Obowiązki podmiotów i osób sprawujących zarząd w sytuacji, gdy spółka traci płynność i zdolność regulowania swoich należności

Jakie są obowiązki podmiotów i osób sprawujących zarząd w sytuacji, gdy spółka traci płynność i zdolność regulowania swoich należności lub kapitały i fundusze nie ma dostatecznego pokrycia w sytuacji, gdy wartość zobowiązań przekracza wartość aktywów, a przedsiębiorca zawarł umowę kredytową z bankiem.

Prowadząc swoją działalność, możesz znaleźć się w sytuacji gdy Twoje przedsiębiorstwo straci płynność finansową, a fundusze spółki nie będą dostateczne by pokryć zobowiązania spółki. Grozi Ci upadłość.

Z poniższej informacji dowiesz się, z jakich przepisów wynikają obowiązki podmiotów i osób sprawujących zarząd w takich przedsiębiorstwach i jak postępować.

1. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że w sytuacji, gdy:

• brak środków płynnych na zapłatę wymagalnych zobowiązań;
• w strumieniu przychodów i projekcji przepływów pieniężnych nie można zapewnić regulowania wierzytelności w zakresie dostaw i usług w terminie 120 dni lub
• nie można regulować należności kredytowych, bądź należności dla instytucji publicznych z tytułu ciężarów publicznoprawnych (podatki, opłaty) w takich terminach i w takim zakresie, w jakim wynika to z umów kredytowych lub przepisów szczególnych;
• nie ma możliwości dokapitalizowania w czasie umożliwiającym zachowanie płynności (zwołania Zgromadzenia Wspólników) celem podwyższenia kapitału lub dopłat, bądź przyjęcia wspólnika finansującego (inwestora finansowego) lub
• zgłoszono wobec spółki roszczenia, co do których wystąpiono o stosowne zabezpieczenia, dostatecznie uprawdopodobnione lub też na podstawie tytułów wykonawczych właściwe instytucje dokonały zabezpieczeń (komornik, organu skarbowe, prokuratura itp.) lub też powstała strata w związku ze zdarzeniem nadzwyczajnym (siła wyższa) w zakresie, który nie jest objęty ubezpieczeniami i kwotą ubezpieczenia gwarantującymi odpowiednie odszkodowania lub też nie zostały spełnione warunki dla ich realizacji;
• bądź w innych przypadkach, w których Zarząd przy dołożeniu należytej staranności powinien powziąć wiedzę, iż spółka traci płynność i zdolność wywiązywania się z zobowiązań wobec swoich wierzycieli

zachodzi uzasadniona podstawa do stwierdzenia, iż wystąpiły przesłanki upadłości.

Następnie, na podstawie stanu środków obrotowych, w tym kas rejestrujących, balansu należności i zobowiązań terminowych i przeterminowanych, należy ocenić płynność, czyli saldo w przepływach pieniężnych. Jeżeli na podstawie tych zebranych danych okaże się, że przewidywane przepływy pieniężne w horyzoncie trzech miesięcy (max. 120 dni) nie pozwalają uzyskać nadwyżki/nadwyżek pozwalających na spłatę zaległości kredytowych i redukcję zadłużenia tak, aby przywrócić pokrycie dla kapitałów i funduszy, to należy niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników dla powiększenia kapitału, wprowadzenia odpowiednich dopłat lub/i wprowadzenia inwestora finansowego, który obejmie udziały w spółce.

Równolegle należy niezwłocznie przygotować założenia i próbę skonstruowania planu restrukturyzacji/naprawczego, jako że w pierwszej kolejności dla uwolnienia się od odpowiedzialności przed upadłością, taki wniosek należałoby przygotowywać. Dodatkowo, również równolegle należy podjąć rozmowy z bankiem, w którym kredyt był postawiony w stan wymagalności, a następnie umowa została rozwiązana, bądź wygasła dla restrukturyzacji kredytu w celu zmniejszenia obciążeń w taki sposób, aby nie naruszać płynności, zdolności kontynuowania działalności gospodarczej i odzyskać właściwe pokrycie kapitału własnego, w tym odpowiedniej części zakładowego. Jednocześnie należy podjąć rozmowy także z drugim bankiem w sprawie restrukturyzacji, alternatywnie o wykup zadłużenia w ramach restrukturyzacji kredytu z tym bankiem, kierując się tą samą zasadą, o której mowa wyżej, tj. odzyskania płynności finansowej, zdolności regulowania zobowiązań bez pokrzywdzenia wierzycieli i odzyskania właściwego kapitału zakładowego. Jeżeli podjęte działania wykazują, iż nie będzie możliwe osiągnięcie celu, pozostanie zgłosić wniosek o upadłość.

2. Jakie przepisy regulują obowiązki i postępowania?

2.1.Prawo restrukturyzacyjne

Ustawa z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne reguluje przede wszystkim zawieranie przez dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością układu z wierzycielami oraz skutki układu oraz szeroko pojęte przeprowadzanie działań sanacyjnych, mających na celu niedopuszczenie do ogłoszenia przez podmiot upadłości i odzyskaniu płynności finansowej.

Postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością, w rozumieniu ustawy Prawo upadłościowe (m.in. gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, patrz szerzej punkt:

2.2. Przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością zaś należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Co do zasady, postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się na wniosek restrukturyzacyjny złożony przez dłużnika. Przez wniosek restrukturyzacyjny należy rozumieć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego oraz wniosek o zatwierdzenie układu przyjętego w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku restrukturyzacyjnego złożonego przez dłużnika dokonuje się przez obwieszczenie.

Sąd odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli oraz odmawia otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego również wtedy, jeżeli nie została uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu.

W przypadku złożenia wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny - sąd restrukturyzacyjny niezwłocznie po powzięciu wiadomości o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości zawiadamia sąd upadłościowy o złożeniu wniosku restrukturyzacyjnego. Sąd upadłościowy zaś wstrzymuje się od rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego.

Jednakże, w przypadku gdy wstrzymaniu rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości sprzeciwia się interes ogółu wierzycieli, sąd upadłościowy wydaje postanowienie o przejęciu wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem.

Nadzorca sądowy i zarządca składają sędziemu-komisarzowi sprawozdania ze swoich czynności za każdy miesiąc kalendarzowy pełnienia funkcji. Nadzorca ponadto informuje dłużnika o dostępnych dla dłużnika źródłach finansowania, w tym pomocy publicznej, a także współpracuje z dłużnikiem w celu uzyskania tego finansowania. Jeżeli istnieje taka potrzeba i możliwość, zarządca podejmuje działania w celu uzyskania dodatkowego źródła finansowania działalności dłużnika, w tym uzyskania pomocy publicznej. Nadzorca sądowy i zarządca pełnią swoje funkcje do dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego albo uprawomocnienia się postanowienia o jego umorzeniu.

W ramach postępowania restrukturyzacyjnego, przygotowuje się plan restrukturyzacyjny zawierający co najmniej:

• analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika;
• wstępny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów;
• wstępny harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.

2.3. Prawo upadłościowe

Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe reguluje m.in. zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości.

Kierując się jedną z naczelnych zasad prawa restrukturyzacyjnego – zasadą optymalizacji, postępowania uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą – aby dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych, jak również każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Oznacza to, że pierwszeństwo przed postępowaniem upadłościowym ma postępowanie restrukturyzacyjne. Tym samym, sąd upadłościowy wstrzymuje rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Wstrzymanie rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości nie wyłącza możliwości zabezpieczenia majątku. Nie można ogłosić upadłości w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia. W takim przypadku wniosek podlega odrzuceniu.

Wyjątkiem w tej sytuacji jest fakt sprzeciwiania się interesu ogółu wierzycieli przy wstrzymaniu rozpoznania wniosku o upadłość. W takiej sytuacji sąd upadłościowy wydaje postanowienie o przejęciu wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem.

Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów. Do w/w zobowiązań pieniężnych nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza.

Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.

Osoby mogące zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości przez dany podmiot ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym, chyba że nie ponoszą winy. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie określonym w ustawie (30 dni od wystąpienia okoliczności uzasadniającej ogłoszenie upadłości lub w po terminie 24 miesięcy utrzymywania się stanu przeważania pasywów nad aktywami) otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Szkoda obejmuje w tym przypadku wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika. Osoby te nie ponoszą jednak odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

2.4. Kodeks spółek handlowych

Ustawa z dnia 15 września 2000 roku - Kodeks spółek handlowych stanowi m.in. o zasadach odbywania zgromadzeń wspólników oraz sytuacjach, w których obligatoryjne jest zwołanie zebrania w trybie nadzwyczajnym.

Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się w przypadkach określonych w umowie spółki, gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane oraz w przypadkach ściśle wskazanych przez ustawy. Ustawa narzuca obligatoryjne zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, Zgromadzenie ma na celu m.in. powzięcie uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowa spółki nie wskazuje innego miejsca – jest także możliwość odbycia zgromadzenia w postaci telekonferencji.

W przypadku problemów finansowych podmiotu, umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Wysokość i terminy dopłat oznaczane są w miarę potrzeby uchwałą wspólników.

Jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

W tym przypadku rozwiązanie spółki następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk. Warto przy tym pamiętać, że spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone.

Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy – powinien dodatkowo dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności przy wykonywaniu swoich obowiązków.

Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od wskazanej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:

• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
• w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
• pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Członkowie zarządu nie ponoszą również odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

2.5. Obowiązki wynikające z ustawy Prawo bankowe związane z regulacjami szczególnymi dla umów kredytowych

Ta regulacja będzie dla Ciebie ważna, jeżeli Twoje przedsiębiorstwo posiada zobowiązania w stosunku do jednostek bankowych.

W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca (dorozumiany przedsiębiorca/dłużnik) jest obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Dodatkowo, na wniosek kredytobiorcy bank powinien umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, zobowiązany jest przekazać kredytobiorcy niezwłocznie szczegółowe wyjaśnienia w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej, bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej.

Niemożność wypowiedzenia umowy przez bank w takiej sytuacji trwa przez cały okres realizacji programu naprawczego, chyba że bank stwierdzi, iż program naprawczy nie jest realizowany w sposób należyty.

W celu zabezpieczenia wierzytelności, które wynikają z czynności bankowych, bank może żądać zabezpieczenia przewidzianego w Kodeksie cywilnym i prawie wekslowym oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym. Zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane także w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych. Innym sposobem zabezpieczenia jest przeniesienie określonej kwoty w złotych lub w innej walucie wymienialnej na własność banku. Bank jest zobowiązany do zwrotu tej kwoty po uzyskaniu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją. Nie ma natomiast obowiązku zwrotu części kwoty przyjętej na własność, równej niespłaconej sumie zadłużenia wobec banku, odsetek i prowizji oraz innych kosztów poniesionych przez bank w związku z odzyskaniem wierzytelności.

3. Odpowiedzialność karna zarządców w związku z naruszeniem bezpieczeństwa obrotu i pokrzywdzeniem wierzycieli

Szereg przepisów mogących mieć znaczenie w przedmiotowej sprawie, a odnoszących się do możliwego działania z pokrzywdzeniem wierzycieli oraz szeroko pojętych przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu, zawiera ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny.

Art. 296 stanowi o odpowiedzialności osób będących zobowiązanych na podstawie przepisów ustawowych, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą podmiotu, za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku i wyrządzenie w związku z tym znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Już samo sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia podmiotowi znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Spowodowanie takiej sytuacji z zamiarem celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli szkoda majątkowa ma „wielkie rozmiary”, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Nieumyślność w popełnieniu przedmiotowego przestępstwa prowadzi do złagodzenia odpowiedzialności karnej z tego tytułu - pozbawienia wolności do lat 3. W ogóle nie podlega zaś karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.

Art. 300 Kodeksu karnego dotyczy już bezpośrednio niewypłacalności podmiotu oraz działania z pokrzywdzeniem wierzycieli. Każdy, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli czyn wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Udaremnianie wykonania orzeczenia sądowego (lub innego uprawnionego organu) poprzez w/w czynności podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 301 zaś dotyczy sytuacji jeszcze dalej idącej, nazywanej przez ustawę „pozornym bankructwem”. Każdy, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności. Doprowadzenie do upadłości w sposób lekkomyślny, będąc przy tym dłużnikiem wielu wierzycieli, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Penalizowane przez ustawę jest również szeroko pojęte faworyzowanie wierzycieli, o czym mówi wprost art. 302 Kodeksu karnego. Wierzycieli faworyzuje ten, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych. Działanie takie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Warto wspomnieć również o przestępstwie wymienionym w art. 286 Kodeksu karnego, które przez doktrynę jest kwalifikowane jako oszustwo. Polega ono na doprowadzaniu innej osoby (tu: banku) do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

4. Rekomendacje postępowania

W sytuacji zagrożenia upadłością, wygaśnięcia bądź rozwiązania umowy kredytowej i skierowania do „egzekutora” powstaje „zagrożenie” dokonania zabezpieczeń na majątku przedsiębiorcy równolegle, przez zabezpieczenie środków na rachunkach pieniężnych
w bankach, jak też na majątku spółki, co w oczywisty sposób utrudni działalność gospodarczą, a wręcz może oznaczać już nieuchronną upadłość.

Po analizie sytuacji, patrz pkt 1.1., należy zwrócić się do głównych wierzycieli, będą to banki i władze publiczne czyli samorząd terytorialny i urzędy skarbowe, ZUS.

4.1. W rozmowach z bankami, jak i wspólnikami, czy inwestorem finansowym, ważne jest aby w pierwszej kolejności wskazywać, iż należy podejmować takie działania i kroki, które zapobiegną bądź spowodują, iż takich zabezpieczeń przez bank, komorników, uzyskanie nakazów zapłaty z rygorem natychmiastowej wykonalności lub powództw dla zabezpieczenia transferowanych środków pieniężnych, bądź składników majątkowych, będą wytaczać „uprawnieni” – komornik, banki, egzekutorzy, wierzyciele.

4.2. Dostępnymi instrumentami prawno – finansowymi, które mogą być zastosowane dla banków jak i wierzycieli publicznych (podatki, opłaty ZUS), są: w zakresie zabezpieczeń różnego typu gwarancje bankowe (osób i banków trzecich), czeki bankierskie, weksle poręczone przez wiarygodnych i wypłacalnych poręczycieli, pozyskanie poręczycieli prywatnych. W pierwszej kolejności są to więc takie zabezpieczenia, które będą gwarancjami dla banku lub innych wierzycieli, w tym publicznych z tytułu danin publicznych (dla rozłożenia długu na raty), iż są zabezpieczeni w razie braku spłat ze strony dłużnika. W drugiej kolejności takimi środkami/instrumentami dla kontynuacji działalności są te przedstawione w ramach postępowań restrukturyzacyjnych i naprawczych, bowiem terminowe i prawidłowe wystąpienie z wnioskiem wszczynającym postępowanie wstrzymuje działania banków i „egzekutorów”, natomiast wówczas dochodzą do głosu wierzyciele oraz sąd, sędzia komisarz, nadzorca, czyli organy, które nadzorują czy współuczestniczą w podejmowaniu decyzji gospodarczych (przeważnie w zakresie przekraczającym zwykły zarząd).

4.3. Mając na uwadze przedstawione zagrożenia odpowiedzialnością osobistą, majątkiem osobistym, jak i majątkowym dorobkowym małżeńskim, zarządzających (tu: zarządu), trzeba podkreślić, że w toku rekomendowanych postępowań należy mieć na uwadze, iż jednocześnie zarząd musi dochowywać przy podejmowanych czynnościach należytej zawodowej staranności i dochowywać terminów tak, aby nie otworzyły się podstawy odpowiedzialności z Kodeksu spółek handlowych, Kodeksu karnego lub Prawa upadłościowego. Trzeba wskazać, iż ta staranność zawodowa jest należytą podwyższoną starannością (kwalifikowaną), która sprowadza się do tego, iż w przeciwieństwie do zwykłej odpowiedzialności, w ramach odpowiedzialności kwalifikowanej nie można powołać się na niewiedzę co do tego, co powinno się wiedzieć ze względu na sprawowaną funkcję i zakres obowiązków. Dlatego też przedstawiona powyżej wiedza jest wiedza konieczną, którą domniemywa się iż zarządca posiada.

4.4. Kluczowe są następujące decyzje z jakim wnioskiem wystąpić do sądu i wierzycieli,
a więc układ, sanacja lub/i upadłość. Postępowania w tym zakresie regulują przepisy omówione w pkt. 2. Ważne aby takie decyzje podjąć w terminie, gdyż otworzy się podstawa odpowiedzialności majątkowej zarządów, solidarna, z majątku osobistego.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U.2022.2309 t.j.);
• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe (Dz.U.2020.1228 t.j.);
• Ustawa z dnia 15 września 2000 roku - Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2022.1467 t.j.);
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny: (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).