wcześniej, jeśli:

  • w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy nikt nie przyjął spadku.
  • stwierdzono nabycie przedsiębiorstwa w spadku przez jedynego spadkobiercę albo zapisobiorcę windykacyjnego.
  • jedna osoba nabyła całe przedsiębiorstwo w spadku (np. wniesiono je w całości aportem do spółki).
  • w ciągu miesiąca od wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, jeśli nie powołano w tym okresie kolejnego zarządcy.
  • ogłoszono upadłość przedsiębiorcy,
  • wcześniej nastąpi dział spadku obejmujący przedsiębiorstwo w spadku.

Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Zarządcą sukcesyjnym nie może zostać osoba, wobec której prawomocnie orzeczono:

  • zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
  • środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę, lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba prawna, czyli na przykład spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba. Przedsiębiorca może jednak wyznaczyć zarządcę „rezerwowego”, który zostaje powołany tylko, jeśli zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji lub nie mógł jej pełnić z powodu: śmierci, ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, odwołania go przez przedsiębiorcę, uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, obejmującego wykonywanej przez przedsiębiorcę lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Przedsiębiorca może ustanowić zarządcę sukcesyjnego, albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Takie zastrzeżenie wymaga zgody prokurenta oraz zgłoszenia do CEIDG, w formie pisemnej lub elektronicznie. Zgłoszenie można zrobić równocześnie z ustanowieniem prokurenta lub dopiero po udzieleniu prokury. Od prokurenta nie wymaga się żadnych szczególnych uprawnień i wykształcenia. Podobnie jak w przypadku zarządcy sukcesyjnego, wystarczająca jest pełna zdolność do czynności prawnych i brak orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Zarządca sukcesyjny:

  1. posługuje się własnymi danymi, a także firmą zmarłego przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem - „w spadku”, np.  „Restauracja Maliowa Jan Kowalski w spadku”
  2. wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz, te wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa „w spadku”
  3. nie może przenieść zarządu sukcesyjnego, może natomiast ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności,
  4. może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo-administracyjnych w tych sprawach.

Zarządca sukcesyjny działa na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. To oni solidarnie odpowiadają za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Mają też prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa. Zysk wypłacany jest im przez zarządcę sukcesyjnego w odpowiednich częściach.

Zarządca nie odpowiada osobistym majątkiem za długi firmy i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Ponosi jednak odpowiedzialność za szkodę, jaką wyrządzi w skutek nienależytego wykonywania swoich obowiązków. W niektórych sytuacjach może odpowiadać za zobowiązania podatkowe i ZUS (jeśli egzekucja z innych źródeł będzie bezskuteczna).

Zarządca może wykonywać swoje zadania bezpłatnie lub pobierać wynagrodzenie - na podstawie umowy z osobami na rzecz, których działa. W tym ostatnim przypadku stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu, a zarządca może podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w ZUS.

Ważnym obowiązkiem zarządcy sukcesyjnego jest sporządzenie i złożenie przed notariuszem inwentarza przedsiębiorstwa w spadku obejmującego składniki przedsiębiorstwa w spadku, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili śmierci przedsiębiorcy oraz długi spadkowe związane z działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy i ich wysokość według stanu z chwili śmierci przedsiębiorcy.

Obowiązek ten powinien zostać wykonany niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego, czyli po objęciu funkcji przez zarządcę sukcesyjnego.

Po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego, właściciele przedsiębiorstwa w spadku mogą żądać od zarządcy sprawozdania z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 170).

ZOBACZ TAKŻE: